Meer dan 100.000 (sommige bronnen zeggen 200.000) mensen hebben dinsdag in Cairo op het Tahrir-plein gedemonstreerd tegen de Constitutionele verklaring die president Morsi op 22 november uitvaardigde. Het was de grootste demonstratie sinds de grote betogingen in januari en februari 2011 die tot de val van Mubarak leidden. In de straten rondom Tahrir waren botsingen met de politie, die onder meer grote hoeveelheden traangas afvuurde. Er viel een dode.
Ook in de provincie werd gedemonstreerd, onder meer in Alexandrië, Assiut, Tanta, Mahalla, Mansoura, Luxor, Suez en Port Said. De meeste demonstraties waren vreedzaam.Maar zoals blogster Zeinobia opmerkte, de betogingen hebben langzamerhand het karakter gekregen van demonstraties tegen de Moslim Broederschap. En dat uitte zich in onder meer Mahalla in vechtpartijen tussen demonstranten en aanhangers van de Vrijheids en Gerechtigheidspartij (FJP) van de Broederschap, terwijl in Mansoura een kantoor van de FJP in vlammen opging en in Alexandrië een kantoor van de Broederschap werd bestormd. De Moslim Broederschap zelf had overigens het besluit genomen dinsdag van steunbetogingen voor Morsi af te zien om de tegenstellingen niet op de spits te drijven.
De verklaring van Morsi heeft een soort tweedeling gecreëerd. En de situatie wordt wellicht gevaarlijk doordat de twee kanten allebei hebben late weten geen water in de wijn te zullen doen. Aan de kant van de oppositie is zaterdag een 'Nationaal Front' gevormd van ongeveer alle seculiere partijen en met kopstukken als Mohammed El Baradei (Partij van de Constitutie), en de oud-presidentskandidaten Hamdeen Sabbahi en Amr Mousa. Het Front liet weten niet met Morsi te willen praten voordat hij het decreet heeft ingetrokken. Aan de andere kant zei Morsi maandag dat het decreet onherroepelijk is.
Maar duidelijk is intussen dat Morsi, wellicht nog een beetje in hoger sferen door het succes dat hij een dag eerder had bereikt met het staakt-het-vuren tussen Israel en Hamas, zijn hand grondig heeft overspeeld. Het besluit lijkt overhaast genomen, zelfs de 17 man sterke raad van presidentiële adviseurs schijnt van niets te hebben geweten, zo liet althans een van die raadgevers, de kopt Samir Morcos, weten. Hij stapte op uit protest.
Morsi's decreet valt uiteen in twee delen. In één deel bepaalde hij dat kopstukken van het oude regime en mensen die betrokken zijn geweest bij het doden en mishandelen van demonstranten tijdens de betogingen van verleden jaar, opnieuw berecht moeten worden. Hij ontsloeg ook procureur generaal Abdel Meguid Mahmoud, die een 'overblijfsel' was van de Mubarak-tijd, en benoemde een nieuwe man, Talaat Abdallah. Verder stelde Morsi dat het 'reinigen' van overheidsdiensten van Mubarak-aanhangers steviger moet worden aangepakt. Te denken valt daarbij dan vooral aan het ministerie van Binnenlandse Zaken en de daaronder vallende veiligheidsdiensten. Tot zover allemaal niet echt heel erg controversieel, zeker niet voor wie zich realiseert hoe bijvoorbeeld de strafzaken tegen de schuldigen aan slachtpartijen in januari én februari 2011 zijn gekomen (de meesten werden vrijgesproken).
Het was vooral het tweede deel van de verklaring dat het verzet opriep. Daarin maakte Morsi zichzelf immuun voor rechterlijke uitspraken tot het moment dat een nieuwe Grondwet is aangenomen en een nieuwe Maglis as-shaab (tweede kamer) is gekozen. Ook stelde hij dat de Constitutionele Vergadering die nog bezig is een grondwet in elkaar te zetten niet via juridische stappen kan worden ontbonden en hij gaf deze vergadering twee maanden meer tijd om haar werk af te maken. Het feit dat Morsi's zichzelf onaantastbaar maakte en dus in wezen zichzelf een blanco volmacht gaf, leidde tot verwijten dat hij nu een dictator en 'een nieuwe farao' is. Maar het grootste probleem is toch de manier waarop hij de grondwetgevende vergadering redde. Er dreigden gerechtelijke uitspraken op grond waarvan deze zou kunnen worden ontbonden.1) Er zijn grote bezwaren tegen deze vergadering. Al tijden wordt door seculiere en liberale politici geroepen dat wat zich daar afspeelt een soort show van de Moslim Broederschap is, die in de Vergadering een meerderheid heeft. Zij vrezen dat er een grondwet uit de bus dreigt te komen die slechter is en minder de persoonlijke vrijheden garandeert dan de oude. Kenmerkend is het commentaar dat ElBaradei gaf aan Der Spiegel, waarin hij op de vraag waarom de meeste christelijke en liberale leden van de raad intussen zijn opgestapt, zei dat dit was uit vrees dat de Moslim Broederschap een zwaar islamistisch-geïnspireerde grondwet aan het schrijven was. Onder de leden die nog over zijn 'is iemand die muziek wil verbieden ....een ander die de holocaust ontkent en nog weer een ander die openlijk tegen de democratie is, zei ElBaradei'
Optimisten onder de oppositie hebben betoogd dat Morsi met zijn decreet nu eindelijk heeft bereikt wat al tijden nodig was, namelijk dat de seculiere en verlichte oppositie zich heeft verenigd. Maar dat gaat er dan toch aan voorbij dat er een situatie is ontstaan die potentieel gevaarlijk is en eventueel zelfs zou kunnen leiden tot een nieuw ingrijpen van het leger. Er zijn grote menigten op de been die Morsi oproepen af te treden, waarbij eraan voorbij wordt gegaan dat hij het, voordat hij deze blunder beging, het zeker niet slecht had gedaan en er toch maar in was geslaagd om van de dictatuur van SCAF, de Opperste Raad van het leger, af te komen. Hij vertegenwoordigt, afgezien daarvan, als gekozen president, ook de enige legitieme langs democratische weg aan de macht gekomen institutie in het land. Met alle begrip voor de boosheid van de oppositie en vrees voor een overheersing van de Moslim Broederschap, vraag ik me toch af waarom de Egyptische oppositie niet de wijsheid heeft om een gesprek met hem te beginnen en te kijken of er op het vlak van wat hij over de grondwetgevende vergadering bepaalde, geen plaats is voor een compromis.
1) Morsi bepaalde ook dat de Maglis as-shura (senaat) niet via de rechter kan word ontbonden. Maar dat ligt minder controversieel).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten