Afgelopen zondag overleed de Libanese schrijver Elias Khoury. Hij was 76 jaar. Hij was al geruime tijd ziek en ging enkele malen eerder het ziekenhuis in en uit. Khoury schreef niet minder dan 15 romans, drie toneelstukken. en verscheidene bundels kritieken en essays. Hij werd internationaal als een van de grote Arabisch auteurs beschouwd en doceerde aan drie universiteiten in Beirout, en bovendien aan de Universiteit van New York, the University of Houston, Berkely College, the University of Chicago, Columbia University, Georgetown University, the University of Minnesota, Princeton University, en Londen University. Hij was alom een gewild commentator. Maar hij was bovenal een strijder voor de bevrijding van de Arabische wereld van onderdrukking en vóór de Palestijnse vrijheidsstrijd.
Hij werd in 1948 geboren in Beirout en studeerde eerst geschiedenis in Beirout en promoveerde later aan de Parijse universiteit in de sociale geschiedenis. In zijn jonge jaren was hij een tijdje lid van de Palestijnse organisatie Al-Fatah en nam ook een keer deel aan de strijd. Later nam hij daar afstand van maar bleef de Palestijnse zaak toegedaan. Zijn eerste boek verscheen in 1975. Met het tweede Al-Jabel al-Saghir uit 1977 (De kleine berg) over de Libanese burgeroorlog werd zijn naam gevestigd. Andere werken waren Rihlat Gandhi al-Saghir 1989 (De reis van de kleine Gandhi) over een immigrant van het platteland die de burgeroorlog meemaakt en het in 2000 verschenen Bab al-Shams (Poort naar de zon) dat gaat over de Palestijnen van 1948. Het is een liefdesgeschiedenis van Younis die zijn vrouw Nabila verlaat om in Libanon deel te gaan nemen aan de strijd. Nabila blijft achter in hun gehavende dorp in Galilea. Op een gegeven moment komt hij echter clandestien terug en ontmoet zijn vrouw in een grot. Daar worden hun kinderen geboren. De grot noemen zij de Poort naar de zon, als symbool voor de standvastigheid en de poort naar de vrijheid. Het werd zonder meer zijn beroemdste boek. Het werd in 2002 verfilmd door de Egyptische cineast Yousry Nasrallah. Het werd in Nederland vertaald door Djûke Poppinga. En in 2013 stichtten Palestijnen en Israeli's die wilden protesteren tegen plannen om op een strategische plaats bij Jeruzalem een nieuwe nederzetting te vestigen een protestdorp dat zij Bab al-Shams noemden.
Khoury's boeken zijn verschenen in diverse talen waaronder het Engels, Duits, Frans, Hebreeuws, Italiaans, Spaans. Khoury steunde de Arabische Lente en toonde zich destijds verbaasd dat het decennia had geduurd voordat de Arabische massa's het heft in eigen hadden genomen. Meer recent baarde hij opzien door een dag na de inval van Hamas in Israel in de krant Al-Quds al-Arabi te schrijven dat ''de grootste openlucht gevangenis, het belegerde getto van Gaza'' een oorlog tegen Israel was begonnen en nederzettingen was binnengevallen waaruit de kolonisten waren gedwongen te vluchten. De krant Times of Israel sprak er schande van, maar het was kenmerkend voor Khoury die gecompliceerde zaken ook altijd gecompliceerd bracht, en van verschillende kanten belicht.
Afgezien van zijn literaire werk was Khoury ook actief als redacteur en commentator. In 1972 begin hij als lid van de redactie van het blad Mawaqif (Standpunten), en van 1975 tot 1979 was hij - samen met de dichter Mahmoud Darwish - redacteur van Shu'un Falastiniya (Palestijnse zaken) het blad van het Palestijnse onderzoeksinstituut. Tussen 1980 en 1985 werkte hij als redacteur bij de Arabische Research Foundation. In de jaren 80 was hij redacteur van al-Karmel en leidde hij de culturele sectie van de toenmalige toonaangevende krant As-Safir. Van 1992 tot 1998 was hij de technisch directeur van het Theater van Beirout. In 1993 nadat As-Safir ten onder was gegaan, switchte hij en werd de eindredacteur van het culturele supplement van de krant An-Nahar. In die functie bekritiseerde hij onder meer de manier waarop Rafic Hariri, de vroegere Libanese premier, de reconstructie van Libanon na de burgeroorlog ter hand had genomen. Khoury nam nooit een blad voor de mond. In lijn met de aloude Libanese vrijheid van meningsuiting. "Cairo schrijft, Beirout drukt het, en Bagdad leest het'', zo werd ooit gezegd. Khoury heeft daarnaar geleefd.
Met zijn heengaan verliezen we alweer een toonaangevende figuur uit de geschiedenis van het Palestijnse en pan-Arabische streven naar vrijheid. Het is een langzamerhand uitstervende generatie.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten