Jan Blokker 1927 - 2010

Dit wordt geen In Memoriam, daar zullen er nog genoeg van volgen. Meer een soort afscheid. Met een bijpassende foto, zoals ik me Blokker zal blijven herinneren. Pratend, in actie, gesticulerend, nooit verlegen om een argument, nooit te beroerd om gezeur en geouwehoer door te prikken. Ik heb hem natuurlijk meegemaakt als adjunct-hoofdredacteur van de Volkskrant. Hij was daar,  geheel anders dan Harry Lockefeer die het volgens mij uitsluitend aan zijn onzijdigheid en besluiteloosheid te danken had gehad dat hij tot hoofdredacteur was benoemd, en zijn collega adjunct Henk Huurdeman, die zo aardig was dat het nooit opviel dat hij eigenlijk de leiding behoorde te hebben, de enige van de Volkskrant-bazen die erop kon worden betrapt een mening te hebben. En wat voor een mening! Tijdens de zogenoemde 12-uurs vergaderingen,  waar de krant van de vorige dag werd besproken (een instituut dat, naar ik me heb laten vertellen intussen is afgeschaft), was hij de enige die tekeer ging tegen de Haagse redactie, die het maar niet laten kon vooral haar nieuws te halen bij, en te blijven praten met, de geachte afgevaardigden van PvdA-huize, hoewel links helemaal niet in de regering zat. Zodat de Haagse redacteuren voornamelijk berichtten hoe de wereld er volgens hen - en de oppositie - uit had moeten zien, terwijl iedereen - ook de Volkskrant collega's zoals wij - voor het nieuws beter te rade konden gaan bij Het Parool of Vrij Nederland die wél op goede voet stonden met het kabinet. Let wel: dit waren de jaren tachtig en één van de kabinetten Van Agt. Bij VN opereerde het dynamische duo Joop van Tijn-Max van Weezel, en bij het Parool zaten  mensen als Mark Kranenburg die later de Haagse redactie van de NRC groot zouden maken.
Blokker fulmineerde tegen dit manco van zijn eigen krant. Zoals hij ook de kunstredactie ervan langs gaf, waar de redacteuren regelmatig - letterlijk - met elkaar over de vloer rolden, wat ertoe leidde dat de productie soms wat onder de maat bleef. Of hij viel over de 'eilandcultuur' van redacties die elkaars buren waren, maar in plaats van samen te werken elkaar beconcurreerden. Ik hoor hem nog woedend uitvallen naar de manier waarop de financiële redactie 'marxistisch-leninistisch geouwehoer' leverde in plaats van steekhoudende argumenten, toen die redactie de een of de andere streek wilde leveren aan een collega-redactie. Dat waren nog eens vergaderingen. Iedereen was er stil van, inclusief de aangevallen redactieleden.
 Jan schreef in die tijd en vooral later ook  veel reportages. Mijn levendigste herinnering heb ik aan hem door een initiatief dat ik in 1987 name om een hele aflevering van 'Het Vervolg', de weekendbijlage van de Volkskrant, te wijden aan 'Twintig jaar bezetting van de Westoever en Gaza'. Tot mijn verbazing kreeg ik, als eenvoudige buitenland-redacteur,  dat plan erdoor. Ben Haveman zou een reportage maken in Nederland, correspondent Eddo Rosenthal wachtte ons op in Israël  en ik kreeg een ploeg mensen mee: fotograaf Daniël Koning, freelancer Jaèl Koren .. en Jan Blokker die overigens apart reisde, zelf een duur hotel in bezet gebied boekte (het Intercontinental in Oost-Jeruzalem)  en volstrekt zijn eigens schema volgde. Dat was trouwens ingecalculeerd. Ik wist dat Jan een Einzelganger was, maar ik had wel vóór de reis contact met hem, bezocht hem thuis omdat hij me gevraagd had wat literatuur te leveren - en ook dronk ik in Jeruzalem een keer of twee koffie met hem in dat hotel. We bespraken de toestand en waren het met elkaar eens dat de bezetting er niet prettig uitzag. Het waren nogal vrijblijvende gesprekken. Jan wilde geen details, wilde nauwelijks weten wat wij aan het doen waren. Wat hij wilde was impressies, ook die van ons, maar meer ook niet.
Terug in Nederland herinner ik me zijn spierwitte gezicht bij het schrijven. Ook dat was een normaal verschijnsel. Als Jan schreef was hij altijd gespannen als de snaar van een banjo, rookte hij (toen nog) als een ketter, en werkte hij uren en uren aan één stuk, waarbij Anneke, zijn vrouw, meestal ergens op de dag langskwam met wat drinken en etenswaren. Toen het stuk af was kreeg ik het als eerste te lezen. Ik vond het prachtig.Maar daarbij maakte ik een fout waarvan ik nooit meer zal weten of hij mij die kwalijk heeft genomen of niet. Zijn stuk schilderde op voortreffelijke wijze de beklemmende sfeer  van - toen al - de bezetting aan de hand van tal van details, dingen die hij gezien had. Ergens in het verhaal kwam een uiterst nare, bazige, politie-agente voor, een echt rotwijf, dat  hij beschreef in termen als  'en toen zei Brunhilde....'' of iets van dien aard. Ik viel er geenszins over, vond het passen in het verhaal, vond absoluut dat het kon en hield het dus niet tegen. Maar Blokker kreeg - vooral op grond van deze ene terloopse reminiscentie aan een akelig verleden -  hele hordes achter zich aan, onder wie natuurlijk Ronny Naftaniel van het CIDI en zelfs als ik me goed herinner onze eigen correspondent Eddo Rosenthal. Hij moest door het stof en zijn excuses maken. Ik had met hem te doen. In stilte heb mezelf verwijten gemaakt, al was ik in feite niet de eindredacteur van Het Vervolg en dus niet de échte eindverantwoordelijke.
In later jaren heb ik eigenlijk nauwelijks nog echt contact met hem gehad. Dat lag ook moeilijk. Toen ik terugkeerde van mijn correspondentschap uit Cairo was er een conflict met de Volkskrant (met mijn chef, die de hoofdredactie-  inmiddels zonder Blokker - achter zich kreeg). Jan Blokker was toen één van de mensen bij de krant die het af lieten weten en niets van zich lieten horen. (Stiekem heb ik wel eens gedacht dat het zijn wraak was voor Brunhilde). Vanzelfsprekend bleef ik desondanks natuurlijk wel zijn columns lezen, die altijd op unieke wijze de spruitjeslucht van de Nederlandse politiek en maatschappij lieten ruiken, de Brunhildes (maar ook de Wolfgangs) te kijk zetten en bovendien nog eens een geweldige eruditie verrieden. Jan was dan ook één van de heel weinige echt heel erg goede journalisten die Nederland had (hij stond ook niet voor niets aan de wieg van de enige echte goede journalistieke opleiding in Nederland, de postdoctorale cursussen aan de Erasmus universiteit).
Hier stop ik, want anders dreig ik alsnog toch te beginnen aan het In Memoriam dat ik niet wilde schrijven. Maar die columns, meesterlijk waren ze, onvervangbaar zoals ook Blokker zelf. Je kunt je haast niet voorstellen dat de rest van de formatie het nu zonder die venijnige spot zal moeten stellen, waarmee hij alles altijd weer tot Madurodamse proporties wist te herleiden. We zullen dat nog behoorlijk gaan missen.