Lofzang op de Israelische bloggers

NRC-correspondent Guus Valk in Israel hield een lofzang op de Israelische bloggers. Ik neem dat graag over, want ik ben het met hem eens dat bloggers een belangrijke - steeds belangrijkere - rol vervullen bij de nieuwsvoorziening en dingen bekendmaken die andere media laten liggen. Maar toch twee opmerkingen: 
1) Wat voor Israelische bloggers geldt - dat zij veel nieuws brengen dat de officiële media laten liggen - geldt ook voor veel andere landen in het Midden-Oosten. De voorbeelden zijn legio, Tunesië, Egypte, Bahrein, Iran; eigenlijk geldt het voor ongeveer alle landen van het Miden-Oosten.
2) Het nieuws van de zaak tegen Anat Kamm werd door een Amerikaanse blogger aangejaagd, Richard Silverstein (blog Tikun Olam). Er is vaak sprake van een samenwerking in de blogosphere tussen bloggers van diverse landen. En Silversteins doordrukken in de zaak-Kamm (waarbij hij zich baseerde op Israelische bronnen, mogelijk collega-bloggers) trok uiteindelijk de Joodse pers (JTA) en vervolgens de persbureaus mee.   

 Israëlische kranten zijn zeer terughoudend met kritiek op leger en politiek. Wie meer wil weten over de bezette gebieden kan beter populaire weblogs lezen.
Jeruzalem, 3 jan.

Door onze correspondent Guus Valk | 

Afgelopen vrijdag werd er gedemonstreerd in het Palestijnse plaatsje Bil’in, op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever. De inwoners van het plaatsje protesteren elke week met internationale sympathisanten tegen de muur, die Bil’in van het grootste deel van het land afsluit. Zoals elke week schoot het Israëlische leger de demonstranten al snel met traangas uit elkaar. Een vrouw, de 36-jarige Jawaher Abu Rahmah, inhaleerde zoveel traangas, dat ze bewusteloos raakte. Ze overleed een dag later in het ziekenhuis.
 Het is een verhaal dat de gevestigde Israëlische kranten en televisiestations nauwelijks haalde. Er was geen journalist ter plekke die verslag deed van de gebeurtenissen. De echte nieuwsontwikkelingen waren te volgen op het Israëlische weblog 972mag.com, dat wel een verslaggever en een fotograaf in Bil’in had. Ook van de begrafenis van Abu Rahmah en een spontane demonstratie van enkele honderden Israëliërs voor het hoofdkwartier van het Israëlische leger werd uitgebreid verslag gedaan.
De meest toonaangevende verhalen in de Israëlische pers zijn de laatste jaren niet in kranten verschenen, maar op de talrijke blogs die zijn opgericht. Meestal worden ze onderhouden door (linkse) journalisten, die uit onvrede met hun werk voor de gevestigde media een uniek alternatief circuit hebben opgebouwd. Veel bezochte websites als 972mag.com en promisedlandblog.com bieden nieuws dat, op de krant Ha’aretz na, alle kranten van The Jerusalem Post tot Yedioth Achronoth laten liggen. Met name over de situatie in de bezette Palestijnse gebieden wordt summier bericht.
„Blogs hebben de laatste twee jaar een enorme ontwikkeling doorgemaakt, en de rol van de gevestigde media staat zwaar onder druk”, zegt Noam Sheizaf, journalist en eigenaar van het invloedrijke weblog Promised Land. Hij is ook een van de oprichters van 972mag.com, dat sinds afgelopen zomer bestaat.
De website 972mag.com krijgt maandelijks enkele tienduizenden unieke bezoekers. „Het liefst zouden we natuurlijk gewoon geld verdienen met onze artikelen en in de krant staan”, zegt Sheizaf, „maar de journalistieke onafhankelijkheid is online veel groter”. De meeste journalisten worden niet betaald voor hun werk op de blogs.
Hoewel Israël formele persvrijheid kent, zijn de kranten en televisiezenders volgens Sheizaf, die zelf voor drie grote kranten werkte, nog altijd een spreekbuis van de instituties. „Israël is een klein land, waar de banden tussen media en politieke partijen al sinds de oprichting van de staat nauw zijn. Kranten kunnen individuele politici soms enorm hard aanpakken, zodat de indruk gewekt wordt van een ongebonden pers. De werkelijkheid is anders: de instituties, zoals het leger en de politieke partijen, blijven buiten schot.”
Yisrael Hayom (Israël Vandaag), de grootste gratis krant van Israël, is volgens een onlangs gepubliceerd verhaal van Sheizaf gelieerd aan Likud, de partij van premier Benjamin Netanyahu. Yedioth Ahronoth en Ma’ariv, twee grote betaalde kranten, hebben een rechts profiel. Het links-liberale Ha’aretz heeft van oudsher banden met de Arbeidspartij, en kent als enige landelijke krant twee journalisten die structureel over het Israëlisch-Palestijnse conflict schrijven.
Militaire censuur houdt gevoelige publicaties over onderwerpen die het leger aangaan soms tegen, zeker in oorlogstijd. Ook hebben media te maken met publicatieverboden, als het Openbaar Ministerie een zaak te gevoelig vindt. De afgelopen zomer wisten de bloggers een doorbraak te forceren in de Israëlische pers. Al maanden hielden de kranten op last van Justitie stil dat een Israëlische oud-militair, Anat Kamm, huisarrest had vanwege het lekken van legerdocumenten aan een journalist van Ha’aretz. De journalist vluchtte naar Londen, de ex-militair zat thuis en de media mochten niet berichten. Pas nadat de blogs coteret.com en het Hebreeuwse the7eye.org.il over de zaak begonnen te schrijven – verhuld, want het verbod gold ook voor weblogs – kregen de bloggers de gevestigde kranten mee. Na grote druk van de media trok Justitie het publicatieverbod in. Het was een van de eerste tastbare bewijzen dat de blogosphere in Israël aan invloed wint.
„Het wereldwijde misverstand is dat bloggers thuis achter hun computer commentaar zitten te leveren”, zegt blogger Noam Sheizaf. „In Israël tonen we aan dat het juist andersom is: de journalisten van de kranten en televisie verlaten hun bureau niet, terwijl wij er juist op uit gaan. De mensenrechten van de Palestijnen in Israël en in de bezette gebieden is typisch een onderwerp dat de gevestigde media laten liggen.”
Links naar toonaangevende Israëlische bloggers (Engelstalig): 972mag.com,  
coteret.com, reider. wordpress.com, promisedlandblog.com