In memoriam Stéphane 'indignez-vous' Hessel

Stéphane Hessel  samen met Mairead Maguire tijdens de zitting van het Russel Tribunaal over Palestina in Kaapstad - november 2011.  

De Franse oud-diplomaat, oud-concentratiekampgevangene, verzetsheld, en ijveraar voor de mensenrechten, Stéphane Hessel is woensdag op de leeftijd van 95 jaar overleden. Hessel was de laatste tijd onder meer actief als voorvechter van de rechten van de Palestijnen. In oktober was hij nog aanwezig bij de vierde zitting van het Russell-tribunaal over Palestina in New York, een zitting die hij zelfs ondanks zijn leeftijd voorzat.   
Hessel, in 1917 in Berlijn geboren als zoon van de Joodse schrijver Franz Hessel en een protestantse moeder emigreerde in 1924 met zijn ouders naar Frankrijk. Hij was een verzetsheld, overlevende van Buchenwald (een kamp waaruit hij wist te ontsnappen), oud-ambassadeur en destijds mede-auteur van de Verklaring van de rechten van de Mens. Nog niet zo lang geleden baarde hij opzien met een boekje van 17 pagina's 'Indignez-vous' (in het Nederlands verschenen onder de titel 'Neem het niet') waarvan in korte tijd miljoenen exemplaren werden verkocht en dat intussen ook is vertaald in het Baskisch, Catalaans, Italiaans, Duits, Grieks, Engels, Portugees, Sloveens, Spaans, Kroatisch, Hebreeuws, Koreaans, Japans, Hongaars en Zweeds.
Hessel refereert daarin aan de bezettingstijd en het verzet en vraagt zich af waarom er geen verzetsbeweging komt tegen zaken als de groeiende kloof tussen arm en rijk, de behandeling van immigranten, de achteruitgang van het milieu en de erbarmelijke situatie van het Palestijnse volk.
Hessel is zich gaan inzetten voor de Palestijnse zaak nadat hij in 1990 voor het een bezoek aan de bezette gebieden had gebracht. In een boek dat hij in 2012 publiceerde samen met de Palestijnse ambassadeur bij UNESCO, Elias Sanbar, Le Rescapé et l'Exilé (De overlevende en de banneling) vertelt hij hoe hij, na de oorlog en met de herinnering aan het verzet nog vers in het geheugen voor de stichting van de staat Israel was, maar tegelijkertijd geen idee had van wat Palestina was. Na zijn bezoek aan de bezette gebieden kreeg hij het gevoel dat het beeld dat van Israel in Frans intellectuele kringen prevaleerde - dat van de enige democratie in het Midden-Oosten - niet met de werkelijkheid overeen kwam en dat hij de plicht had zijn stem te verheffen. Behalve zijn deelname aan het Russell-tribunaal gaf hij spreekbeurten en zette hij zich onder meer in voor een boycot van producten uit de Israelische nederzettingen. Zijn houding bracht hem enkele malen in botsing met het CRIF, het overkoepelende orgaan van de Joodse organisaties in Frankrijk. Tegelijkertijd was hij ereburger van de - door grote delen van de wereld nog steeds niet erkende - staat Palestina.
In zijn memoires, Dance With the Century,” uit 1997, verweefde hij zijn eigen levensverhaal met de geschiedenis van de 20ste eeuw. Hij werd geboren een paar dagen voordat Lenin de Russische revolutie uitriep, werd Frans staatsburger in 1938, een paar maanden voordat Duitsland, waar hij was geboren, Oostenrijk annexeerde, en ontsnapte aan een executie in Buchenwald een jaar voordat de Verenigde Naties werden gegrondvest waarvoor hij later meeschreef aan de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Hij schreef ook dat hij niet verwachtte de eeuw te zullen overleven. Maar dat was een profetie die niet helemaal is uitgekomen.