Israëls politieke choreografie

'Kijk maar er staat niet wat er staat,' schreef de dichter Martinus Nijhoff vele decennia geleden. In mijn jaren bij de krant moest ik daar vaak aan denken, zo vaak dat het bijna een motto werd. Nergens is het nieuws zozeer het topje van een verder onzichtbare ijsberg als in het Midden-Oosten. Heel vaak moet je een hoop moeite doen, navragen, combineren, deduceren, hypotheses uitproberen, om erachter te komen waar bepaalde opmerkingen, gebeurtenissen of incidenten écht voor staan. Veel journalisten en diplomaten laten dat na. Simpel voorbeeld: De speech die Ariel Sharion in 2002 hield in Herzliya. De pers in het algemeen pikte eruit op dat hij zich uit Gaza en delen van de Westoever wilde gaan terugtrekken en de Palestijnen een eigen staat wilde geven. Sharon de vredesduif. In realiteit was het een plan om te ontkomen aan de dreiging van een staat waar de Palestijnen numeriek de overhand zouden krijgen. Sharon wilde daarom unilateraal een beslissing opleggen. De terugtrekking uit Gaza was een bliksemafleider voor het plan om Jeruzalem en alle grote nederzettingenclusters op de Westoever in te lijven en de rest aan de Palestijnen te laten achter een acht meter hoge muur. Sharon zoals we hem kenden: de man van de grand design.
Anno nu hebben we te maken met Netanyahu, die niets wil weten van een Palestijnse staat. Zelfs Sharons plannen voor een gecastreerd mini-Palestina vindt hij te ver gaan - hij wil een soort 'economische normalisatie' in de hoop dat hij zo het hele onderwerp 'staat' kan vermijden. Enkele dagen na nu heeft hij in Washington zijn eerste krachtmeting met Barack Obama. En beide kanten hebben de afgelopen weken wat inleidende danspassen voor dit komende ballet laten zien.
Obama heeft een paar keer gezegd en laten zeggen dat hij een twee-statenoplossing wil. Onder meer via de Jordaanse koning Abdallah in een interview met The Times of London lekte uit dat Obama eraan denkt Israël een hernieuwde vorm van het Arabisch vredesplan uit 2002 (van de Arabische top van Beiroet) voor te leggen, met medewerking van een groot aantal Arabische en mogelijk ook islamitische spelers.
Maar Netanyahu heeft een heel andere strategie. Wie de recente jaarlijkse conferentie van AIPAC, de Amerikaans Joodse lobby, in Washington heeft gevolgd, zal twee dingen zijn opgevallen. Ten eerste de speech van vice-president Joe Biden waarin hij namens Obama aankondigde dat het tijd werd voor een twee-statenoplossing, en ten tweede het feit dat er op de conferentie verder nauwelijks over vredesstrategieën werd gesproken, maar des te meer nadruk werd gelegd op de enorme dreiging die zou uitgaan van - een mogelijk binnenkort nucleair bewapend? - Iran. Er was bijvoorbeeld een forum met Israëls luchtmachtchef, generaal Ido Nechushstan, ex-CIA-directeur James Woolsey, congreslid Jane Harman en de directeur van de AIPAC-denktank, Robert Satloff, dat niets aan de fantasie overliet aangaande de maatregelen die jegens Iran zouden moeten worden genomen. Veel speeches gingen ook over dit thema. Met als dubieus hoogtepunt een toespraak van Israëls president Shimon Peres waarin hij Iran vergeleek met nazi-Duitsland.
Even eerder dan de AIPAC-meeeting was er de VN-anti-racismeconferentie bekend als 'Durban II' in Genève en daar liet Israël zich ook niet onbetuigd. Klik op Muzzlewatch (hiernaast in de kolom interessante sites) om de beschamende details te lezen. De Israëlische propagandamachine had kosten nog moeite gespaard om er een compleet circus van te maken. Vanuit de VS waren Elie Wiesel en jurist Alan Dershowitz ingevlogen om bijeenkomsten toe te spreken (Dershowitz noemde er de Palestijnen de 'nazi's van vandaag') en er waren honderden studenten en andere groepjes ingehuurd om met spandoeken en posters het anti-Israëlische karakter van de conferentie te onderstrepen en te wijzen op de enorme gevaren van .... u begrijpt het al: Iran. Nu zijn Ahmadinejad en Khamenei zeker niet mijn favoriete politici. Ook is het zaak Irans nucleaire ambities goed te volgen (al zie ik niet in waarom Iran geen kernenergie zou mogen aanwenden voor vreedzaam gebruik), maar al dit lawaai en gedoe op een conferentie waar in de verste verte niets leek op de anti-Israëlische retoriek van Durban I (en waar zelfs Ahmadinejad's speech niet verder ging dan de opmerking dat de holocaust wordt gebruikt om Israëls misdaden te verdoezelen - niet aardig, maar zeker toelaatbaar, lijkt me) kan maar één ding betekenen. Namelijk dat in Jeruzalem op het ministerie van Buitenlandse Zaken heel veel geld, moeite en tijd wordt besteed aan campagnes als deze twee om de publieke opinie te masseren en ons allemaal te doordringen van het gigantische gevaar van de leiders in Teheran. Dat wordt straks HET verhaal dat Netanyahu bij Obama gaat houden, in de hoop dat hij steun zal vinden in het Congres, de wereld van de media en delen van de publieke opinie om Obama te weerstaan als die al te veel nadruk gaat leggen op de stappen die naar zijn mening moeten worden gezet om een een twee-statenopossing mogelijk te maken.