Israelische universiteiten begeven zich op het glibberige pad van de hasbara

Een van mijn favoriete Israelische bloggers, Yossi Gurvitz,  komt met het nieuws dat er nu twee universiteiten in Israel zijn die in hun  pakket studieprogramma's hebben opgenomen voor hasbara. Ik vind dat behoorlijk sensationeel en verontrustend. Hasbara, de meeste lezer van dit blog zullen het langzamerhand wel weten, is de Israelische vorm van propaganda. De eigenlijke betekenis van het woord is 'verklaring, verduidelijking', en hasbara was oorspronkelijk ook niet meer dan voorlichting in de hoop dat zaken die omstreden waren wel duidelijk zouden worden als de feiten maar bekend werden gemaakt. In de loop van de jaren heeft hasbara echter de reputatie verworven van een machine die de feiten verdraait, desnoods door het distribueren van vervalst materiaal, en die erop uit is critici van Israel zo zwart en verdacht mogelijk te maken. 
Tot een paar jaar geleden was hasbara vooral in de handen van het Israelische ministerie van Buitenlandse Zaken, dat een speciale afdeling hasbara en media had. Onder premier Ehud Olmert werd dat flink uitgebreid. En onder Netanyahu is er zelfs een speciaal ministerie van Hasbara en zaken betreffende de Diaspora gekomen (onder minister Yuli Edelstein). Dit ministerie heeft een situation room die in vijf talen naar buiten komt en volgens de eigen Hebreeuwse webpagina 100.000 vrijwilligers kan bedienen die  actief zijn in de sociale media, evenals een niet genoemd aantal bloggers (ik ontleen dit aan een eerder stuk van een andere Israelische blogger, Noam Sheizaf)  
Verder heeft het bureau van de minister-president een hasbara-afdeling, heeft het leger een internationale hasbara-arm  die zich niet beperkt tot het geven van voorlichting geven over leger-activiteiten, speelt de Jewish Agency (een organisatie die vanouds de contacten tussen Israel en Joodse gemeenschappen elders onderhield) zich bezig met hasbara en doen ad hoc ook de ministeries van Cultuur en van Toerisme eraan. 

Heel veel hasbara-activiteiten zijn overigens uitbesteed aan non-governmental organisations als Stand With Us, The Israel Project en andere (ook Watchdog organisaties als NGO-Monitor, en in de VS Honest Reporting en CAMERA kunnen in dit verband worden genoemd, terwijl ook de speciaal op de Palestijnen en Arabisch wereld gerichte Watchdogs als Palestinian Media Watch en MEMRI ook niet ongenoemd mogen blijven). De belangrijkste van deze organisaties - met name de eerste twee in dit rijtje - opereren in nauwe samenwerking met de Israelische overheid. Veel energie van deze organisaties gaat zitten in het beïnvloeden van opiniemakers. Journalisten en bloggers worden regelmatig vergast op reisjes onder deskundige leiding van Israelische functionarissen (ook het Nederlandse CIDI doet daaraan mee - onder meer met reizen voor beginnende journalisten), terwijl grote groepen oud-diplomaten, journalisten en militairen worden ingeschakeld om lezingen te geven op universiteitscampussen, voor think tanks en bij tal van evenementen (instructief is bijvoorbeeld de lijst van sprekers die geregeld kan worden via The Israel Project  (hier)

 Maar nu is er dus weer een nieuwe loot aan de hasbara-stam en dat zijn twee studieprogramma aan de universiteiten van Haifa en van Tel Aviv.  De betrouwbaarheid van beide kan onder meer worden afgeleid aan de hand van het feit dat in allebei een rol is weggelegd voor Neil Lazarus, een soort hasbara spindoctor die vermaardheid verwierf doordat hij een jaar geleden een video in roulatie bracht waarop een homo het verhaal verteld dat  hij mee wilde doen met de Free Gaza Flotilla maar op grond van zijn seksuele geaardheid ruw door de organisatoren was afgewezen. De video werd al na enkele dagen ontmaskerd als een doorzichtige, met behulp van een acteur  in scene gezette poging de Free Gaza Flotilla verdacht te maken.  We mogen, als Lazarus één van de docenten van beide cursussen is, 'dan ook aannemen dat de cursisten wordt bijgebracht hoe ze moeten liegen. 
De cursus in Haifa is bedoeld voor Israeli's, de cursus in Tel Aviv voor buitenlanders. Het programma in Haifa wordt gesponsord door het ministerie van Hasbara en dat in Tel Aviv door het ministerie van Buitenlandse Zaken. De Canadian Jewish News meldt over de cursus in Haifa, die geleid wordt door Eli Avraham, een docent communicatie, dat de studenten geleerd wordt hoe ze de 'nieuwe media' terug moeten veroveren om daar Israels versie van gebeurtenissen en van de geschiedenis aan de man te brengen. De cursus die 'Ambassadors Online' heet  leert de studenten onder meer hoe ze entries in Wikipedia moeten schrijven en redigeren, hoe ze een pro-Israel Facebook-pagina moeten onderhouden, en hoe ze in fora en chatrooms in moeten gaan tegen 'anti-Israel standpunten'.  Voor de cursus zijn 30 studenten geselecteerd uit een aantal van 56 aanmeldingen. De studenten krijgen onder meer les in geschiedenis en 'public diplomacy' en krijgen gastcolleges van docenten als Reda Mansour, voormalig consul van Israel in Atlanta, kolonel b.d. Miri Eisen, ex-persadviseur van de premier, en Neil Lazarus, die een 'externe adviseur' van het ministerie van Buitenlandse Zaken wordt genoemd. Docent Avraham wil de cursus volgend jaar ook toegankelijk maken voor buitenlandse studenten.
De cursus in Tel Aviv is wat geheimzinniger. Er zijn geen publicaties over. Blogger Gurwits kon de informatie alleen van derden krijgen. De cursus heet “Ambassador Club” en bestaat uit zeven lessen, mede-organisator is de NGO 'Stand with Us' . De studenten krijgen 'studiepunten' als ze alle zeven volgen. Alle colleges worden gegeven door rechtse hasbara-deskundigen, afgezien van één dat gegeven wordt door  Dr. Khalil Shikaki, een bekende Palestijnse opiniepeiler.

Het eerste college werd gegeven door Ari Varon, een voormalige adviseur van de premier, het volgende zal zijn met de kolonist Itamar Marcus, de baas van de virulent anti-Palestijnse Palestinian Media Watch, en vice-voorzitter van het  Central Fund for Israel, een rechts fonds dat onder meer geld geeft aan de rechtse studenten-club Im Tirzu en de rechtse NGO Honenu, een organisatie die juridische bijstand geeft aan de schaarse soldaten en kolonisten die als gevolg van gewelddaden jegens Palestijnen met justitie te maken krijgen. Het derde college is met luitenant-kolonel Avital Leibovich, van de woordvoering van het leger,  dan volgt Dr. Shikaki, daarna Neil Lazarus. De zesde spreker is kolonel b.d. Miri Eizen, die de studenten zal rondleiden in Jeruzalem, en de laatste les wordt gegeven door Mark Regev, de woordvoerder van het bureau van de premier voor de buitenlandse pers.

Dat universiteiten zich lenen voor dit soort propagandadoeleinden is een zorgwekkende ontwikkeling. Het is de eerste stap op een hellend vlak dat op termijn de geloofwaardigheid van zo'n  wetenschappelijk instituut geheel op losse schroeven zal zetten.