Nogmaals Runderkamp: zijn reportage was fout en nu liegt hij ook nog

De kerk van Marinab. (Al-Ahram Online)

 Ik moet terug komen op verslaggever Lex-Runderkamp van het NOS-Journaal, en de opmerkelijke   reportage waar hij mee kwam op zaterdag 26 november. Vanuit het plaatsje Marinab bij Edfu in Opper-Egypte berichtte hij over rellen die hadden plaatsgehad, waarbij moslims een kerk van de christelijke (koptische) minderheid hadden aangevallen. De moslims sloopten in aanbouw zijnde koepels van de kerk en stichtten brand, waarbij twee huizen van christenen naast de kerk verloren gingen.
De gebeurtenis was aanleiding voor grote spanningen in het gebied. Niet in de laatste plaats omdat de verantwoordelijke gouverneur van het gouvernoraat (provincie) Aswan, Mustafa al-Sayed, de kant koos van de moslims. Bovendien ontkende Al-Sayed dat de kerk een kerk was en zei hij dat de christenen geen vergunning hadden om het gebouw te renoveren of uit te breiden. Daarop volgde een dagenlange sit-in in Aswan van zo'n 1500 boze kopten, en de boosheid sloeg over naar Cairo, waar op 9 oktober een grote demonstratie van tienduizenden mensen plaatsvond die op uiterst bloedige wijze door het Egyptische leger uiteen werd gejaagd, ten koste van 24 doden en grote aantallen gewonden.     

Het leger in actie tegen demonstrerende kopten en sympathisanten bij Maspero in Cairo.Onder meer reden zware legertrucs full speed over demonstranten heen.
 
Lex Runderkamp kwam pas later in beeld. De NOS-verslaggever ging zo'n twee maanden na dato naar Marinab en kwam terug met het opmerkelijke verhaal dat de kerk geen kerk zou zijn geweest en de brand nauwelijks een brand, en dat bovendien niet duidelijk wie hem had aangestoken. Waarmee hij als het ware suggereerde dat de kopten dat zelf wel zouden hebben gedaan.
Ik besteedde in een vorige blogpost, op 28 november, al aandacht aan Runderkamps verhaal. Het was duidelijk dat hij fout zat. Kopten steken hun kerken niet zelf in brand. Bovendien ging zijn versie helemaal mee met de versie van de gouverneur van Aswan. En die werd juist aangevochten door de kopten. Daartegen was die sit-in in Aswan gericht. En ook de tienduizenden in Cairo demonstreerden tegen het feit dat de militaire leiders van SCAF (de hoge legerraad) geen maatregelen hadden genomen tegen de gouverneur Mustafa al-Sayed. Runderkamp suggereerde dat hij het beter wist dan al die mensen in Aswan, en al die tienduizenden (niet alleen kopten) die meededen met de mars naar Maspero in Cairo. Dat was al heel wat. Verslaggever uit het kleine Nederland kent Egypte beter dan de Egyptaren zelf.
Maar bovendien ging Runderkamps verhaal in tegen uitgebreide verslagen van wat en nu echt was gebeurd in  Marinab. Er was een prima verhaal van Sherry al-Gergawi in Al-Ahram Online en een artikel uit Coptic Solidarity Fact and Details on the Marinab St George Church Incident. 
 Jan Dirk Snel schreef een uitgebreide blogpost waarin hij Runderkamp wees op het onwaarschijnlijke karakter van zijn versie. Later kreeg Snel nog een uitgebreid verslag boven water van een leerling van de Nederlander Kees Hulsman, die een dag na de aanval op de kerk in Marinab ter plaatse was. Kritiek kwam er ook van anderen. Maar Runderkamp bleef vasthouden aan zijn versie. Dat deed hij donderdag 8 december op de radio in DIDD van de EO. En ook in twee blogposts.

In die tweede blogpost schreef hij onder meer: 

 Hebben moslims de brand gesticht, zoals iedereen aanneemt? Zes rechters uit Caïro hebben in oktober feitenonderzoek gedaan in Al Marinab (commissie Omar Marawan). De commissie concludeert dat niet is te bewijzen dat mosliminwoners van het dorp het gebouw in brand hebben gestoken. Ten eerste, volgens de commissie, omdat er in de kerk nauwelijks brandsporen zijn! Dat klinkt vreemd, maar bekijk mijn video-opnames en je ziet inderdaad dat er in de kerk alleen schone muren, pilaren en vloeren te zien zijn: 
Ten tweede concluderen de zes rechters dat de kopten geen ondersteunend bewijs hebben voor hun claim dat moslims de brand hebben gesticht. De commissie was tegen een (moslim)getuige aangelopen die beweerde dat hij een kopt zelf een autoband had zien aansteken in het gebouw naast de kerk. De moslim was zelfs gaan helpen om de brand te blussen.

Ik weet niet zo goed waar Runderkamp zijn beweringen over die commissie Marawan vandaan haalt. Want lees hier wat Human Rights Watch op 24 oktober schreef over de bevindingen van een een commissie die direct na de gebeurtenissen naar Marinab was gestuurd, een commissie die al bestond na eerder sectarisch geweld in mei in Imbaba. Dat was dus die commissie Omar Marawan: 

Background to the Protest: The Burning of Mar Girgis Church in Marinab, Edfu, September 30, 2011
On September 30, a group of Muslim residents in the village of Al Marinab, near the town of Edfu in the south of Egypt, set fire to the Church of St. George (Mar Girgis) as it was undergoing reconstruction, destroying the walls, domes, and columns. Those involved in the attack believed the property was a “rest stop” and that Christians did not have a permit to worship there and objected to the height of a steeple that bore a cross and bell.
However, a cabinet-appointed “Justice Committee,” set up in the aftermath of the earlier sectarian violence in the Cairo district of Imbaba in May, confirmed that local church authorities had a church license for the property, according to the Egyptian Initiative for Personal Rights (EIPR), which said it examined documents showing the Copts had government permission to build the church.
The local church authorities had met with Muslim residents at the instigation of a security official, and had agreed to lower the height of the building and take down the cross and bell, EIPR said. Before the alterations were complete, however, mobs attacked the church.
Mustafa El Sayed, the SCAF-appointed governor of Aswan governorate appeared to justify the Muslim attack on the grounds that the original building was not a church but a service center for local Christians. The cabinet Justice Committee conducted a fact-finding mission to Edfu and submitted its report to the cabinet on October 4, recommending the governor’s removal, prosecution of people who destroyed the church, and the reconstruction of the church at state expense. No action has been taken in response.

Het lijkt me duidelijk. De commissie vond dat de kerk een kerk was, dat de kopten een vergunning hadden, dat de moslims de kerk aanstaken en vernielden, dat de gouverneur van Aswan fout zat en vervangen had moeten worden en dat de schuldigen hadden moeten worden bestraft. Runderkamp liegt gewoon wat dingen bij elkaar om zijn hachje te redden. Hij had er beter aan gedaan zijn ongelijk te bekennen of na te denken over een tactische terugtocht. Op deze manier krijgt de zaak langzamerhand schandelijke proporties. Ik moet zeggen dat ik het echt ongelofelijk vind. Wat denken ze wel? Is dit racisme? Nederlandse televisie weet het beter dan heel Egype, al die primitieve bruine types daar met hun tv, kranten, rechters en wat al niet? Totaal gebrek aan inzicht in hoe het in Egypte werkt? (Wat dan nog wat heel belooft, want Runderkamp is in oktober tot Midden-Oostenverslaggever gepromoveerd).  Of domweg koppigheid? Hoe dan ook, ik begrijp er niets van en vind dit ongehoord.   

Naschrift
Maar misschien - bij wijze van een soort Post Scriptum  - nog wat opmerkingen over de redenen waarom dit kon gebeuren, waardoor Runderkamp zich vermoedelijk heeft laten misleiden. De Egyptian Initiative for Personal Rights, de Egyptische menserechtenorgansiatie die hierboven al werd genoemd, deed al jaren onderzoek naar sectarisch in Egypte. In een rapport over het geweld tussen 2008 en 2010, waarin de organisatie 53 gevallen van sectarisch geweld documenteerde schrijft de EIPR over hoe het ministerie van binnenlandse zaken in Egypte in zulke gevallen te werk gaat. De beschrijving van de EIPR maakt duidelijk waarom betrokkenen - slachtoffers zowel als daders - vaak na afloop van botsingen liever niet al te expliciet meer uit de doeken doen hoe de zaken zich hebben afgespeeld:.   

Imposing quiet is the goal of the Ministry of Interior in all incidents of sectarian violence, and this is often done against the will of the parties involved in the clashes. In order to achieve this goal, the Interior Ministry often takes a series of routine— and illegal—measures. Sectarian violence often ends in a reconciliation meeting sponsored by the Interior Ministry and brought about by the use of all means of pressure it possesses, both legitimate and illegitimate. The end objective is to restore the situation to the status quo, as if nothing has happened. 49. The direct intervention of the Interior Ministry—which can be rapid in some cases or take hours in others—usually involves the use of excessive violence by police forces to disperse crowds, even when they are peacefully assembling and even if they are assemblies organized by victims protesting assaults on them. Indeed, EIPR researchers have documented cases in which policemen themselves are involved in violence against Christians and attacks on their property. Such was the case in the events in Izbat Bushra al-Sharqiya, located in the Fashn district of Beni Soueif, on 21 June 2009. A number of testimonies collected and corroborated by EIPR researchers stated that security personnel were involved in breaking into Christian homes and smashing their property. In Saft al-Laban, in the Boulaq al-Dakrour area of Giza, on 13 May 2009, some victims said that policemen were vandalizing the property of Christians while arresting them inside their homes. 50. In cases of sectarian violence, the police are unable and sometimes unwilling to intervene to protect the homes and property of Copts, particularly in attacks that take the form of collective retribution and involve large numbers of Muslims. In some cases this may be due to the fact that the assailants outnumber security forces, making the latter fearful of engaging them and risking losses in their own ranks. A clear example of the inability or unwillingness to engage is seen in the violence that took place in Dayrout in the Assyout governorate on 24 October 2009. In that case, the violence began at 10:30 am and security forces refrained from intervening until 3 pm, leaving Muslims free for five hours to attack five churches and numerous pharmacies and shops. The same happened in Shouraniya, located in the Maragha district of Sohag, from 28 to 31 March 2009, when local Muslims attacked the homes and property of their Egyptian Baha’i neighbors. As a result of police inaction, five -19- Baha’i-owned homes were burned nearly to the ground. This has been repeated in several other instances of sectarian violence.

 Dus: troepen erop af sturen, alle partijen tot kalmte dwingen en verzoeningsgesprekken entameren - ook als de slachtoffers dat helemaal niet willen - en onder druk aansturen op herstel van de status quo ante. Runderkamp schrijft in zijn tweede blogpost 'Brand in koptische kerk: de feiten': Het is waar dat er verzoeningsgesprekken zijn gevoerd omdat er onvoldoende duidelijk was wie schuld had. De beschuldigingen gingen over en weer. Er is door niemand aangifte gedaan, ook niet door de kopten, zegt de advocaat van de moslimbewoners. Met andere woorden: het Egyptische ministerie van binnenlandse zaken heeft ook in dit geval haar gebruikelijke werkwijze gevolgd. Als Runderkamp wat meer ervaring met Egypte had gehad, had hij zich - wat hij nu kennelijk niet heeft gedaan - ongetwijfeld wèl de vraag gesteld waarom het verhaal van de kopten onwaarschijnlijk klonk. En of het misschien zo zou kunnen zijn dat ze - met al die troepen nog steeds om zich heen in dat dorp - waren geïntimeerd.