Hoe Israel een onderzoek frustreert en Nederland dat laat gebeuren

 Op vrijdag 20 juli van dit jaar landde om 11.35 uur op het Ben Gurion vliegveld in Israel een vliegtuig met aan boord onder meer de Nederlandse Lydia de Leeuw. Ze ging naar Israel in het kader van een onderzoek naar de handelsstromen naar Europa die te maken hebben met de economie van de Israelische bezetting. De Leeuw is criminologe en jurist en werkt als onderzoekster bij SOMO (Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen). De Nederlandse overheid betaalt mee aan het onderzoek.
De Leeuw werkte eerder aan een rapport over de Israelische gaswinning, waarbij mogelijk ook gas wordt onttrokken aan een gasveld voor de kust van de door Israel bezette Gaza-strook. Het rapport is redelijk explosief materiaal. Het gaat om gas van de Palestijnen waar Israel, zonder dat er akkoorden over zijn gesloten, geen recht op heeft. (Bij de komende exploitatie van veel grotere gasvelden, deels voor de kust van Libanon, dreigt overigens een soortgelijke situatie). 
Als de Leeuw uitstapt wordt ze bij de douane doorgestuurd  naar een speciaal vertrek rechts in het vliegveldgebouw. Dat blijkt een verhoorkamer te zijn. Een dame wacht haar al op. Als ze er binnenstapt ligt haar dossier al op tafel. Later blijkt ook dat, mogelijk nog voordat haar vliegtuig landde, maar in ieder geval ruim voordat zij om 12.50 deze kamer weer uitkomt, de Israelische ministers Gilad Erdan (Veiligheid) en Aryeh Deri (Binnenlandse Zaken) gezamenlijk een verklaring de lucht in hadden gestuurd. Daarin werd De Leeuw de toegang tot Israel geweigerd, omdat ze (en hier vermeld ik wat ik op dit blog overschreef van de rechtse site Arutz7) ''meermalen [had] meegewerkt aan BDS activiteiten, werkt aan het delegitimeren van Israel en bij verschillende gelegenheden [heeft] opgeroepen tot een boycot van Israel''.
Lydia weet dat dan allemaal niet meteen. Maar dat ze vermoedelijk niet welkom is en dat dit al een uitgemaakte zaak was voor ze op het vliegtuig stapte, wordt vrij snel duidelijk Niet alleen werd ze uit de stroom uitstappende passagiers gevist, maar ook mag ze niet meer bij haar bagage. Het wordt haar verboden haar telefoon te gebruiken, ze krijgt, hoewel ze daarom vraagt, geen gelegenheid zich in verbinding te stellen met de Nederlandse politieke vertegenwoordigers in Israel, of met een advocaat.

Privé

Lydia de Leeuw

Lydia wordt verhoord. Maar eigenlijk is het geen verhoor. Er wordt nauwelijks geprobeerd iets van haar te weten te komen. Het gaat er meer om te laten zien wat Israel al over haar weet. En dat is best verrassend. Lydia heeft zich altijd redelijk afzijdig opgesteld. Ze heeft, omdat ze een tijd in Gaza heeft gewoond, een keer een rede gehouden op een demonstratie tegen de toen gevoerde oorlog in  Gaza. Ze heeft ook verleden jaar bij het bezoek aan Amsterdam van de Gaza Flotilla (de mensen die gingen proberen met scheepjes de blokkade van Gaza te breken) een verhaal gehouden over haar gasrapport. Maar waar ze zich altijd afzijdig van heeft gehouden is steun verlenen aan BDS (Boycot, Divestment Sanctions) , de boycotbeweging van Israel, laat staan dat ze tot BDS opgeroepen heeft.

 Toch heeft de man die haar verhoort iets dat erop lijkt. In haar voor het overige weinig opzienbarende en dunne dossier, zitten twee stukken van haar Facebookpagina: één uit 2015 en één uit 2016 waarin ze zich voorstander toont van BDS. Maar - suprise, surpise - die mededelingen waren niet openbaar toegankelijk maar privé. Iemand die zich voordeed als haar vriend, moet dat van haar Facebook hebben geplukt.


 
Collega

Pauline Overeem

De uitzetting loopt gesmeerd. Vier uur later zit De Leeuw alweer op een vliegtuig terug naar Nederland. Haar collega Pauline Overeem, die met een andere vlucht was gekomen,. is iets minder fortuinlijk. Zij moet wat langer wachten voor ze wordt teruggestuurd. Bij haar heeft het verhoor overigens nog minder om het lijf. Eigenlijk hebben de Israelische beambten helemaal niets dat tegen haar pleit. Ze wordt niettemin uitgezet.
De hele operatie heeft duidelijk de trekken van een vooropgezet plan en past dan ook naadloos in de campagne van de Israelische regering om voorstanders van BDS en critici van het Israelische beleid de mond te snoeren, te intimideren en eventueel terug te sturen. De in maart 2017 aangenomen wet die aanhangers van BDS het recht ontzegt het land binnen te komen helpt daarbij, evenals waarschijnlijk de ''taskforce'' die moet verhinderen dat ze het land binnenkomen en waarvan de ministers Erdan en Deri in augustus 2017 de vorming bekendmaakten. 
Sinds begin 2016 staan aanhangers van zo'n 20 organisaties intussen al op de zwarte lijst, waaronder de linkse Amerikaanse beweging ''Jewish Voice for Peace'', Recentelijke zijn in een aantal spectaculaire gevallen  mensen teruggestuurd. Wat een andere poot is van dit beleid, is griezelige organisaties als ''Canary Mission'' die lijsten aanlegt van mensen die te pro-Palestijns zijn (en waarvan onlangs bekend werd dat hij nota bene indirect wordt gesteund door de grote Joodse gemeente van San Francisco), of van legers trollen en verklikkers,die zijn gehuurd door ambassades, dan wel studenten die naar het buitenland gaan, of huurlingen van het ministerie van Veiligheid, die op sociale media critici van Israel zwartmaken, c.q. bespioneren. Eén of meer van zulke types moet zich hier in Nederland over SOMO hebben ontfermd.

 Weifelachtig
SOMO zit intussen met de gebeurtenis in zijn maag. De organisatie probeert via het ministerie van Buitenlandse Zaken de zaken terug te draaien. SOMO stelt zich op het standpunt dat Israel een flinterdunne zaak heeft, en dat er tegen bijvoorbeeld Pauline Overeem eigenlijk helemaal geen enkel bezwaar kan bestaan. Maar Buitenlandse Zaken stelt zich hierbij wat weifelachtig op, zoals meestal wanneer Israel iets doet waar iets op tegen is, zoals bijvoorbeeld door Nederland betaalde hulpgoederen (zonnepanelen bijvoorbeeld) in de bezette gebieden slopen of in beslag nemen. Ook dan wordt er meestal vooral gesputterd.
BuZa redeneert in dit geval dat elk land eigenlijk het recht heeft om te weigeren wie het wil, ook al is dat in strijd met het recht op vrije meningsuiting of wat dan ook. Maar zwak is natuurlijk dat het  van Israel volstrekt geen duidelijk antwoord heeft gekregen op wat nu eigenlijk de reden van de uitzetting was. Zeker in het geval van Pauline Overeem was dat overigens niet vreemd, want die reden was er domweg niet. De eigenlijk reden is waarschijnlijk gewoon dat men liever SOMO buiten de deur wilde werken.
Intussen heeft SOMO via BuZa  het bericht gekregen van de Israelische ambassade dat Israël van plan is Pauline Overeem en Lydia de Leeuw tot eind 2023 de toegang tot Israël te ontzeggen. Dat betekent dat het onderzoek naar de economie van de Israëlische bezetting gevaar loopt. Het commentaar van SOMO is dat de situatie waarin de organisatie verzeild is geraakt, past in de algemene trend van isolering en ongefundeerde criminalisering van Israëlische en Palestijnse mensenrechtenorganisaties en hun internationale partners door de Israëlische autoriteiten. SOMO roept het Nederlandse kabinet op hier duidelijk stelling tegen te nemen. Maar tevergeefs. In de antwoorden van minister Blok klinkt niet door dat de minister zich ervan bewust is dat Israel zich hiermee weer een stapje verder begeeft op de gladde weg van ondemocratisch optredende regimes. Ook is onduidelijk of Nederland zich hard maakt voor het voorzetten van het onderzoek van SOMO dat het nota bene zelf mede financiert. Opnieuw blijft Nederland in besluiteloosheid en ongefundeerde Israelvriendelijkheid steken.