 |
| Hirst met Arafat |
David Hirst, die twee dagen geleden op 89-jarige leeftijd overleed, was een onopvallende, ietwat verlegen man. In dat opzicht was hij bijna een tegenpool van zijn collega van The Times en later The Independent, Robert Fisk, die hard aan de weg timmerde, overal geroemd werd en van wie tientallen interviews en foto's verschenen. Van Hirst is vrijwel geen foto te vinden. Niettemin was hij bijna veertig jaar de Midden-Oosten correspondent van de Guardian en in die rol was hij niet alleen baanbrekend, maar bovendien ook vrijwel onaantastbaar. Zijn analyses hebben de jaren overleefd en staan nog steeds overeind. Te beginnen met zijn boek ''The Gun and the Olive Branch'' dat in 1977 verscheen en in kort bestek een volledige opsomming gaf van wat het Midden-Oostenconflict was gaan heten. Hirst vond dat de bestaande literatuur te veel de zionistische versie van de geschiedenis volgde en hij wilde dat wat corrigeren. Dat lukte vrij goed. In de necrologie die de Guardian vandaag publiceerde wordt gemeld dat het Amerikaanse blad The New Republic het ''the most malignant anti-Israel book'' noemde dat ooit was geschreven door iemand die zich een serieuze commentator noemde, Dat kwam overigens niet als een verrassing voor de redacteuren van de krant, die regelmatig ter verantwoording werden geroepen door medewerkers van de Israelische ambassade voor wat ze Hirst's gekleurde duiding noemden.
Het boek werd desondanks populair. er verschenen meerde herdrukken en bovendien vernieuwde edities in 1994 en 2003. Asad Abu Khalil, een professor aan de Universiteit van Californië, noemde het in een tweet het boek dat je moet lezen als je van plan bent echt niet meer dan één boek over het Midden-Oosten te lezen. Vrijwel direct aan het begin komt de eerste verrassing als hij (op pagina 17) beschrijft dat Theodor Herzl, de vader het van zionisme, in antwoord op een brief van de burgemeester van Jeruzalem, Yusuf Zia al-Khalidi, in 1899 schreef dat de Arabieren van Palestina ''absoluut niets te vrezen hadden'' van de Joodse immigratie, die zou hen zelfs verrijken. In der Der Judenstaat, ongeveer uit dezelfde tijd, schreef hij echter iets anders. Namelijk dat ''infiltratie altijd slecht eindigt. Het gaat goed tot het onvermijdelijke moment dat de plaatselijke bevolking zich bedreigd voelt en de regering dwingt de verdere instroom van Joden te stoppen. Immigratie is daarom zinloos, tenzij het is gebaseerd op een verzekerde overheersing''. Dat dat kon volgens Herzl alleen door het vestigen van een Joodse staat.
The Gun and the Olive Branch was destijds één van de eerste boeken die ik las over Midden-Oosten. En het heeft mij ook zeker gevormd. Het was een verfrissend, goed geschreven boek dat het hele verhaal op een voltrekt nieuwe, kritische manier vertelde. En passant beschreef hij - het voor die tijd ongehoorde verhaal van de Iraakse Joden die door bomaanslagen gepleegd door deels Israelische Joden, eigen mensen dus, - naar Israel werden gedreven. Zelfs de term ''Cruel Zionism'' las ik daar voor het eerst. Nog weer wat later las ik ook "Sadat" dat hij in 1981 schreef, samen met Irene Beeson. Dat was een onbarmhartig portret van de Egyptische president die in het westen nogal werd bewierookt omdat hij met Israel vrede had gesloten, maar hier werden zijn fouten uit de doeken gedaan. Bijvoorbeeld dat hij de oversteek van het Suez-kanaal van Ariel Sharon met een compagnie soldaten in de Oktober oorlog van 1973 totaal onbelangrijkvond, wat hem later duur te staan kwam. Uit beide boeken sprak een ander soort journalistiek dan wat in het westen gebruikelijk was. Een veel afstandelijker en analytischer aanpak dan de veelal vanuit een Israelische invalshoek geschreven observaties, en een kritische journalistieke blik op personen. Als voorbeeld kan ik putten - alweer - uit de necrologie van de Guardian waarin hij wordt geciteerd als hij het ''egotisme'' van Yasser Arafat beschrijft: ''zijn obsessieve wens om persoonlijk te controleren en domineren, zijn bemoeienis met de kleinste details van het bestuur, zijn onduidelijk en grillige gedrag, zijn voorkeur voor loyaliteit boven kwaliteit, zijn bereidheid hoewel hij zelf niet in het minst interesse had in geld of luxe, om de zwakheden van degenenen om hem heen te exploiteren via patronage en corruptie''. Je kun je voorstellen dat David Hirst van tijd tot tijd niet bepaald welkom was in landen als Egypte, Syrië, Saudi-Arabië en Irak.
Hirst werd toen hij 18 was in militaire dienst uitgezonden naar Egypte en Cyprus. Hij ging later studeren in Oxford en aan de Amerikaans Universiteit in Beirout, waar hij ook Arabisch leerde. Van 1963 tot 1997 werkte hij voor de Guardian en schreef hij incidenteel ook voor de Christian Science Monitor, The Irish Times, the St Petersburg Times in Florida, Newsday, the San Francisco Chronicle en de Daily Star in Libanon. Hij woonde die tijd aan een boulevard met uitzicht op zee in Beirout. Tijdens de jaren dat westerlingen werden ontvoerd in Libanon werd hij twee keer gegrepen en in een auto gestopt, van waaruit hij onmiddellijk zodra het ding stilstond wist te ontsnappen en wegrende. Een aantal malen kwam ik hem tegen bij bijeenkomsten van de Palestijnse Nationale Raad die gewoonlijk een week duurden, of Arabische topconferenties. Een vriendelijke verlegen man, die rondkeek en luisterde, die groette maar niet veel zei. Ik wist meestal ook niet veel te zeggen. Jarenlang las ik echter gretig zijn verslagen in de Guardian, waarbij hij opnieuwe afstak tegen zijn veel beroemdere collega Fisk door een minder op effect gebaseerde aanpak en analyses waar geen speld tussen te krijgen was. Ik kan zeggen dat hij mijn grote voorbeeld was, samen met Éric Rouleau van Le Monde.
De latere jaren van zijn leven woonde Hirst samen met zijn Egyptische vrouw in Zuid-Frankrijk. Hij schreef in 2010 nog een boek, "Beware of Small States: Lebanon Battleground of the Middle East''. Hij was bezig aan een laatste nieuwe revisie van de Gun and the Olive Branch,maar die kwam door zijn ziekte net niet meer af.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten