Eli Content schilderde het paradijs

(Foto's Abu Pessoptimist) 

 Het Joods Historisch Museum (JHM) heeft al lange tijd een relatie met de schilder Eli Content. Ter gelegenheid van het feit dat Content deze maand 70 is geworden, en omdat het museum tegenwoordig ook de beheerder is van de Portugese esnoga aan het Mr  Visserplein, heeft het JHM Content de opdracht verleend om de wanden van de sukka1) van de Esnoga (bij de Portugese Gemeente heet zoiets een cabana) te decoreren. Bij de esnoga is dat tegenwoordig een permanent gebouw, nadat de vorige antieke, demontabele cabana wegens ouderdom uit elkaar was gevallen.

Eli Content (foto JHM)

Donderdag werd de voorstelling onthuld. Ik was erbij. En ik kan zeggen dat Eli zichzelf heeft overtroffen. Hij heeft voor de cabana een indrukwekkende, bonte collage gemaakt waarin hij een aantal elementen heeft gemengd. Vaak op basis van krantenpapier - van kranten uit vele landen om de diaspora te symboliseren - heeft hij voorstellingen bijeen gebracht waarin het paradijs uit het scheppingsverhaal een hoofdrol speelt. 'Dat is een van de mooiste verhalen, die ik ken,' aldus Eli, 'of het nu waar gebeurd is of niet.'

Voorstellingen van bomen, hemellichamen, de maan, en symbolen van vissen en vogels wisselen elkaar af,  temidden van bijbelteksten in het oorspronkelijke Hebreeuws (waaronder de opdracht uit Leviticus om tijdelijk in een sukka te verblijven). Ook zwerven er diverse formaten en formaties Hebreeuwse letters door het beeld en is er een menselijke figuur te ontwaren die geheel uit Hebreeuwse letters is opgebouwd. Ik was verbaasd om te zien dat hij tegenwoordig ook levende wezens - en zelfs een mens - afbeeldt, iets wat hij vroeger altijd vermeed, min of meer ook in overeenstemming met het bijbelse gebod, zoals hij me een aantal jaren geleden in een interview vertelde. 
Wijzend op de menselijk figuur en de vogels vroeg ik Eli of hij zijn bezwaren om mensen en levende wezens af te beelden opzij heeft gezet. 'Is het een mens?' was zijn antwoord. 'Het is een figuur, het zijn letters.' Maar hij daarna gaf hij toe dat hij 'was gegroeid en zich verder had ontwikkeld'. Volgens Eli moeten we echter de figuren vooral zien als symbolen die het verhaal tot leven moeten brengen en niet zozeer als afbeeldingen van levende wezens.
Het maken van de collage was een verhaal op zich. Eli had van veel figuratieve elementen en ook van de letters in verschillende formaten eerst kartonnen mallen gemaakt, waarmee hij de vellen (kranten)papier had beschilderd. Die vellen werden vervolgens aan elkaar geplakt in de juiste afmetingen, op de grond gelegd en gefotografeerd. Via een drukproces werd de voorstelling vervolgens overgebracht op gordijnen die langs de wanden van de cabana zijn opgehangen  Het geheel geeft een sprookjesachtige aanblik en deed me denken aan de interieurs van oude op 'boerse wijze' beschilderde Oosteuropese sjoeltjes waarvan er enkele nog bestaan (het Israel Museum in Jeruzalem heeft er één). Content zei dat dit ook zijn voornaamste inspiratiebron  is geweest. Ik hoop dat de foto's een beetje een beeld geven (klik erop voor een grotere versie en betere weergave).       
Afgezien van de nieuwe decoratie van de cabana stelde het JHM ook een klein aantal nieuwe schilderijen van Eli Contant ten toon, waarvan er hier twee zijn afgebeeld. Ook die laten zien dat Content 'is doorgegroeid'. Alleszins de moeite waard om te gaan kijken.

1) Sukka, in de Nederlandse vertaling Loofhut, is het vertrek waar Joden volgens een opdracht in het boek Leviticus zeven dagen een dele van de dag moeten verblijven ter gelegenheid van Sukkot, het Loofhuttenfeest. Het is een gebouwtje, een hut of een tent, waarvan het dak zodanig is dat de hemel erdoorheen schijnt. De sukka (of cabana bij de Portugezen) is er ter herinnering aan de tocht door de woestijn die de Joden maakten voor zij het heilige land konden binnengaan.