Israel hanteerde op 7 oktober wel degelijk de ''Hannibal-procedure''

Auto's van gevluchte gasten van het Supernova-festival. (Foto Kobi Gideon/GPO)

De Israelische krant Haaretz heeft  documenten verzameld alsmede getuigenverklaringen van diverse militairen, zo wel hooggeplaatste als minder hoog geplaatste, waaruit blijkt dat Israel tijdens de inval van Hamas- en Islamitische Jihad-strijders op 7 oktober, de Hannibal-procedure heeft ingezet . De Hannibal-procedure is erop gericht te voorkomen dat er gijzelaars worden gemaakt. De strategie houdt in dat zodra eigen mensen in handen vallen van de vijand het vuur wordt geopend, zodat behalve de aanvallers ook de gijzelaars worden gedood in plaats van gevangen genomen. De laatst bekende keer dat Israel deze procedure toepaste was in 2014, ook in Gaza. In Rafah was de luitenant Hadar Golding tijdens de veldtocht van dat jaar gevangen genomen en Israel opende daarop een zwaar artillerie-bombardement met 155 mm granaten op en rond de plek waar dit was gebeurd. Golding is nooit teruggevonden. Een 75 mensen werden door de beschieting gedood.

Van verschillende kanten was de afgelopen tijd gesuggereerd dat op 7 oktober, temidden van de gigantische chaos die was ontstaan, waarbij het militaire hoofdkwartier was overvallen en uitgeschakeld niemand de situatie kende en de bevelen over elkaar heen buitelden, iets dergelijks was gebeurd. Er was aanleiding dit te veronderstellen, onder meer de vele auto's van de festivalgangers die waren beschoten en uitgebrand vroegen om een onderzoek, evenals de situatie in een aantal kibbutzim aan de grens waar  een schade was aangericht die niet door leden van Hamas met hun lichte wapens kon zijn veroorzaakt.  De Israelische regering heeft dat onderzoek steeds tegengehouden. Alleen is er een onderzoek ingesteld naar aanleiding van de gebeurtenissen in kibbbutz Be'eri, waar generaal Barak Hiram een tank opdracht gaf op een huis te vuren. Dertien Israeli's werden daarbij gedood evenals een veertigtal strijders van Hamas. De resultaten van het onderzoek worden binnenkort bekend. Er is een (kleine?) kans dat nu, negen maanden na oktober, ook een ruimer onderzoek van de grond komt 

Wat Haaretz aan bewijzen opsomt is allereerst een bevel om 7.18 uur, een half uur nadat Hamas was binnengevallen en Israel was bekogeld door een rakettenregen. Er werd  geconstateerd dat iemand in de Erez crossing gevangen was genomen. Er volgde een bevel: ''Hannibal bij Erez'', en: ''stuur een Zik''.  Een Zik is een aanvalsdrone. De bedoeling was duidelijk, maar de afloop is niet bekend. Om 7.41 uur, toen het duidelijker werd dat bij de overgang en de belendende basis veel soldaten waren gedood en ook mensen waren gekidnapt, kwam een nieuwe order: ''Hannibal bij Erez''.

Het bleef niet bij Erez. Uit informatie die bevestigd is door het leger, bleek dat die ochtend nog twee keer op andere plaatsen de Hannibal-procedure werd ingezet: bij de legerbasis Re'ím waar het hoofdkwartier van de Gaza-divisie was gevestigd en bij de Nahal Oz legerpost waar vrouwelijke waarnemers waren gekwartierd. Het nam niet weg dat zeven van hen werden gekidnapt en 15 werden gedood, net als 38 andere soldaten. Om 10.19 kwam een melding dat in Re'im een Zik was ingezet en drie minuten later een nieuwe melding van een Zik. Maar op dat moment waren commando-strijdkrachten al op de basis die de strijd hadden aangebonden met de strijders van Hamas. Het is tot op de dag van vandaag onduidelijk of er Shalbag-commando's het slachtoffer van die aanval zijn geworden. Het enige dat duidelijk is, is dat er een bericht over het netwerk kwam waarin soldaten werden opgeroepen niet buiten de deur op de basis te blijven omdat militairen van het leger klaar stonden om de ''terroristen'' te verdrijven.

 Er werden ook aanvallen ingezet binnen de bases of steunpunten, hoewel volgens een militaire bron ''iedereen die daartoe besliste wist dat daarbij ook de onzen geraakt konden worden''. En het ging niet alleen om aanvallen binnen bases, want om 10.32 was er een nieuwe order aan alle bataljons in het gebied om mortieren af te vuren in de richting van de Gaza-strook. Het was een order die afkomstig zou zij geweest van brigade-generaal Rosenfeld, de divisie-commandant, die intern hevig werd bekritiseerd, omdat de situatie nog volstrekt onduidelijk was. Zo wist niemand waar alle troepen zich bevonden en of er nog mensen waren die in de bossen aan de grens schuilden voor de aanvallers. Op dat moment wist ook niemand hoeveel mensen er waren gekidnapt, die eventueel ook door de order werden bedreigd. Een nieuwe order om 11.22 maakte dat nog acuter, want deze order stelde dat geen enkele auto naar de Gaza-strook mocht terugkeren.  ''Iedereen wist op dat moment dat zulke auto's gekidnapte Israeli's kon bevatten,'' zo vertelde een bron binnen het zuidelijke commando aan Haaretz. ''Er waren geen gevallen waarin bewust auto's werden aangevallen waarin gijzelaars zaten, maar aan de andere kan kon je dat ook gewoon niet weten. En iedereen wist wat de order betekende.''

Om 14.00 uur was een nieuwe ontwikkeling, want toen kregen alle eenheden de opdracht niet in de richting van de grens te gaan of achter Hamas-strijders aan te gaan die naar het westen vluchtten. De grensstreek lag toen onder hevig vuur. ''De bedoeling was om het gebied rond het grenshek tot een dodelijke zone te maken zodat de weg naar het westen werd versperd. Om 18.40 dacht de inlichtingendienst van het leger dat groepen strijders van Hamas van plan waren gezamenlijk naar het westen te trekken. Daarop begon het leger artillerie-beschietingen dicht in de buurt van grensplaatsen als Be'eri, Kfar Azza en Kessufin en ook bij Erez. Het is het leger niet bekend of daarbij Israelische burgers zijn getroffen. Er is slechts één geval bekend en dat was het geval in Be'eri waarbij generaal Hiram een tank opdracht gaf op een huis te vuren waarbij naast zo'n 40 man van Hamss 13 Israeli's werden gedood. Het leger heeft nooit aangegeven of dit gebeurde in het kader van de Hannibalprocedure, maar zoals het er nu uitziet is het mogelijk dat generaal Hiram gewoon overeenkomstig de instructies heeft gehandeld. 

Om 21.33 uur was er een order om het grensgebied af te sluiten met tanks, waarbij alle strijdkrachten in het gebied de order kregen om te schieten op iedereen die het grensgebied naderde, zonder enige beperking. De legervoorlichtingsdienst was om een reactie gevraagd over het al of niet hanteren van de Hannibal-procedure. De woordvoerder gaf als commentaar dat het leger maandenlang op verscheidene fronten had gevochten met de bedoeling de doeleinden van de oorlog te halen. Maar tegelijkertijd was het leger ook begonnen met een intern onderzoek naar wat er op 7 oktober en de daaraan voorafgaande periode was gebeurd. Het was de bedoeling daaruit lering te trekken. Zodra het was afgerond zouden de de resultaten op een transparante manier bekend worden gemaakt.