Israelisch onderwijsministerie gaat academische vrijheden aan banden leggen

Prof. Asa Kasher

Om het Israelische academische klimaat geheel te vrijwaren van pijnlijke politieke meningen en standpunten heeft de Israelische minister van Onderwijs, Naftali Bennett (HaBeit haYehudi), afgelopen week een opdracht uitgevaardigd om daarvoor een stelsel van regels op te stellen.
De taak moet in vier maanden worden geklaard, Voor de taak heeft de minister professor Asa Kasher benaderd,  de man die destijds de ''ethische gedragscode'' van Israels leger, zoals bekend het meest ethische ter wereld, heeft opgesteld. Een code die voornamelijk inhield dat de levens van de eigen Israelische soldaten boven alles gingen en, als het ging om keuzes te maken, niet in de waagschaal gesteld mochten worden om burgers te sparen. Kashers code was de  leidraad van het leger tijdens de laatste inval in Gaza in 2014. Daarbij kwamen 2.252 mensen om het leven, van wie driekwart burgers en meer dan 500 kinderen, terwijl de eigen verliezen rond de 70 lagen.
De maatregel van Bennett komt nadat rechtse kringen in Israel al meermalen hebben geklaagd over linkse standpunten van hoogleraren en universitaire docenten. Met name de kwestie van de nederzettingen en de bezetting van de Westoever zijn daarbij ''hot items''. De invloed van de groep die meent dat er helemaal niet sprake is van een bezetting, groeit al geruime tijd. Aan te nemen valt daarom dat de nieuwe richtlijnen straks zullen voorschrijven dat de regeringspolitiek in bezet gebied niet ter discussie mag worden gesteld, ongeveer zoals het ook nu al verboden is in Israel BDS, een (academische of andere) boycot aan te prijzen of aan de orde te stellen.
Bennetts maatregel moet waarschijnlijk gezien worden tegen de achtergrond van verminderde subsidies van de minister van Cultuur, Miri Regev, een lid van de Likud van premier Netanyahu,  voor toneel en balletgezelschappen of musici die weigeren in de nederzettingen op te treden. De opdracht aan Kasher  ligt ongetwijfeld ook in lijn met de druk die Bennett op scholen uitoefent om sprekers van de Groep ''Breaking the Silence'' niet op middelbare scholen te laten optreden. Twee directeuren van middelbare scholen, één in Tel Aviv en de andere in Jeruzalem, werden onlangs op het matje geroepen omdat zij sprekers van ''Breaking the Silence'' hadden uitgenodigd. Hen werd door het ministerie te verstaan gegeven dat dit niet op prijs werd gesteld. Breaking the Silence is een groep van ex militairen die, op basis van gesprekken met afgezwaaide collega's,  een boekje open doen over misdaden en excessen die door het leger worden bedreven in de bezette gebieden.
Het ministerie had ook graag straffen uitgedeeld en de groep Beaking the Silence tot ''verboden groep'' willen laten verklaren, maar het bleek dat dit in strijd zou zijn met de in Israel geldende grondrechten. Niettemin is er toch een oekaze van het ministerie in de maak die scholen laat weten dat Breaking the Silencence er niet meer welkom is. De Israelische Channel 10 televisie meldde dat het ministerie dat begin van deze week zou laten weten. Het is echter onduidelijk of het ministerie ook gerechtigd is scholen die zich er niets van aantrekken te straffen. In de oekaze zou gemeld worden dat   ''sprekers van groepen die de legitimiteit van de staats instellingen ondermijnen (zoals bijvoorbeeld het leger of de rechtspraak), niet mogen komen spreken.
De kant waar het met de vrijheid van meningsuiting en de academische vrijheid in Israel opgaat, wordt daarmee vrij duidelijk aangegeven. Tezamen met een maatregel die mensen weigert van organisaties die niet afwijzend staan tegenover BDS (en die in het verleden al gerenommeerde kritische wetenschappers als Noam Chomski of Norman Finkelstein, ondanks hun Joodse afkomst de deur wees, stevent Israel stapje voor stapje dichter toe naar een onvervalst totalitair klimaat.