Zachte ontvangst voor een Israelische apartheidswet

 Leden van de Arabische ''Verenigde Lijst'' protesteren in de Knesset tegen het aannemen van de Natiestaat-wet.

Het is nu bijna twee weken geleden dat de Knesset, Israels parlement, de zogenoemde ''natiestaat-wet'' heeft aangenomen die, bij afwezigheid van een echte grondwet die Israel nooit heeft gehad, als een soort ''ersatz grondwet'' moet dienen. In de wet wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen Joden en anderen. Israel is volgens de wet de staat van het Joodse volk (waar ook ter wereld) en Joden zijn de enigen die er hun recht op zelfbeschikking tot uiting kunnen brengen. De termen uit de Onafhankelijkheidsverklaring van 1948 die verklaarde dat alle inwoners van Israel gelijke rechten zouden hebben en die tot dusver als ''grondwet'' werd gehanteerd, zijn verdwenen. Ook het begrip democratie wordt in de nieuwe wet nergens genoemd. Het woord komt in de wet niet voor.
 Arabisch, de taal van 20 procent van de bevolking, die tot dusver 70 jaar lang officieel de ''tweede taal'' was, is gedegradeerd tot taal met ''een aparte status''. En ''Jewish settlement'' (het vestigen van Joodse nederzettingen) is officieel een taak van de staat geworden.  Met Jewish settlement kan van alles worden bedoeld van het opzetten van joodse dorpen en steden tot het vestigen van nederzettingen in bezet gebied, en dat is  waarschijnlijk ook precies de bedoeling van dat artikel. Het is een soort ''last minute'' wijziging (een compromis tussen premier Netanyahu en de nog rechtsere leider van de HaBayit HaYehudi-partij, Naftali Bennett) die het al te duidelijk racistische karakter van de nieuwe wet moest afhalen. In de oorspronkelijke versie van de wet  stond namelijk dat het gemeenschappen was toegestaan  onderscheid te maken bij het toelaten van nieuwe inwoners (lees: niet Joden te weren). Die passage is nu dus ''verzacht''. Maar dat neemt niet weg dat de praktijk van het weren van Palestijnen in Israelische dorpen in het Israelische recht wel degelijk allang bestaat,  en bovendien dat nu, in deze formulering, ook in bedekte termen het vestigen van nederzettingen in bezet gebied als taak van de staat wordt staat aangemerkt.
De nieuwe wet is, dat hoeft eigenlijk geen verdere uitleg, discriminatoir, en racistisch. In Israel waren er wat protesten. Onder meer hielden 5.000 mensen een protestbetoging. Ook dienden enkele honderden intellectuelen, onder wie bekende schrijvers als Amos Oz, David Grossman, A.B. Yehoshua en Etgar Keret, een petitie in om de wet af te schaffen. Zij betoogden dat de Natiestaat-wet Israel niet neerzet als een democratische staat is bovendien ingaat tegen de Onafhankelijkheidsverklaring, iets waar de Knesset volgens hen het recht niet toe had.
Verder stelden de intellectuelen  dat de wet is bedoeld om de toepassing van de ''Basiswet op Vrijheid en Menselijke waardigheid'' bij rechtelijke uitspraken af te schaffen. Die basiswet op Vrijheid etc. , was een soort aanvulling op de Onafhankelijkheidsverklaring, en werd als een uitbreiding van de ''grondwet'' gehanteerd (vooral door het hooggerechtshof). Zij gaf de opperrechters elementen van recht en rechtvaardigheid in handen om de al te scherpe kantjes van de voor Palestijnse inwoners behoorlijk discriminerende Israelische wetgeving wat af te zwakken. Maar dat is nu voorbij. In de nieuwe wet komt het element ''gelijkheid '' nergens meer voor, en dus staat volgens de intellectuelen niet ''gelijkheid'' maar het ''Joodse karakter van de staat'' nu bij alle rechterlijke beoordelingen voorop.

Rechter Joubran
Dit laatste was een belangrijke reden voor de Palestijnse minderheid in de Knesset om zich woedend te tonen toen de wet werd aangenomen. Volgens Adalah, de mensenrechtenorganisatie die opkomt

Salim Joubran

voor de juridische positie van de Palestijnse minderheid, zijn er minimaal zo'n 65 wetten die de minderheid discrimineren op het gebied van grondbezit, huisvesting, familierecht etc. Het hooggerechtshof heeft nu helemaal niets meer om de uitvoering van deze wetten te verzachten. Het ''overrulen'' van het hooggerechtshof was dan ook inderdaad één van de redenen voor het aannemen van deze wet, zoals ook al bleek uit de opgetogen reacties van minister van Justitie Ayelet Shaked dat het hof nu weinig meer in te brengen had. Overigens bleek het ook uit het diep teleurgestelde commentaar van de inmiddels gepensioneerde Palestijnse opperrechter Salim Joubran. Volgens dit voormalige lid van het hooggerechtshof ''zal de wet de discriminatie die in het dagelijks leven bestaat alleen maar vergroten. ''Blijkbaar weten ze niet dat de Arabische bevolking lijdt onder discriminatie en ongelijkheid op het gebied van onderwijs, huisvesting, werkloosheid onder academici, en problemen met de toewijzing van gelden en infrastructuur'', aldus Joubran.
Afgezien daarvan was de wet natuurlijk voor de Arabische minderheid ook een lelijke tegenvaller bij hun strijd om gelijkberechtiging. Ze kunnen daar nu zonder meer naar fluiten.Het leidde onder meer tot een bijna komische botsing tussen de regering en de leiders van de Druzische gemeenschap, die in Israel bij de joodse meerderheid een streepje voor heeft. Netanyahu en diens entourage waren waarschijnlijk even vergeten dat Druzen ook Arabieren zijn.
Nog een laatste punt is dat ook in deze nieuwe ''natiewet'' geen grenzen zijn vastgelegd van de joodse staat. Het betekent dat bij eventuele annexatie van (delen) van de Westoever ook daar geen ''uitoefening van het zelfbeschikkingsrecht'' van de Palestijnen kan zijn, wat een bedreiging temeer is voor een (toch al vrijwel onmogelijk geworden)  oplossing via een twee-statenmodel.  

Nederland
In de Nederlandse kranten is jammer genoeg deze uitleg ongeveer nergens te lezen geweest en ook joodse blaadjes of het CIDI gingen aan deze bijzonderheden moeiteloos voorbij. Het CIDI constateert (terecht) dat de nieuwe wet door het hooggerechtshof gebruikt kan worden om wetten aan te toetsen, maar zegt vervolgens vrolijk dat de wet ''vooral symbolische betekenis heeft''. Alsof niet de laatste restjes (overigens vooral met de mond beleden) gelijkheid van de Palestijnen niet door de nieuwe wet teniet zijn gedaan. Het Nieuw Israelietisch Weekblad (dat tegenwoordig vooral wordt gelezen door Christenen voor Israel) laat de vroegere hoofdredacteur Hans Knoop  schrijven dat ''met de inhoud van de wet [...] inhoudelijk weinig mis is. De jure legt de wet een situatie vast die al sinds jaar en dag de facto in Israël bestaat. Of men met die bestaande situatie op zich gelukkig moet zijn is van een geheel andere orde.'' Wel schrijven zowel CIDI als Knoop dat het door ''Israels Arabieren'' als beledigend kan worden opgevat dat het Arabisch zijn status als tweede taal heeft verloren. Dat is ongetwijfeld waar. Maar het is anders dan Knoop en het CIDI menen zeker niet het belangrijkste discriminerende aspect van de wet.  

Op de site Jonet, waar overigens ook een dolgedraaide columniste mag beweren dat de Palestijnen in Gaza maar helemaal geen geld, eigenlijk helemaal niks meer, moeten krijgen, schrijft de liberale rabbijn Menno ten Brink: "Deze wet was niet nodig. Er is een Onafhankelijkheidsverklaring met diverse wetten en regels, die genoeg aangeven dat Israël een Joods land is en blijft, met de naam Israël, de vlag en het volkslied, voor het hele Joodse volk. Deze wet heeft het uitzicht op religieuze vrijheid en zelfbeschikking voor anderen eerder verder weg gezet dan dichterbij gebracht. In de Onafhankelijkheidsverklaring in 1948 stond: “complete equality of rights for all its citizens without distinction of religion, race, and sex.” Deze wet bedreigt de basis onder het bestaan van Israël.''

Menno ten Brink

Ten Brink geeft daarmee van alle Joodse commentatoren nog het duidelijkst aan dat de nieuwe wet niet deugt, maar verpakt het op een zodanig duistere manier dat het haast lijkt alsof er niet staat wat er staat. Vermoedelijk was hij bang dat de helft van zijn synagoge woedend zou weglopen als het hij anders had gedaan. De Nederlandse joden zijn nu eenmaal niet erg geschrokken van het onverhuld racistische karakter van deze nieuwe wet. De Israelische Joden in grote meerderheid trouwens ook niet echt. En misschien duurt het ook wel weer heel erg lang voordat de rest van de wereld doorkrijgt dat het huidige zionisme toch, helaas, bij nader inzien echt volledig gelijk gesteld dient te worden met racisme.