Human Rights Watch: Israels aanvallen op VN-scholen waren oorlogsmisdaden

Palestijnen verzamelen lichaamsdelen in een klaslokaal van een school in het Jabaliya-kamp in Noord Gaza na een Israelische aanval. (Foto AP, 30 juli 2014) 

Israel heeft oorlogsmisdaden gepleegd bij drie aanvallen die het tijdens de jongste operatie Protective Edge heeft uitgevoerd op scholen waar ontheemde burgers een onderkomen hadden gezocht. Dat zegt de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) in een rapport dat het over deze drie aanvallen heeft opgesteld. 
Het gaat bij het onderzoek van HRW om drie scholen, in Beit Hanoun, Jabaliya en Rafah, die respectievelijk werden aangevallen op 24 en 30 juli en op 3 augustus. Daarbij werden 45 mensen gedood, onder wie 17 kinderen. Twee van de drie aanvallen, die in Beit Hanoun en Jabaliya, leken niet gericht te zijn op militaire doelen en vielen afgezien daarvan in de categorie van ''op onwettige wijze lukraak uitgevoerde aanvallen'' (indiscriminate attacks). De derde in Rafah was ''op onwettige wijze disproportioneel'', zoniet ook op ''onwettige wijze lukraak uitgevoerd''. Onwettige aanvallen vallen, of ze nu willens en wetens dan wel door onachtzaamheid worden uitgevoerd, in de categorie van oorlogsmisdaden. 
''De Israelische militairen voerden aanvallen uit op of nabij duidelijk gemarkeerde scholen waarvan ze wisten dat er honderden mensen een toevlucht hadden gezocht, en daarbij doodden en verwondden ze een groot aantal burgers,'' zei Fred Abrahams, een speciale adviseur van Human Rights Watch. “Israel heeft geen overtuigende verklaring gegeven voor deze aanvallen en de daarop voortvloeiende bloedbaden op scholen waar mensen bescherming hadden gezocht.''

Bij de eerste aanval, op 24 juli om ongeveer drie uur 's middags, werd een basisschool van de VN in Beit Hanoun getroffen door mortiergranaten die klaarblijkelijk waren afgeschoten door de Israeli's. Daarbij werden 13 mensen gedood, onder wie zes kinderen en een groot aantal anderen gewond. Getuigen vertelde HRW dat veel mensen de school al hadden verlaten omdat de gevechten dichterbij kwamen, maar enkele honderden waren nog aanwezig. De meesten wachtten op vervoer naar een andere, veiliger plek, toen twee mortiergranaten - kaliber 81 mm of 120 mm - op het schoolplein terecht kwamen, gevolgd door twee andere vlakbij de school. De granaten creëerden een chaos, waarbij uiteengereten lichamen op het schoolplein verspreid lagen.
Israel verklaarde later dat strijders van Hamas dichtbij de school in actie waren geweest en dat de Israelische troepen, nadat er een anti-tank raketten op ze waren afgevuurd, mortiergranaten in hun richting had geschoten. Daarbij was ''één uit koers geraakte granaat'' op  het schoolplein terecht gekomen dat op dat moment ''volledig leeg''  was geweest, volgens Israel. HRW heeft zeven getuigen gehoord die deze lezing tegenspreken.
Bij de aanval op 30 juli, rond 2 uur 's nachts op de VN-basisschool voor meisjes in Jabaliya waar op dat moment 3.200 mensen hun toevlucht hadden gezocht, werd een tiental granaten afgevuurd. Daarbij werden 20 mensen gedood, onder wie drie kinderen. Op grond van de aangerichte schade en foto's van ter plekke gevonden resten van de granaten, meent HRW aan dat in Jabaliya gebruik is gemaakt van 155 mm granaten, waaronder rook- en lichtgranaten, maar ook standaard granaten met hoog explosief vermogen, die grote schade aanrichten door inslag en scherven. De slachtoffers vielen toen zij lagen te slapen.
Israel zei dat Palestijnen mortieren hadden afgevuurd ''vanuit de nabijheid'' van de school, maar gaf geen informatie die deze mededeling kon staven. Het gebruik van dergelijke zware munitie met hoog explosief vermogen in de buurt van een schuilplaats vol burgers is echter hoe dan ook  te omschrijven als een ''indiscriminate attack'' die valt in de categorie oorlogsmisdaden.  
De derde aanval, op 3 augustus om ongeveer kwart voor 11 in de ochtend, betrof een Israelische raket, een geleide zogenoemde Spike-raket, die neerkwam net buiten een VN-school voor jongens in Rafah, waar op dat moment 3.000 mensen onderdak hadden gevonden. Twaalf mensen werden gedood, onder wie acht kinderen, en 25 raakten gewond. Getuigen vertelden HRW dat veel mensen, onder wie kinderen, bij de poort van de school stonden, omdat ze snoep wilden kopen, toen de raket op een afstand van ongeveer 10 meter insloeg aan de overkant van de straat. De Israeli's zeiden dat het doel drie strijders van de Islamitische Jihad was geweest, op een motorfiets vlakbij de school. Israel gaf echter geen uitleg over de vraag waarom de drie vlakbij de school werden aangevallen en niet eerder of later, op een plek die verder van de vluchtelingen in de school verwijderd was.

HRW zegt van het Israelische leger te horen hebben gekregen dat het zelf een onderzoekscommissie in het leven heeft geroepen die “uitzonderlijke gebeurtenissen” moet onderzoeken die tijdens der operatie in Gaza hebben plaatsgevonden. De leiding berust bij generaal-majoor Noam Tibon, commandant van Israels noordelijke militaire commando, en de leden zijn militairen die niet aan de gevechten in Gaza hebben deelgenomen. HRW heeft op 10 september te horen gekregen dat tot dusver 44 incidenten zijn aangemeld De Israelische militaire advocaat-generaal maakte op dezelfde datum bekend dat strafrechtelijk onderzoek is gestart naar vijf gevallen, waaronder een aanval op een UNRWA school op 24 juli waarbij 15 mensen werden gedood. Het leger sprak van een school in Khan Younis, maar Israelische media meldden dat het ging om de school in Beit Hanoun.
HRW voegt echter aan deze informatie toe dat eerdere onderzoeken door de Israelische militaire autoriteiten naar mogelijke oorlogsmisdaden van het Israelische leger nimmer aan de internationaal aanvaarde eisen hebben voldaan van geloofwaardig, onpartijdig en onafhankelijke onderzoek. HRW beveelt daarom aan dat de onlangs benoemde commissie van onderzoek van de Raad voor de Mensenrechten van de VN de aanvallen op de drie scholen moet onderzoeken en aanbevelingen moet doen aan de Veiligheidsraad omtrent een follow- up. Ook beveelt HRW aan dat de Palestijnse Autoriteit bij het Internationale Strafhof (ICC) een aanvraag indient om de jurisdictie van het Hof uit te breiden tot de Westoever en Gaza.