Tunesische president Saied geeft zichzelf uitzonderlijke volmachten

Kais Saied

Tunesië wordt geplaagd door de vraag waar president Kais Saied op uit is. De president  deed 25 juli een soort greep naar de macht toen hij de regering naar huis stuurde, het parlement buiten werking stelde en de immuniteit van de parlemenstleden ophief. De president deed dat op grond van artikel 80 van de grondwet, die hem het recht gaf in te grijpen als de republiek in gevaar zou zijn.Tegenstanders noemden het een coup. De president gaf echter aan dat het de bedoeling was om het systeem te herzien om het volk weer meer zeggenschap te geven. 

Sindsdien zijn twee maanden in stilte verlopen, maar deze week liet Saied eindelijk van zich horen in een rede in Sidi Bouzid in het centrum van het land. Daarin kondigde hij aan dat het parlement buiten werking blijft en de immuniteit van de leden blijft opgeheven. Sommige parlementsleden lopen het risico te worden vervolgd. Intussen wordt ook hun salaris stophezet. Veel belangrijker is echter dat de president - via een decreet nummer 117 - vrijwel de hele grondwet buiten werking heeft gesteld, met uitzondering van de préambule en de artikelen die niet in strijd zijn met de speciale volmachten die hij zichzelf heeft toegekend. Daartoe behoren het indienen van nieuwe artikelen van de grondwet,die hij in samenwerking met een speciale door hem te benoemen commissie zal opstellen.  Dat alles ''teneinde een reële democratie te vestigen waarin het volk werkelijk souverein is'',  en een systeem te creëren waarin sprake is ''van een scheiding der machten en een waarlijk evenwicht tussen hen''.

Of over deze artikelen een debat zal kunnen worden gehouden is onduidelijk. Maar intussen regeert de president ongeveer met absolute volmachten per decreet. Ook de rechterlijke macht en de gang van zaken in de rechtbanken vallen onder zijn supervisie, er kan dus niets worden aangevochten. Wel geeft  decreet 117 aan de de maatregelen tijdelijk zijn, maar een tijdslimiet wordt niet gegeven. Rechtsgeleerden in Tunesië zijn daarom super ongerust. Het is duidelijk dat Kais Saied zich niet aan de grondwet houdt en dat er op dit moment geen ''checks and balances'' mogelijk zijn.  Anderzijds was de Tunesische democratie, de enige in de landen waar in 2011 de 'Arabische Lente'' woedde die overeind bleef, de afgelopen jaren allesbehalve succesvol. De economische crisis kon niet worden opgelost en de armste delen van de bevolking - juist demensen die de Arabische Lente in beweging hadden gezet - bleven net zo arm als voorheen. Ook de performance op het gebied van Covid 19 was allesbehalve een succes. ''Het land bevindt zich op een tweesprong,'' aldus de jurist Slim Laghmani.

Grote delen van de bevolking juichen echter president Saied, die zelf partijloos is, toe. Er zijn zelfs oproepen om het parlement gewoon helemaal naar huis te sturen. Anderen, zoals Rachid Ghanouchi, de leider van de grootste partij van het land, de gematigd islamistische Ennahda, die tevens voorzitter is van het parlement, spreekt onomwonden van een coup en heeft opgeroepen tot vreedzame demonstraties. Osama al-Khalifi van de tweede partij in grootte, ''Hart van Tunesië'', riep op Twitter op tot het vormen van een coalitie tegen de president. Maar vooralsnog lijkt het toch vooral afwachten wat de volgende stappen van Kaid Saied zullen zijn.