Ach ja, de grenzen van 1967

 Netanyahu, Obama tijdens de persconferentie achteraf (Reuters)

 En ineens hebben we dus nu een 'kwestie' over de grenzen van 1967. Obama hield een speech over het Midden-Oosten, donderdagavond. Daarin plaatste hij zich vijf maanden na dato op een - om het beleefd te zeggen - weinig overtuigende manier - alsnog achter de diverse opstanden in de Arabische wereld.(Kijk hier voor een verslag op mijn andere, Engelstalige blog).
In dezelfde toespraak maakte hij ook opmerkingen over het Israelisch-Palestijnse conflict. Daarbij vielen een paar dingen op. Om te beginnen dat hij, toen hij het had over de rest van de Arabische wereld, wel sprak over allerlei waarden en vrijheden waar de VS achter zouden staan, maar dat geheel achterwege liet toen hij het had over de Palestijnen. In verband met Israel-Palestina had hij het uitsluitend over de verbondenheid met Israel en het feit dat Amerika volop stond achter Israels veiligheidseisen.
Verder viel op dat hij 1) niet kwam met nieuwe plannen voor hervatting van enig overleg, 2) hij zich uitsprak tegen een erkenning door de Verenigde Naties van een Palestijnse staat, waar de Palestijnse Autoriteit op aanstuurt, 3) hij aangaf dat van Israel niet verwacht kan worden dat het vredesbesprekingen aangaat als de Palestijnse kant zojuist een akkoord heeft gesloten met een organisatie (Hamas) die weigert Israels bestaansrecht te erkennen, 4) hij zei dat een eventuele Palestijnse staat gedemilitariseerd moet zijn   
Dat alles was zeer in het straatje van Israel en de Israelische premier Netanyahu, met wie hij een dag later, vrijdag dus, een afspraak had. Netanyahu kon tevreden zijn, als de tekst door zijn eigen bureau geleverd was, had er precies hetzelfde gestaan. Maar Netanyahu, die een dag voor ontmoeting met Obama nog even had laten blijken wie van hen tweeën bij dit soort gesprekken de agenda bepaalt,  door snel nog even het groene licht te geven voor de bouw van nog eens 1550 woningen in Oost-Jeruzalem, was helemaal niet tevreden. Sterker nog, Netanyahu was boos. Want Obama had in zijn rede nog iets gezegd,  namelijk dit: 

We believe the borders of Israel and Palestine should be based on the 1967 lines with mutually agreed swaps, so that secure and recognized borders are established for both states.

Nog vanuit het vliegtuig liet Netanyahu horen dat de grenzen van '67 'onverdedigbare' grenzen zijn en dat trouwens president Bush, in 2004, in een brief aan de toenmalige Israelische premier Sharon had laten weten dat het natuurlijk begrijpelijk zou zijn dat bij een overeenkomst met de Palestijnen de 'bestaande bevolkingscentra' over de groene lijn (de nederzettingen dus) bij Israel zouden worden getrokken. Hij liet weten van president Obama  'te verwachten' dat hij op zijn uitspraak zou terugkomen.
Maar dat deed Obama niet. Zodat er gisteren tijdens hun ontmoeting in The Oval Ofice sprake was van enige frictie. Op de persconferentie na afloop probeerde Obama het nog gezellig te houden:
"Obviously, there are some differences between us regarding formulations and language and that is going to happen between friends," he said. "But we are in complete accord that true peace can only occur if the ultimate resolution allows Israel to defend itself against threats and that Israeli security will remain paramount in any prospective peace deals."

Netanyahu was echter wat minder verzoeningsgezind, aldus het verslag van Mitchell Plitnick voor IPS:

"While Israel will make generous compromises, it cannot go back to 1967 lines, because they are indefensible and because they do not take into account demographic changes on the ground." 

Netanyahu was trouwens ook net zo duidelijk over een eventuele terugkeer van Palestijnse vluchtelingen  ('It is not going to happen and I think it's time to tell the Palestinians that it's not going to be resolved that way.") en over praten met Hamas ('Israel cannot negotiate with a Palestinian government that is backed by Hamas. Israel cannot be asked to talk to a Palestinian government backed by the Palestinian version of al-Qaeda. Abbas must choose between a pact with Hamas and peace with Israel.").


Netanyahu kreeg meteen van allerlei kanten bijval. Hoofdredacteur David Horowitz van de Jerusalem Post herinnerde eraan dat  de grenzen van 1967 ooit (door wijlen Abba Eban) de 'Auschwitz grenzen' waren genoemd. Ook vanuit het Amerikaanse Congres kwam van diverse kanten kritiek op Obama dat hij naar de grenzen van '67 had verwezen, waaronder ook van bevriende (Democratische) zijde, zoals het lid van het Huis van Afgevaardigden Steve Rothman. 

Bij dit alles dienen we ons echter te realiseren dat dit hele gedoe om die grenzen van '67 werkelijk de grootst mogelijke flauwe kul is. Het is waar dat Obama de afgelopen twee jaar ervan afgezien heeft om die grens met zoveel woorden te noemen in onderhandelingen met de Palestijnen (we weten dit door het uitlekken van de Palestine Papers). 
Maar het is tegelijkertijd niet minder waar dat deze grenzen al decennialang dienen als het uitgangspunt voor welke onderhandelingen dan ook. Om maar eens iets te noemen: ze lagen ten grondslag aan de roemruchte resolutie 242  van de Veiligheidsraad die in alle latere akkoorden als referentiepunt wordt genoemd. Afgezien daarvan gaf Obama's formulering - 'mutually agreed swaps' - meer dan genoeg ruimte om te onderhandelen over het eventueel bij Israel trekken van nederzettingenblokken in ruil voor stukken grond elders in Israel. Ik kan me dus ook moeiteloos aansluiten bij het door Plitnick in zijn stukje aangehaalde commentaar van Cecilie Surasky, onderdirecteur van Jewish Voice for Peace, dat Netanyahu's opwinding onoprecht is en waarschijnlijk moet verbloemen dat hij eigenlijk gewoon tegen een vredesproces is dat leidt tot de geboorte van een Palestijnse staat en een einde maakt aan de expansie van de nederzettingen.
Maar dat alles neemt niet weg dat niet alleen het optreden van Netanyahu, maar de hele gang van zaken in Washington van een uiterst treurig gehalte was. Want uiteindelijk was de slappe vertoning van Obama, die geen enkele uitzicht bood op concrete stappen en braaf alle Israelische mitsen, maren en andere voorbehouden volgde zonder oog te hebben voor de ellende die 43 jaar bezetting voor de Palestijnen inhoudt, eigenlijk geen haar beter dan die van Netanyahu.