Toenadering tussen Fatah en Hamas terwijl Israel condities Abbas voor voorzetten gesprekken afwijst

Abbas op weg naar de bijeenkomst met Israelische journalisten waar hij dinsdag vertelde op welke voorwaarden hij bereid was vredesbesprekingen voort te zetten. Israel verwierp die voorwaarden nog dezelfde dag. (Foto Emil Salman/Haaretz)

Updated. Fatah en Hamas, respectievelijk de beweging van de Palestijnse president Abbas en de leidende beweging in de Gaza-strook, hebben een streep getrokken onder hun zeven jaar oude vete, zo heeft de premier van de Hamsa-regering in Gaza, Ismail Haniye, woensdag bekendgemaakt tijdens een gemeenschappelijk persconferentie met afgevaardigden van diverse PLO-fracties in Gaza. 
De fracties zetten hun handtekening onder een overeenkomst waarin werd vastgelegd dat zij de eerdere ''afspraken van Cairo'' uit 2011 en de latere overeenkomt van Doha zullen uitvoeren. Dat komt erop neer dat de Palestijnse Autoriteit gemachtigd is om een datum vast te stellen voor verkiezingen, zowel voor een nieuwe president als voor een nieuwe Palestijnse wetgevende raad (parlement). Afgesproken zou zijn dat dit moet gebeuren binnen een termijn van ten hoogste een half jaar. Ook zullen de bewegingen over en weer gevangenen vrijlaten. Eerder was al bekendgemaakt dat is overeengekomen dat binnen vijf weken een nieuwe regering van Fatah en Hamas zal worden gevormd.
De gesprekken in Gaza die dinsdagavond waren begonnen, werden aan de kant van  Hamas behalve door Ismail Haniye bijgewoond door Mussa Abu Marzouq, de nummer twee van Hamas,  terwijl de delegatie van Fatah eveneens werd geleid door een zwaargewicht, namelijk Azzam al-Ahmed.

 Azzam al-Ahmed (Fatah) begroet Mussa Abu Marzouq (Hamas) aan het begin van de onderhandelingen in Gaza. In het midden Ismail Haniye. (Foto Reuters).

Bij de hoopvolle berichten uit Gaza moet onmiddellijk worden aangetekend dat het zeker niet de eerste keer is dat Fatah en Hamas bekendmaken dat zij willen proberen een regering van nationale eenheid te gaan vormen en nieuwe verkiezingen te houden, c.q. de weg te openen voor het toetreden van Hamas tot de PLO. De laatste keer dat gesprekken op hoog niveau mislukten was in januari 2013 en tussentijds waren er soms wel gesprekken maar daar kwam evenmin iets uit. 
Ditmaal spelen de gesprekken zich echter af tegen de achtergrond van het mislukken van de pogingen van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry, die de afgelopen negen maanden tevergeefs probeerde Israel en de Palestijnen dichter bij elkaar te brengen. Nog steeds is niet 100% zeker dat die mislukking ook echt definitief is, maar de kans dat er een voortzetting komt van de gesprekken ook na het verstrijken van de deadline van 29 april, is wel steeds miniemer aan het worden. Dinsdag spraken de twee delegaties weer zo'n vijf uur met elkaar onder leiding van de  Amerikaanse afgezant Martin Indyk, maar opnieuw leverde dat in het geheel niets op. 
President Abbas gaf intussen in Ramallah een persconferentie voor Israelische journalisten waarin hij duidelijk maakte onder welke voorwaarden de gesprekken volgens hem ook na de deadline kunnen worden vervolgd. De eerste voorwaarde was dat Israel alsnog de vierde en laatste groep van 26 langgestrafte gevangen vrijlaat, zoals het in juli verleden jaar had toegezegd te zullen doen, maar desondanks niet had gedaan. De tweede voorwaarde was dat tijdens de voortgezette gesprekken de grenzen van de te vormen Palestijnse staat binnen ten hoogste twee tot drie maanden zouden moeten worden gedefiniëerd, terwijl tegelijkertijd sprake moest zijn van een totale bevriezing van de bouw van de nederzettingen op de Westoever en in Oost-Jeruzalem, aldus Abbas.
Het Israelische antwoord liet niet lang op zich wachten. Een hoge Israeli die niet met name genoemd wilde worden verwierp dezelfde dag nog categorisch alle Palestijnse voorwaarden. ''Wie voorwaarden stelt wil geen vrede,'' aldus deze functionaris  Hij voegde eraan toe dat bouwen in Jeruzalem niet zou worden bevroren en dat Israel er nooit in had toegestemd de kwestie van grenzen los van andere hoofdzaken te bespreken. Die andere hoofdzaken betroffen volgens hem Jeruzalem, de Palestijnse vluchtelingen en ''erkenning over en weer''. Hij voegde eraan toe dat het onmogelijk zou zijn de grenzen te definiëren voor de andere zaken zouden zijn opgelost. Ook zei hij dat Israel overwoog sommigen van de laatste groep van vrij te laten gevangenen te verbannen naar de Gaza-strook of het buitenland. Dat was de Palestijnen verteld, zei hij, ''Israel heeft nooit toegezegd geen verbanningen uit te voeren''.
Hierbij valt wat mij, AbuP., betreft aan te tekenen dat de Israelische functionaris zoals gebruikelijk, volstrekt geen oog had voor de ironie dat zijn uitspraak ''wie voorwaarden stelt wil geen  vrede'' net zo goed, zoniet nog meer, van toepassing zou kunnen zijn op Israel zelf. Immers hoe zou je anders willen noemen dat Israel niet los van andere zaken wil praten over grenzen, het bouwen in Jeruzalem niet wil opgegeven, of de eis stelt dat de Palestijnen Israel erkennen als ''Joodse staat'' (de functionaris gebruikte het eufemisme ''over en weer elkaar erkennen'' maar dit is wat hij bedoelde).
Kortom, de kans dat het nog wat wordt met die gesprekken is eigenlijk buitengewoon klein. En dat is ongetwijfeld ook de reden waarom de zaken aan het Palestijnse politieke front, tussen Fatah en Hamas in beweging zijn. Het was ook de reden waarom er de laatste dagen geluiden opgingen om de Palestijnse Autoriteit dan maar te ontmantelen. Palestijnse onderhandelaars zouden tegen de Amerikaanse afgevaardigde Indyk hebben gezegd dat dit maar beter zou zijn als de vredesgesprekken niet verder gingen, omdat de Autoriteit toch in feite geen enkele autoriteit bezit, en omdat zij was opgezet op grond van de Akkoorden van Oslo om de weg te bereiden voor een Palestijnse staat die er waarschijnlijk nooit zal komen. Toponderhandelaar Saeb Erakat relativeerde dit dinsdag echter weer. "De daden van Israel hebben weliswaar alle juridische, politieke, veiligheids-, economische, en operationele aspecten van de Palestijnse  Autoriteit ondermijnd," zei Erakat, ''maar er is geen Palestijn die praat over een initiatief om de Autoriteit te ontmantelen.'' Eerder had Jennifer Psaki, de woordvoerder van hert Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken het een ''extreem'' plan genoemd en gezegd dat het zeker gevolgen zou hebben voor de Amerikaanse hulp aan de Palestijnen.