Dit blog is - zoals ik hieronder al meldde - omdat ik moet studeren - tot in ieder geval tot het eind van
het jaar gesloten - zij het dat ik nog wel (wat) nieuws breng op mijn
Engelse blog The Pessoptimist. Maar gastbijdragen zijn welkom. In dit geval vond ik dat ik niet om de dood van Fatima Mernissi, de belangrijkste islamitische feministe, heen kon.
De laatste strijd die Fatima Mernissi voerde was er
niet een voor democratie of gendergelijkheid, maar een gevecht tegen een
hardnekkige ziekte. En gisteren verloor ze die. Een bijzonder groot
verlies is het, niet alleen voor haar naasten, maar voor allen die de
strijd voor de vrouwenrechten in de Arabische en islamitische wereld een
warm hart toedragen.
Met het heengaan van Mernissi verliest de Arabische wereld een van de
iconen van het feminisme. Je kan haar in een adem noemen met de
belangrijkste feministes in de moderne Arabische geschiedenis: Huda
Sha'arawi, Qasim Amin, Nawal El Sa'adawi en Zeinab Fawwaz.
Fatima Mernissi zag het levenslicht in de stad Fès in 1940, tevens de
locatie van de oudste nog bestaande universtiteit ter wereld,
al-Qarawiyyin. Die universiteit werd opgericht door een naamgenote,
Fatima al-Fihri. Eeuwenlang was Fès een van de belangrijkste
intellectuele steden in de islamitische wereld, en in de Maghreb gold
Fès sowieso als het belangrijkste intellectuele centrum.
In de
jaren '40 van de vorige eeuw was Fès ook het episch centrum van de
nationalistische oppositie tegen de Franse bezetting van Marokko. Fatima
groeide er op in een bemiddelde familie die politiek actief was en die
aan de kant stond van de nationalistische elite. In haar jeugd zag
Fatima hoe vrouwen zich actief gingen moeien met de
onafhankelijkheidsstrijd van Marokko.
In de jaren '40 van de vorige eeuw was Fès ook het episch centrum van
de nationalistische oppositie tegen de Franse bezetting van Marokko.
Fatima groeide er op in een bemiddelde familie die politiek actief was
en die aan de kant stond van de nationalistische elite. In haar jeugd
zag Fatima hoe vrouwen zich actief gingen moeien met de
onafhankelijkheidsstrijd van Marokko.
Ze organiseerden zelf
demonstraties om een einde aan de Franse bezetting van Marokko te eisen.
Hoewel de Franse bezetter graag beweert dat ze een actieve rol speelde
in de emancipatie van vrouwen, was het vooral het verzet tegen die
Franse kolonisator dat ervoor zorgde dat vrouwen politiek actief werden
in steden als Fès . En vrouwen waren niet simpelweg de 'steun' van de
mannen, maar ze namen zelf initiatief.
Deze fase in haar leven
werd bepalend voor haar latere carrière als academica en feministe, want
de thema's die ze zou behandelen gingen vooral over macht, vrouwen,
politiek, religie, en de interactie van al deze onderwerpen.
Wat Fatima Mernissi karakteriseerde was niet de verwerping van de
islamitische bronnen, maar eerder de accomodatie ervan om van daaruit te
ijveren voor gendergelijkheid. Andere feministes van haar generatie,
Leila Ahmad bijvoorbeeld, stelden dat het feminisme en het islamitisch
denken niet compatibel waren. Mernissi was een andere mening toegedaan,
en daarvoor beriep ze zich op een methode die werd uitgediept door
Mohamed 'Abed al-Jabiri, een andere briljante Marokkaanse intellectueel
die net als Mernissi op 75-jarige leeftijd stierf in 2010.
Lees verder bij de bron van dit artikel
N.B. Van Fatima Mernissi werden zes boeken vertaald in het Nederlands. De
meeste daarvan verschenen bij De Geus. Misschien nog te vinden in de
betere bibliotheek of boekhandel
