Abdelkader Benali is gekozen als de man die de herdenkingslezing op 4 mei gaat geven. Een prima keuze voor een man die weet hoe discriminatie voelt. Die hart heeft voor minderheden, en voor de vrijheid en menselijke waarden opkomt. Er gaan nu onmiddellijk stemmen op om hem de mond te snoeren. Wat heeft hij als 'Marokkaan' met de oorlog? En had hij niet ooit lelijke dingen gezegd over joden in Amsterdam-Zuid? Het zijn helaas weer dezelfde rechtse types, joods en niet-joods, dezelfden die ook protesteerden toen Arnon Grunberg verledrn jaar in zijn rede opmerkte dat hij het gevoel had 'dat het over hem ging 'als ze het over Marokkanen hebben'.
Hieronder de woorden van Benali bij een Kristallnachtherdenking. in november 2012 bij het monument voor het joodse verzet bij het Amsterdamse stadhuis. Ik neem niet aan dat de publicatie ervan hem zal helpen tegen de kritiek. want ook deze herdenking zelf lag constant onder vuur en werd zelfs door sommige joden als 'antisemitisch' aangemerkt, al waren daar nooit redenen voor en al waren veel bezoekers en trouwens ook enkele organisatoren zelf joods. Maar de tekst geeft een goed beeld van hoe Benali denkt over vrijheid en vervolging.
Tot wie moet ik vanavond spreken?
Wie zijn onze getuigen vanavond?Zij die de Kristallnacht werkelijk hebben meegemaakt. Dan moeten ze toen een kind zijn geweest. Misschien konden ze niet geloven wat er gebeurde; het land van Beethoven, Heinrich Heine en Goethe bleek giftanden te hebben en zette die diep in haar onschuldige burgers. Ramen die ingeslagen werden. De middenstand die een lesje geleerd moest worden. Mannen en vrouwen, op weg naar huis, naar de opera, naar een park die belaagd werden. Zij konden weinig terugdoen tegen al die knokploegen. Zij hadden geen wapens tot hun beschikking, geen middelen tot zelfverdediging. Waarom zouden ze ook, ze hadden geen kwade bedoelingen! Europa faalde.
Zeker, ik heb de ook donkere, duistere blikken die op me werden geworpen, gezien; tot de rand gevuld met die broeierige cocktail van wantrouwen, haat en onverschilligheid. Ik heb m’n ogen ervoor gesloten. De mens is niet perfect, Nederland is een tolerant land maar ook dat ideaal heeft z’n rafelrandjes.
De les die ik uit de Kristallnacht haal is een heel persoonlijke. Beschouw de overheid met gezonde scepsis, kijk uit voor populisme en vreemdelingenhaat maar geef nooit toe aan angst. Want angst verdooft de zinnen, bevriest de verbeelding en tart het hart. Ga uit van je eigen kracht. En verhef je door boven de onderbuikgevoelens te gaan staan.
En wees er trots op dat je tot een minderheid behoort want de meerderheid is geneigd om vanuit het comfortabele demografische overwicht de dingen net wat monotoner te bekijken.
Mijn hart ligt bij de buitenstaander, hij die onderweg is, de dwaler, de zoeker, de mysticus met de krant van morgen onder zijn arm. De Afrikaan die met niet meer dan een rugzakje op de rug droomt van het Walhalla.
Wees tolerant ten opzichte van de vreemdeling want gij zijt vreemdeling geweest in het Land Egypte.
Toen ik die regels las, als kind in een bibliotheek, voelde ik me veilig. Europa toonde zich door deze Bijbelse regels te adopteren de beschermeling van vreemdelingen. Die zin las als een plechtige belofte die nooit gebroken zou worden. Ik geloofde erin. Natuurlijk, ik zag ook discriminatie en racisme maar de mens is onvolmaakt, terwijl de taal volmaakt is. We kunnen zeggen: dit nooit meer, dit gaan we anders doen, hier houden we ons aan en we schrijven de spelregels op, we maken wetten om te ontdekken dat de mens wetteloos is, vals speelt en laf is. Ik leg me er niet bij neer, ik houd er wel rekening mee. Humor zal ons redden.
