Frankfurt kent Adorno-prijs toe aan Judith Butler, tot woede van joodse organisaties

Wellicht is dit nieuws nog niet overal doorgedrongen: diverse  Joodse organisaties, waaronder de 'Zentralrat der Juden in Deutschland', het overkoepelend orgaan van de joodse gemeenten in Duitsland,  hebben protest aangetekend tegen het verlenen van de Adorno-pijs van de stad Frankfurt, aan de Amerikaanse filosofe Judith Butler. 
De Generalsekretär van de 'Zentralrat',   Stephan J. Kramer, verklaarde maandag dat het 'schandalig is dat iemand wordt geëerd die tot een  boycot van Israel heeft opgeroepen en organisaties als Hamas en Hezbollah legitieme sociale bewegingen noemt. In The Jerusalem Post werd eerder al fel naar haar uitgehaald in een artikel waarin de onvermijdelijke professor Gerald Steinberg van de Israelische organisatie NGO-Monitor (maar ditmaal sprekend namens de hasbara organisatie 'Scholars for Peace in the Middle East') haar verweet hand en spandiensten aan het internationale antisemitisme te verlenen. Andere Joodse organisaties lieten zich eveneens horen.
De Adorno Prijs, genoemd naar de socioloog van Joodse afkomst Theodor Adorno van de 'Frankfurter Schule',  is een prestigieuze prijs die eens in de drie jaar wordt uitgereikt. Eerdere prijswinnaars waren onder meer de sociologen Norbert Elias, Jürgen Habermas, en Zygmunt Bauman,  de componisten Michael Gielen, Pierre Boulez en György Ligeti, de filmmaker Jean-Luc Godard en de filosoof Jacques Derrida. Aan de prijs is een bedrag van 50.000 euro verbonden. Hij wordt op 11 september uitgereikt.

Judith Butler

Butler (56), hoogleraar in Berkeley, is feministe en publiceert onder meer veel over gender- en gay-onderwerpen. Ze behoort tot het Joodse vredeskamp, en is kritisch over Israel. Ze stelt zich gedeeltelijk op achter BDS (Boycot Divestment and Sanctions). Ze is dus, zoals dat heet, omstreden.

In een stuk dat onder meer werd gepubliceerd door de blog Mondoweiss verweerde ze zich tegen de aantijgingen. Ik geef het grootste deel van haar argumenten hier vertaald weer. Misschien in de eerste plaats omdat Butler een belangrijke intellectueel is (de prijs is wat mij betreft zeker terecht), en die bovendien een belangrijke steunpilaar is van organisaties als Jewish Voice for Peace. Maar zeker ook omdat dit de zoveelste keer is dat Joodse organisaties zich van hun slechtste kant laten zien door in koor mee te huilen met de wolven in het bos en proberen een onafhankelijk denkend iemand de weg te versperren. En tenslotte ook omdat het soort verwijten dat Butler wordt gemaakt - en de manier waarop op de persoon wordt gespeeld - maatgevend is voor de laag bij de grondse manier waarop critici van Israel door de hasbara-horden worden weggezet. Haar tegenargumenten zij daarom dan ook deels algemeen geldend.

'De beschuldigingen tegen mij zijn dat ik Hamas en Hezbollah steun (wat niet waar is), dat ik BDS steun (deels waar) en dat ik antisemiet zou zijn (volstrekt onjuist). Misschien zou ik niet zo verbaasd moeten zij als ik ben dat diegenen die ertegen zijn dat ik de Adorno-prijs krijg hun toevlucht nemen tot zulke schunnige en ongefundeerde beschuldigingen om hun punt duidelijk te maken. Ik ben een wetenschapper die via het Joodse gedachtegoed tot de filosofie kwam en ik zie mezelf als iemand die een Joodse ethische traditie voortzet waar figuren als Martin Buber en Hannah Arendt toe behoorden. Ik heb een joodse opvoeding genoten in de Tempel synagoge in Cleveland, Ohio, onder leiding van rabbijn Daniel Silver, waarbij ik uitgesproken ethische standpunten ontwikkelde op basis van het Joodse filosofische gedachtegoed. Ik leerde en accepteerde dat we er door anderen en door onszelf toe worden opgeroepen om te reageren op lijden en moeten streven naar verlichting van dat lijden. Maar om dat te doen, moeten we die roep horen, de middelen vinden om te reageren en soms de consequenties dragen van de manier waarop we ons opstellen. Ik leerde bij elke nieuwe stap van mijn joodse opvoeding dat het niet aanvaardbaar is stil te blijven wanneer we geconfronteerd worden met onrecht. '
(.... )
'Het is onjuist, absurd en pijnlijk als iemand beweert dat wie kritiek op de staat Israel heeft antisemitisch is, of als hij Joods is, een zelfhater. Zulke beschuldigingen zijn erop gericht de persoon die kritiek uit te demoniseren en al doende diens gezichtspunt bij voorbaat te diskwalificeren. Het is een tactiek om iemand het zwijgen op te leggen: deze persoon is buiten de orde en wat hij/zij ook zegt moet bij voorbaat van de hand worden gewezen of zodanig worden verdraaid dat het de uitspraken ongedaan maakt. De beschuldiging is een weigering om het standpunt te beluisteren, de houdbaarheid ervan te bespreken, over de aangedragen bewijslast na te denken en een conclusie te trekken op basis van redelijke argumenten. (...) 'Als één groep Joden een andere groep Joden 'antisemitisch' noemt, proberen ze het recht te monopoliseren om in naam van de Joden te spreken. De beschuldiging van antisemitisme is dan eigenlijk een manier om een verschil van mening onder Joden aan het oog te onttrekken.' (....)
'Ik ben geschrokken van het aantal Joden in de VS dat, afgeschrikt door de Israelische politiek van onder meer de bezetting, gevangenisstraffen van onbepaalde duur, het bombarderen van de burgerbevolking van Gaza, proberen hun Joods-zijn weg te moffelen. Zij maken de fout te denken dat de Staat Israel het Joods-zijn van deze tijd vertegenwoordigt en dat je, als je jezelf als Joods beschouwt, Israel en zijn daden steunt. Terwijl er altijd Joodse tradities hebben bestaan die zich verzetten tegen staats-geweld, die multi-cultureel samenwonen propageerden, en gelijkheidsprincipes verdedigden. Deze belangrijke ethische traditie wordt vergeten of terzijde geschoven door elk van ons die Israel ziet als de grondslag en basis van Joodse identificatie en waarden.' (....)
Mijn wetenschappelijke en publieke inzet is steeds erop gericht geweest om uit dit patroon te breken. Zoals ik het zie zijn er krachtige Joodse tradities en zelfs vroege zionistische tradities die samenwonen propageren en geweld in al zijn vormen afwijzen, waaronder ook staatsgeweld. Het is van groot belang dat deze tradities in onze tijd in ere worden gehouden en worden aangemoedigd – zij staan voor waarden uit de diaspora, strijd voor sociale rechtvaardigheid en de ontzettend belangrijke Joodse waarde van 'het herstellen van de wereld' (Tikkun).
(....)
'Mijn opmerkingen over Hamas en Hezbollah zijn uit hun context gehaald en botsen zo met mijn toenmalige en nog steeds bestaande inzichten. Ik ben altijd voor niet-gewelddadige politieke actie geweest en dat principe heeft steeds mijn visie bepaald. Er werd me een paar jaar geleden door iemand uit een academisch publiek gevraagd of ik dacht dat Hamas en Hezbollah tot 'de linkse wereldbeweging' (global left) gerekend konden worden en ik antwoordde met twee punten. Mijn eerste punt was voornamelijk beschrijvend: die politieke organisaties definiëren zichzelf als anti-imperialistisch, en anti-imperialisme is een van de kenmerken van 'the global left', dus op die grond zouden ze als deel van de linkse beweging gezien kunnen worden. Vervolgens was mijn tweede punt kritisch: net als bij elke linkse groep moet men beslissen of men voor of tegen die groep is en dient men hun standpunt kritisch te bekijken. Ik accepteer niet, en schaar me ook niet achter, alle groepen van 'the global left'. En deze woorden volgden op een presentatie die ik die avond gaf waarin ik het belang onderstreepte van openbare rouw en de politieke praktijk van geweldloosheid, een principe dat ik uitwerk en verdedig in drie van mijn recente boeken: Precarious Life, Frames of War, en Parting Ways.
(....)
Ik steun inderdaad de Boycott, Divestment, and Sanctions beweging, op een speciale manier. Ik verwerp sommige versies en accepteer andere. BDS betekent voor mij dat ik tegen investeringen ben in ondernemingen die militair materieel maken waarvan het enige doel het slopen van huizen is. Het betekent ook dat ik niet op Israelische instituties spreek, tenzij ze een krachtig geluid laten horen tegen de bezetting. Ik doe niet mee aan enige vorm van BDS die individuele personen discrimineert op grond van hun nationaliteit en ik onderhoud stevige samenwerkingsbanden met meerdere Israelische wetenschappers. Eén reden waarom ik achter BDS kan staan en niet achter Hamas, is dat BDS de grootste geweldloze politieke beweging van burgers is, die gelijkheid propageert en het recht op zelfbeschikking voor de Palestijnen. Mijn eigen mening is dat de volken van die landen, Joods en Palestijns, een manier moeten vinden om samen te leven op basis van gelijkheid. Zoals heel veel anderen verlang ik naar een werkelijk democratische politieke entiteit in die gebieden en ik propageer de principes van zelfbeschikking en het naast elkaar leven voor beide volken, in feite voor alle volken. Het is mijn wens, en die van een groeiend aantal Joden en niet-Joden, dat de bezetting tot een einde komt, dat alle vormen van geweld stoppen, en dat de essentiële politieke rechten van alle mensen in dat land gewaarborgd worden via een nieuwe politieke structuur. (....)