Een verlate hommage: Anner Bijlsma 1934-2019

Ieder jaar publiceren kranten met oud en nieuw een overzicht van de mensen die in het (bijna) afgelopen jaar zijn overleden. Zo ook de NRC. Maar helaas, tussen een aantal belangrijke namen, enkele misdadigers en een paar mensen die iedereen over een paar weken alweer vergeten zal zijn, onbrak er één: dat was de naam van één van de allergrootste musici van onze tijd.
Anner Bijlsma (1934 - 2019) haalde op 23-jarige leeftijd een Prix d'Éxcellence aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Een jaar later won hij in Mexico de Pablo Casals competitie, een prestatie die hem in één klap rangschikte tot de grootste cellisten van zijn tijd. Ik herinner me dat ik als jongetje ademloos luisterde  naar de Rococo Variaties van Tschaikowsky, die hij na terugkeer in Nederland onder meer in Den Haag uitvoerde.
Bijlsma was echter niet tevreden met een carrière als weer eén van die cellovirtuozen die met slechts twee beroemde concerten in hun repertoire de hele wereld afreizen. Hij werd solo cellist van orkesten (onder meer het Concertgebouw Orkest) maar trok zich na een paar jaar terug. Hij werd de cellist van het illustere gezelschap Frans Brüggen, Frans Vester, Gustav Leonhard, en Jaap Schröder, die elk voor zich het barok repertoire voor hun instrument afstoften en opnieuw uitvonden. Ook Bijlsma stortte zich, behalve op de ''barokcello''  (een laten we zeggen tot de oorspronkelijk 17e eeuwse proporties teruggebouwd en met lichtere strijkstok en darmsnaren uitgerust instrument) ook op de literatuur en techniek van de uitvoeringspraktijk. We kunnen gerust zeggen dat het hierboven genoemde gezelschap (dat ook vanAmerikaanse universiteiten erkenning kreeg) niet alleen jarenlang muzikaal buitengewoon vruchtbaar bezig is geweest, maar ook intellectueel tot een grote hoogte steeg. En al doende de uitvoeringspraktijk van de barokmuziek ingrijpend heeft vernieuwd op een manier die overal ter wereld is nagevolgd
Bijlsma deed dat onder meer ook met de beroemde (en beruchte) Zes Suites van J.S. Bach. Zijn opnames behoren tot het allerbeste en meest sensationele die er op dit gebied ooit zijn gemaakt,  Daarnaast grasduinde hij ingrijpend in oud en vergeten repertoire. Nam enorme risico's om met stukken als ''Souvenir de Spa'' van Servais, voor de dag te komen, een vituoos 19e eeuws geval, of een onbekende sonate van Rubinstein om maar wat te noemen.. In die tijd klaagde hij soms dat andere wereldberoemdheden beroemd bleven door hun vertolking van niet meer dan één celloconcert van bijvoorbeeld Dvorak, en dat hij met elk optreden opnieuw nieuwe risico's aanging en daar eigenlijk niet echt erkenning voor kreeg. 
Ik geloof dat hij daarin volledig gelijk had. Hij heeft het repertoire voor de cello enorm verruimd (vergeet ook niet bijvoorbeeld zijn uitvoeringen van Boccherini), maar of hij daar blijvende erkenning heeft gekregen?
Ik vond het gemis van de NRC ergerlijk en een teken aan de wand. De eerste de beste die met een stunt de wereldpers haalt wordt genoemd, maar Bijlsma was 'slechts' een musicus en blijft opgenoemd. Hij was overigens naast een onnavolgbaar goede cellist ook een uiterst moeilijke man, zoon van een ietwat excentrieke vader, leraar trombone aan hetzelfde Conservatorium waar ik ook later korte tijd les van hem had. Ik heb beiden daar meegemaakt. Hij was een man die met sommigen niet zo goed raad wist. Ook ik had moeilijkheden met hem, die zeker niet alleen zijn schuld waren, maar die hij als oudere beter had kunnen opvangen. Vandaar dat ik de gelegenheid liet passeren op dit blog over hem te schrijven toen hij stierf. Maar de NRC maakte mij duidelijk dat hij verdient om veel en vaak te blijven genoemd. Hij was van ongelofelijk groot belang voor de muziek.