Samy Michael, Israelisch schrijver, 1926-2024

Sami Michael (stil van een Youtube filmpje)

De Israelische schrijver Samy Michael is maandag overleden na een lang en redelijk avontuurlijk leven. Hij was 97 jaar oud. Michael was afkomstig uit Irak, waar hij werd geboren als Kamal Salah Menashe. Hij was afkomstig uit een redelijk bemiddeld milieu. Zijn vader was koopman. Hij deed er in 1945 eindexamen aan het Joodse Shamash Lyceum, maar als 15-jarige werd hij als zoveel Joodse jongeren communist en op 17-jarige leeftijd schreef hij artikelen in de Iraakse pers, die hem op een arrestatiebevel kwamen te staan. Hij vluchtte in 1948 naar Iran, waar hij lid werd van de Tudeh-partij. In 1949 werd hij echter bang dat hij zou worden uitgeleverd en vluchtte hij naar Israel, Zijn familie volgde hem, net als vrijwel de hele Iraaks-Joodse gemeenschap, in 1951.

Michael vestigde zich in de wijk Nisnas in Haifa en werkte er vier jaar voor de communistische bladen al-Ittihad, waar Emil Habibi zijn baas was, en al-Jadid. Hij had een column onder naam Samir Mared Hij was in die tijd de enige Joodse redacteur. In 1955 nam hij afscheid van het communisme en van de kranten, Het was net een jaar voor de ontmaskering door  Chroetsjov van Stalin. Wel bleef hij marxist. Hij werkte vervolgen 25 jaar als hydroloog voor de Israelische regering - na een studie in Londen - en studies in psychologie in Arabische Literatuur aan de Universiteit van Haifa. In die tijd trouwde zijn zuster Nadia met de Israelische spion Eli Cohen, die wereldberoemd werd nadat hij in 1965 door het Syrische regime was opgehangen. Michael zei later dat de Mossad hem eerst had gepolst, maar dat hij had bedankt en dat ze later bij zijn zwager uitkwamen.

 In 1974 publiceerde Michael zijn eerste roman in het Hebreeuws, Shavim veshavim yoter, vertaald als All men are Equal - But Some are More. Het was een portret van de strijd van de Iraakse immmigranten in de ma'babarot, de doorgangskapen waarin de Oriëntaalse Joden over het algemeen veel langer verbleven dan de Ashkenazische. De titel van het boek werd een ''catch phrase'' voor de strijd voor gelijkberechtiging van de Oriëntaalse Joden. Michaels oorspronkelijke taal was Arabisch en hij had er tot zijn 45ste over gedaan om in het Hebreeuws te gaan schrijven maar uiteindelijk schreef hij tenminste 11 elf romans, drie non-fictie boeken over culturele. sociale en politieke onderwerpen, drie toneelstukken en een kinderboek in het Hebreeuws. Ook schreef hij talloze artikelen over sociale en politieke onderwerpen. Zijn romans spelen zich in twee steden af: Bagdad en Haifa. Victoria, Storm among the Palms, A Handful of Fog en Aida, zijn gesitueerd in Bagdad; Refuge, A Trumpet in the Wadi, Water Kissing Water en Nabila spelen zich af in Haifa. Zijn laatste boek Diamond from the Wilderniss is uit 2015. Twee boeken zijn - door Ruben Verhasselt - in het Nederlands vertaald: Victoria, een joodse vrouw in Bagdad en Een trompet in de wadi. 

Zijn boeken zijn over het algemeen bestsellers in Israel. Michael bleef een voorvechter van de gelijkheid van de Oriëntaalse Joden. Hij was verder een vechter voor de vrede die zich als één van de eersten uitsprak voor de stichting van een Palestijnse staat naast Israel. Hij werd in 2001 voorzitter van de Association for Civil Rights in Israel (ACRI).  Hij was verder bekend van een 13 delige tv-serie over wereldliteratuur uit 1998, waarin hij sprak met tal van schrijvers, als vertaler van de ''Cairo-trilogie'' van Naguib Mahfouz, de Egyptische Nobelprijswinnaar. Hij werd ook zelf voor die prijs genomineerd.