Ali Abunimah: ''Langzamerhand wordt voor iedereen duidelijk dat die twee staten er nooit komen''

Dit stuk, interview met Ali Abunimah, schreef ik voor het herfstnummer van het tijdschrift ZemZem (www.zemzem-org).

Ali Abunimah in de Singelkerk.(Foto Anja Meulenbelt)

De aanvraag voor het lidmaatschap van de Verenigde Naties die de Palestijnse Autoriteit van Mahmoud Abbas van plan was in september te doen, heeft de geesten nogal verdeeld. Aan de ene kant voorstanders – waaronder een overweldigende meerderheid van lidstaten van de VN– die menen dat de Palestijnen toch eindelijk een keer recht hebben op erkenning van een eigen staat. Aan de andere kant tegenstanders, zoals Israel, de Amerikanen en delen van de EU, waaronder Nederland die het klap in het gezicht van Israel vinden als die staat niet via onderhandelingen tot stand zou komen.

Maar ditmaal lopen de tegenstellingen ook dwars door de Palestijnse gelederen. Ook heel wat Palestijnen waren namelijk verre van enthousiast. Omdat ze Abbas en zijn Palestijnse Autoriteit volstrekt niet representatief achten voor 'de' Palestijnen, en omdat ze vrezen dat de aanvraag afbreuk kan doen aan historische Palestijnse rechten en de miljoenen Palestijnen buiten de bezette gebieden zou kunnen beroven van een stem.

Het Nederlandse Palestina Komitee, zelf eén van die instanties die zich uitspraken tegen het initiatief van Abbas, haalde Ali Abunimah naar Nederland. Abunimah, een rijzende ster in de Palestijnse gemeenschap, is al wat langer een tegenstander van de twee-statenoplossing. Hij schreef zo'n vijf jaar geleden het boek 'One Country', waarin hij een pleidooi hield voor een shift van de politieke weg om een twee-statenoplossing te bereiken (een doodgelopen weg volgens hem), naar een grassroots beweging voor gelijke burgerrechten in één staat. Sindsdien is hij steeds meer geworden tot een gezicht en een woordvoerder van deze beweging, ook wel BDS-beweging genoemd, waarbij BDS staat voor Boycott, Divestment and Sanctions. Onder meer de volkscomités in plaatsjes als Ni'lin of Nabi Saleh, waar regelmatig tegen de Muur wordt gedemonstreerd, behoren tot de BDS-beweging.

Maar behalve dat is Abunimah ook een van de oprichter van de webkrant Electronic Intifada, één van de betere nieuwsbronnen als het gaat om de Palestijnse wereld en de mensenrechten in de bezette bezette gebieden. De Electronic Intifada wordt deels gesubsidieerd door de Nederlandse organisatie voor ontwikkelingshulp ICCO. Eerder dit jaar bleek dat niet naar de zin van minister Rosenthal van Buitenlandse Zaken. Daarover dadelijk meer.

Ik spreek Abunimah op een terrasje in Amsterdam-Zuid, de ochtend voordat hij zal spreken in de Singelkerk. Het gesprek gaat een beetje moeizaam, het is duidelijk dat hij niet graag over zichzelf spreekt - voor een zaal komt hij beter tot zijn recht. Wat afgemeten vertelt hij dat hij is geboren in de VS, in Engeland en België woonde. Zij vader was van de Westoever afkomstig, een Jordaanse diplomaat die onder meer ambassadeur was bij de VN en ook – in de jaren 80 vanuit Brussel – in Nederland. Ali studeerde politieke wetenschappen in Princeton en woont tegenwoordig in Chicago. Veel thuis is hij echter niet, want vooral de laatste drie jaar reist hij constant de wereld rond naar allerlei fora en meetings.'Dit is wat ik tegenwoordig doe,' zegt hij wat afgemeten. Hij heeft er zijn handen aan vol. 'Aan onze kant is er niets dat te vergelijken is met de enorme inspanningen van Israel en zijn supporters op dit gebied. Als ik op alle uitnodigingen die ik krijg zou ingaan, zou ik en heleboel kopieën van mezelf moeten laten maken.'

Vooral nu is het druk. Het is een cruciale tijd, zegt Ali. En gevraagd om dat uit te leggen: 'Tot nu toe voelden veel mensen zich er jarenlang comfortabel bij dat een deling in twee staten de oplossing was. Op een dag zou er dan wel vrede komen, dachten ze. Maar nu wordt het langzamerhand voor iedereen duidelijk dat die twee staten er nooit komen en dat in de plaats daarvan sprake is van een toename van ultra-nationalisme, apartheid en ethnic cleansing. En dat gaat niet vanzelf weer weg. Dat is iets waarvoor alleen echte democratie een remedie kan bieden. Vandaar dat er steeds meer een verschuiving is naar een aanpak die is gebaseerd op het opeisen van rechten in één staat waar alle burgers gelijke kansen hebben.'

'Verder zien we dat het initiatief ook weer teruggaat naar de Palestijnse diaspora. 'Het Oslo-effect was dat het Palestijnse volk werd gereduceerd tot Gaza en de Westoever en dat de anderen, de vluchtelingen, erbuiten bleven, en werden herleid tot een onderwerp voor de eindfase van Oslo, de zogenaamde final-status onderhandelingen. Het probleem werd als het ware 'tijdelijk gedehumaniseerd', op basis van de aanname dat er eventueel een Palestijnse staat zou komen. Die final status onderhandelingen hadden in 1998 moeten zijn afgerond. Maar stel dat zo'n staat er wèl was was gekomen en min of meer was gaan functioneren, dan was er weer een ander probleem geweest, namelijk dat de Palestijnse Autoriteit van Mahmoud Abbas niet het Palestijnse volk vertegenwoordigt. Ze vertegenwoordigt zelfs niet eens de Palestijnen van de Westoever en Gaza. De PA is een verlengstuk van de Israeli's, het is de handschoen aan de vuist van de Israelische bezetting.' – ('s Middags zal hij zeggen: 'De PA coördineert haar veiligheidsbeleid met de Israeli's. Nederlanders weten dat het coördineren van een veiligheidsbeleid met een bezettingsmacht vroeger heel anders werd genoemd'). – 'De PA is nooit gekozen en haar achterban is ook niet de Palestijnen, maar Israel en de internationale donors, zoal de EU en de Amerikanen. Daaraan legt zij verantwoording af, en niet aan een niet-bestaande Palestijnse achterban. Er is sprake van een vacuüm wat het Palestijnse leiderschap betreft. Vandaar dat onder Palestijnen wordt gesproken over het laten herleven van de PLO. Die functioneert op dit moment nauwelijks of niet, maar die vertegenwoordigt in ieder geval wel in naam alle Palestijnen.

Als ik vraag of hij een idee heeft hoeveel Palestijnen er zijn standpunten delen, wijst hij op de groeiende steun voor BDS en de stemming onder studenten en jongeren. Cijfers heeft hij niet, zegt hij. 'Maar het is ook geen kwestie van statistieken. Het gaat ook niet om één staat, of om twee staten, het gaat erom om rechten verwezenlijkt te krijgen. Als er nu gezegd zou worden: jullie kunnen jullie staat krijgen, maar zonder dat jullie jullie rechten krijgen, hoe opwindend is dat dan??

's Middags in zijn rede gaat hij wat verder in op de alternatieven waar de BDS-campagne op mikt. 'Het is te vergelijken met de acties destijds tegen de apartheid in Zuid-Afrika. Het gaat om 1) een einde aan de bezetting, 2) een eind aan de discriminatie van de Palestijnen, 3) het handhaven van het Recht op Terugkeer. Allemaal zaken die volstrekt passen in het kader van de mensenrechten en op geen enkele manier afbreuk doen aan de rechten van Israeli's. Wat BDS doet is proberen Israel te isoleren en zo de kosten van de status-quo en de bezetting t verhogen. Het gaat niet om en staat, het gaat om zelfbeschikking, zelfbeschikking voor alle betrokkenen.'

's Middags kraakt hij ook nog een paar van de argumenten die de PA heeft aangevoerd ter verdediging van haar aanvraag. 'Malki, de minister van buitenlandse zaken van de PA, heeft gezegd dat het hebben van een staat de PA meer gewicht geeft om zaken voor elkaar te krijgen. Dat is ''magisch denken'', Libanon en Syrië zijn staten maar dat heeft geenszins verhinderd dat Israel decennialang Libanees en Syrisch grondgebied heeft bezet. Uit Libanon trok Israel zich alleen terug dankzij het verzet. Anders zouden er nu nog kolonisten wonen die het water stalen en zouden voorwenden dat God hen dat land heeft gegeven in de bijbel.'

En over het argument dat als en staat de PA zaken zou kunnen aanbrengen bij het Internationale Strafhof in Den Haag, het ICC, wijst Abunimah er fijntjes op dat de PA onder Amerikaanse druk ermee akkoord ging het Goldstone rapport aan de kant te schuiven. Ook in de zaak van de aanval op de Mavi Marmara lag de PA dwars in de Raad voor de Mensenrechten van de VN.

De rede in de Singelkerk was Abunimah die middag overigens begonnen met een forse tirade tegen minister Rosenthal van Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking, die eerder dit jaar de ontwikkelingsorganisatie ICCO op het matje riep, omdat ICCO de Electronic Intifada (EI) mede subsidieert. Rosenthal dreigde op termijn de overheidssubsidie voor ICCO te zullen korten als ICCO daarmee door zou gaan. Abunimah stelde dat Rosenthal zijn oordeel had gebaseerd op beschuldigingen afkomstig van de obscure rechtse Israelische organisatie NGO-Monitor, zonder met EI zelf te praten. EI zou de beschuldigingen van antisemitische uitingen en het vergelijken van Israeli's met nazi's makkelijk hebben kunnen weerleggen. Maar,' aldus Abunimah, 'Rosenthal hield zich keurig aan het traditionele patroon dat de stem van de Palestijnen erbuiten werd gehouden als het over hen ging.'

Abunimah was ook boos dat de minister dat de minister aanvoerde dat EI de BDS-campagne zou steunen (wat niet waar is, EI brengt nieuws, eventueel ook anti-BDS-nieuws, en alleen Abunimah zelf is voor BDS). Maar Rosenthal voerde aan dat dit ingaat tegen het Nederlandse beleid. Als Rosenthal wil dat NGO's het Nederlandse beleid uitdragen, zei Abunimah, lijkt het erop dat dat hij de Nederlandse aanpak wil modelleren naar het voorbeeld van het Egypte van Mubarak. Daar moesten NGO's ook altijd in de pas lopen. Maar: 'ons was dat niet verteld. In ons contract met ICCO verplichtten we ons te berichten over de mensenrechten'.

Het contract van ICCO met EI loopt overigens tot het eind van dit jaar. ICCO draagt ongeveer een derde bij van het budget van EI, dat wil zeggen zo'n 50.000 euro. Abunimah vertelde desgevraagd dat EI zich ook zonder de bijdrage van ICCO zal kunnen redden, maar hij wilde niet vooruitlopen op wat er na 31 december gebeurt. In de wandelgangen van de Singelkerk hoorde ik van een bevriende collega-journalist dat ICCO het contract vrijwel zeker niet zal verlengen.