Wat is er in godsnaam nog leuk aan Israel?

 

Wat is er in godsnaam nog leuk aan Israel? Vroeger toen alles anders was kwam ik er vaak als journalist. Ik had op bijna alles kritiek, maar je ontmoette er ook inspirerende mensen die het met me eens waren, of tegenstanders met wie je toch redelijk kon discussiëren. Er was een hoop wat niet deugde, maar er waren altijd ook veel mensen die meenden dat het wel beter zou worden. Het was egalitair, je was gauw ''één van ons'' en dat was ook mogelijk met Palestijnen in Gaza of op de Westoever. 

 Ik heb er ook nog steeds één vriend, een werkelijk goede vriend, die me jaren geleden, toen ik nog niet eens journalist was, in de Knesset introduceerde bij diverse leden van Mapam, bij wie ik verschillende malen in twee kibbutsim gelogeerd heb (hij ook wel eens bij mij) en met wie ik uren en uren tot in de vroege uurtjes heb gepraat. Ik kan hem nu al een paar jaar niet meer kan bezoeken. Waarom niet? Omdat ik me heb uitgesproken voor BDS, voor een boycot van Israel. En nu is het gewoon te riskant. De grootste praatjesmaker of fascist is welkom in Israel, maar wie Israel boycot riskeert bij aankomst te worden opgepakt en in een cel te worden gezet om uiteindelijk voor eigen rekening op een lijnvlucht naar huis te worden geplaatst. 

 Ja, had je dan maar niet voor BDS moeten kiezen, hoor ik mompelen. Maar dat is natuurlijk kletskoek, en ook symptomatisch voor hoe de mentaliteit rond Israel is veranderd, Een boycot, ook van een land, is een overal en algemeen aanvaard democratisch recht, maar Israel plaatst er een bordje bij; ''antisemitisme''. Veel Israeli's maken desondanks gebruik van het recht, maar die kunnen dat doen, want ze zitten daar al. Ik ben het hartgrondig met ze eens dat Israel geboycot moet worden, want dat het de enige manier is om de zaken daar tenslotte toch ten goede te veranderen. Zoals mijn collega Gideon Levy het zei: ''We kunnen dat zelf niet meer op eigen kracht''. Maar ik mag ze niet bijvallen, want dan ben je niet meer welkom en je wordt uitgemaakt voor een ordinaire antisemiet. 

En dat is dan nog zoiets. Antisemiet. Je hoorde vroeger wel, dat je moest uitkijken voor antisemieten, duistere figuren die als een oude grammofoonplaat waren blijven hangen in het verleden. Tegenwoordig is het vrijwel onmogelijk een antisemiet aan te wijzen, Iedereen kan antisemiet zijn. BDS is antisemitisch, maar kritiek op Israel net zo goed. Probeer maar een keer kritiek te leveren op een  uithuiszetting, Of gebruik het woord ''moord'' als ze op de Westoever op mensen jagen. Dat is namelijk  wat ze doen - dit jaar al zo'n 100 keer. Razzia's met de duidelijke bedoeling te doden, waarbij soms ook  ''collateral damage'' valt, soms in de vorm van dode bejaarde omstanders. Of regelmatig  "buitengerechtelijke'' executies. Verkeerd gereden? Een aanslag? Stenen gegooid? Schiet maar dood. En nooit een onderzoek, laat staan dat iemand wordt opgepakt of gestraft. Maar reken erop dat als je de dingen vertelt zoals ze zijn gebeurd, je wordt uitgescholden voor antisemiet en op twitter  geblokkeerd.  

Een betrekkelijk nieuw verschijnsel is dat je door vage types voor gek wordt verklaard, je Joods-zijn in twijfel wordt getrokken (''hèhè zeker met jouw standpunt"), of dat je wordt weggezet als jodenhater omdat je niet precies de versies van het Israelische leger of de standpunten van het Israelische kabinet pleegt na te vertellen. Er is iets grondig veranderd de afgelopen paar jaren. Waar een antisemiet iemand was die de pest had aan Joden, is het tegenwoordig inderdaad iemand aan wie Joden de pest hebben,  wijlen Hajo Meyer waarschuwde er al voor. Maar die Joden worden intussen bijgevallen door een brede categorie van onwrikbaar overtuigde (vaak christelijke) navolgers, die meestal grondig hebben doorgeleerd in de gebruikelijke zionistische leugens. En ik kan je vertellen: beide categorieën kunnen je laten voelen wat haten is. Het is een kloof die dwars door het joodse publiek loopt, misschien in Nederland niet voor iedereen meteen duidelijk zichtbaar, maar des temeer in bijvoorbeeld Amerika, waar duizenden aanhangers van Jewish Voice for Peace er niet meer  bijhoren. Of in Engeland, waar de onzinnige heksenjacht van Joden op vooral Joodse aanhangers van Jeremy Corbyn in de Labour partij het verschijnsel uiterst pijnlijk zichtbaar maakte.  

En sinds in Israel het vierde kabinet-Netanyahu het fascisme de vrije teugel heeft gelaten, komt het allemaal nog een beetje duidelijker op ons af. Heel Israel windt zich geweldig op, dost zich uit met een gigantisch woud aan  blauw-witte vlaggen en protesteert nu al zo'n 16 weken tegen de plannen om het hooggerechtshof onklaar te maken. Tegelijkertijd is hun actie gebaseerd op iets wat je de fantasie van Israel zou kunnen noemen, dat van een democratisch Israel dat genoeg moreel kapitaal bezit om zijn bezetting van Palestina thuis en in het buitenland te rechtvaardigen. Een natie die zichzelf graag ziet als  bijzonder - die de Arabieren moet onderwerpen om de droom van een Joods vaderland te kunnen handhaven - maar die tegelijkertijd desperaat probeert gelijke tred te houden met de geciviliseerde standaarden van het Globale Noorden. 

Dit was - voor alle duidelijkheid - een citaat van Ilan Pappe. Maar er is niet alles mee gezegd. Het  hooggerechtshof heeft bijvoorbeeld de stichting van nederzettingen goedgekeurd. Het is waanzinnig racistisch als het aankomt op  eigendomsrechten - die van joden worden steevast erkend, die van Palestijnen bijna nooit. Het keurt al jaren tal van maatregelen goed die regelrecht ingaan tegen het internationaal recht. Het is de trouwste bondgenoot van de regering gebleken als het aankomt op landroof of het systematisch onderdrukken van Palestijnen. Maar voor de nieuwe bondgenoten van Netanyahu is het niet trouw genoeg. Die willen geen sta-in-de-weg als ze hun acties tegen de Palestijnen nog verder aanscherpen. Die willen geen hof dat nee kan zeggen tegen uitwijzingen of bijvoorbeeld doodvonnissen.  Dat gedoe met die blauw-witte vlaggen is daarom helemaal niet in de eerste plaats voor de verdediging van de ''rechtsstaat''. Het is vooral een gevecht van hen die de onderdrukkende maatregelen op hetzelfde niveau willen houden, tegen anderen die ze nog veel onderdrukkender willen maken. En dan nog zijn er mensen die zich erover verbazen dat er nauwelijks Palestijnen meedoen met die vlaggenparades.

 Wat het alllemaal extra treurig maakt, is dat dit zich afspeelt tegen het decor van 75 jaar Israel, een staat die zich destijds afficheerde via de onafhankelijkheidsverklaring als liberaal, met gelijke rechten voor iedereen, man of vrouw, Jood, moslim of christen. Maar dat van 1948 tot 1966 voor de Palestijnen wel een militair bestuur vestigde, waaronder niemand inspraak had. Precies een jaar nadat dat het systeem was afgeschaft (nou ja, afgeschaft op een zestigtal discriminerende wetten na) werden de Palestijnse gebieden bezet en werd daar een bewind gevestigd van totale willekeur. Mensen die zeggen nu te demonstreren voor het behoud van de democratie, maken zich voornamelijk belachelijk. Hoe kan je de democratie verdedigen terwijl  je al meer dan 50 jaar een ander volk onderdrukt?   

 En waar was die democratie toen de Knesset in 2018 de natie-staatwet aannam? Israel werd daarin een staat genoemd die toebehoort aan het Joodse volk, dat daar dan ook meteen een alleenrecht kreeg op zelfbeschikking, Dat loog er niet om. Je kan moeilijk een manier bedenken die nog duidelijker aan de wereld kenbaar maakt dat Israel officieel apartheid heeft omhelsd. Maar de rechtse nationalistische Israeli's waren opgetogen, voor hun was het een belangrijk moment. En als je de hele Israelische ontstaansgeschiedenis terugkijkt was dat begrijpelijk. Het was in één klap mogelijk om met  terugwerkende kracht de  hele voorgeschiedenis te zien als een langdurige aanloop naar dat moment toe. Eerst de Nakba waarbij 750.000 of 800.000 Palestijnen temidden van diverse moordpartijen werden verdreven (en niet mochten terugkeren). Daarna het militaire bestuur. Vervolgens de bezetting van Gaza en de Westoever met een nieuwe gedwongen uittocht van tussen de 280.000 en 325.000 Palestijnen (van wie ongeveer 145.000 vluchtelingen voor de tweede keer). En tenslotte de wet op de natiestaat. Drie jaar later kwam Human Rights Watch met een rapport waarop je had kunnen wachten, dat Israels systemische apartheid beschreef. Hoe Israel de Palestijnen op drie terreinen onder de duim houdt: De Israelische Palestijnen die worden gediscrimineerd en leven onder druk; de Palestijnen van de Westoever en Gaza die totaal rechteloos zijn en wier leven wordt geleefd onder een moordende bezetting, en tenslotte de Palestijnen in de diaspora die zijn buitengesloten en van wie het bestaansrecht zelfs wordt ontkend. Korte tijd later volgde Amnesty International met zijn rapport. De Israelische mensenrechtenorganisatie B'tselem was beide al voorgegaan.

 Israels 75 jarig bestaan is een mooi moment om de balans op te maken. Eén ding blijkt dan al snel: Israel is niet een middelpunt van Joods leven geworden zoals sommige stichters van het land wellicht voor ogen stond. Integendeel mogen we wel zeggen. Daarvoor heeft de bezetting gezorgd en de manier waarop de Palestijnen zijn behandeld. Zoiets kweekt nationalisme, geweld en uiteindelijk fascisme. Het verklaart de keiharde wijze waarop diegenen die het voor hen opnemen tegemoet worden getreden of worden gecancelled. Er wordt niet meer gedebatteerd en ook de tijd voor opvallende acties of nuttige  protesten is voorbij. Een grote groep linkse en /of progressieve intellectuelen heeft afgehaakt of is bezig dat te doen. Een splitsing is bezig zich te voltrekken en een nieuwe lichting meest middelmatige, soms regelrecht racistische of fascistische types maakt nu de dienst uit.

Vroeger, toen alles anders was, sprak Israel nog tot de verbeelding. Je kon er bijeenkomsten meemaken waar fantastische vergezichten werden ontvouwd en je kon naar de Westoever rijden om Palestijnen te ontmoeten en met hen dromen over een betere toekomst. Je kon volop hopen op een oplossing van wat het Midden-Oostenprobleem heette. Je dacht dat het mogelijk nog een keer goed zou komen, Veel daarvan was wishful thinking. Veel wilden we ook niet weten of wisten we nog niet. Anno nu is het wel zo'n beetje ingevuld. Veel wensen uit de diepe krochten van het onderbewustzijn van het zionisme hebben intussen handen en voeten gekregen. En het eindproduct heet apartheid. Israel is niet langer spannend of leuk. Het koerst af en op een duistere toekomst.