Natascha en het wensdenken over het aan haar beloofde land

 Beelden uit Natascha's Beloofde Land

Wat moeten we vinden van de serie Natascha's Beloofde Land?
Natascha (32), de dochter van het journalistenechtpaar Anet Bleich en Max van Weezel,  heeft voor de VPRO een serie van vier uitzendingen gemaakt over ''haar'' beloofde land. Haar beloofde land was uiteraard Israel, ik kan niet zo gauw een ander land bedenken dat aan haar beloofd zou kunnen zijn. De serie eindigde afgelopen donderdag.
Natascha is Amsterdamse. Als zodanig probeerde ze de serie te brengen per fiets, wat door het geaccidenteerde karakter van het landschap niet lukte, maar toch leuke plaatjes opleverde. Als Joodse liefhebster van Israel, iets waar ze geen geheim van maakte, probeerde ze vooropgezette denkbeelden en eenzijdigheid zoveel mogelijk te vermijden. En als jongere wilde ze graag het ''gewone leven'' van jongeren tonen.
Dus praatte ze met meiden in Ramallah, die zo te zien een oppervlakkig a-politiek, leventje leidden en ging ze met hen naar de nachtclub. Zelfs vroeg ze of die meiden eventueel met een Israeli zouden kunnen ''daten''. Daar waren zijn de meiden niet echt tegen, ook al zeiden ze het zelf niet niet te willen. Alleen, wat Natascha bij het stellen van de vraag even over het hoofd leek te zien, was dat die meiden waarschijnlijk helemaal geen Israeli's kennen. Zij kunnen niet naar Tel Aviv en de Israeli's mogen van hun eigen regering - voor hun veiligheid - helemaal Ramallah niet in. Behalve dan als hun legereenheid daarheen wordt gedirigeerd om de dingen te doen die het Israelische leger zoal van tijd tot tijd doet in de zogenaamd onder Palestijns bestuur staande steden.

Daarnaast praatte Natasha met seksuele voorlichters van beide kanten, een orthodox-joodse zowel als een Palestijnse, en bezocht ze een sinds 2013 bestaande Palestijnse bierbrouwerij, waarvan het functioneren haar in dit moslim-gebied zeer verbaasde. (Ze had beter kunnen weten: al sinds 1994 is er een andere Palestijnse bierbrouwerij actief op de Westoever, hun Taybeh-bier is er algemeen geliefd). Verder bezocht ze de nieuwe Palestijnse ''spook''stad Rawabi (bij Ramallah) waar ze - terecht - constateerde dat dit een soort uithangbord is en dat succes niet verzekerd lijkt. Ik weet niet of ze ook de werkelijk van alle kanten opklinkende Palestijnse kritiek kende, dat dit een uithangbord is van Palestijnen die wel willen meegaan in het soort ''coëxistentie'' dat Israel voor ogen heeft, Palestijnen die zich wel in de situatie van de bezetting willen schikken. Collaborateurs, zogezegd, die ook eens tot de upper ten moeten behoren, want alles in Rawabi is peperduur. Natascha zei er in ieder geval niets over.
Tot zover was Natscha's aanpak een soort ''niks aan de hand'' benadering. Er werd niets gezegd over de "Afscheidingsmuur'' waar ze langs fietste. Hetzelfde gold voor door de nederzettingen afgepakte Palestijnse gronden, de aparte wegen voor Joden en Palestijnen, de vele checkpoints, de duizenden wegens niet verleende vergunningen verwoeste huizen, de verbrande of omgehakte boomgaarden, de omgeploegde landerijen, de oneerlijke militaire vonnissen, het gemak waarmee Palestijnse echte of alleen maar vermeende aanvallers niet worden opgebracht maar gedood, en de opvallend lichte straffen die degenen krijgen die al of niet per ongeluk Palestijnen doodschieten. Wat zij vooral toonde was ''gewoon'' eigentijds leven, van - meest - jongeren. Waarschijnlijk omdat ze hoopte dat dit het zaad kan zijn voor een betere samenleving.
Natascha heeft nogal wat familie in Israel en is er vaak geweest, Zij ''houdt van het land'', zoals ze zelf zegt, en ziet het als een ''laatste toevluchtsoord voor vervolgde Joden waar ook ter wereld, ongeveer zoals de schrijver en vroegere zionistische leider Abel Herzberg ooit elke Jood ''een ongedekte cheque'' noemde als er geen Israel zou bestaan. Ze schiep de indruk te blijven hopen op een langzaam verbeterend klimaat, waarbij het geweld wijkt en de vrede neerdaalt. Vooral jongeren (haar generatie) zouden hiervoor moeten zorgen. (De meeste Palestijnen noemen deze hoop vol walging ''normalisatie'', oftewel een proces waarbij hun status als tweede- of derderangsburger wordt geaccepteerd, en de status van de vijf miljoen Palestijnse vluchtelingen wordt weggemoffeld en vergeten).

Confrontaties
De serie afdoen als alleen een voorbeeld van dit wensdenken zou Natascha echter tekort doen.Tot haar voordeel moet worden gezegd dat ze pijnlijke confrontaties aanging. Zo was ze zichtbaar aangeslagen door de situatie in Hebron, waar na de aanslag in 1994 van de Joodse terrorist Baruch Goldstein in de Ibrahimi moskee (waarbij 29 doden en ruim 200 gewonden vielen) de Israeli's het Palestijnse stadscentrum, met de commerciële hoofdstraat, ''ter bescherming van een paar honderd kolonisten'' totaal heeft gezuiverd,  terwijl Joden er nog wel met hun auto's mogen rondscheuren of party's houden. Natascha liet niet alles zien, bijvoorbeeld niet de moskee die tevens synagoge is geworden, of de talloze checkpoints. Maar haar teleurgestelde opmerking, ''ik dacht tot nu toe altijd dat wat de Israeli;'s deden voor de veiligheid was'', was duidelijk genoeg. Ze toonde zich evenmin op haar gemak bij een Israelisch lid van een schietclub, de jonge Palestijnse geweldloze demonstrante Ahed Tamimi, een familie die behoort tot de Palestijnse ''Islamitische Jihad'' en twee van haar zonen mist, de één doodgeschoten, de ander die zichzelf heeft opgeblazen, of bij een inwoner van de fanatieke,ultra-rechtse, om niet te zeggen fascistische nederzetting Yitzhar bij Nablus.
In de derde aflevering leek het daardoor aan diepte te winnen. Ze liet in ieder geval iets zien van de redenen waarom Palestijnen nu al 50 jaar verzet plegen, en iets van de substantie van de tegenstellingen. In de laatste aflevering keerde ze echter weer ongeveer terug naar het begin. Ze bezocht een school waar Palestijnen en Israeli's samen opgroeien (hoeveel daarvan zijn er in Israel? Eén? Twee?) en praatte met de vrienden Yigal en Arab, de één Israeli, de ander Palestijn, beiden broers van gedode meisjes en zonen van vaders die al jaren een sprekersduo van de ''Bereaved Parents'' vormen, dat spreekbeurten op scholen en dergelijke vervult. Ook die twee zijn goede vrienden geworden. Dat van die vaders Elhanan en 'Aramin vertelde ze er niet bij, evenmin als dat de moeder van Yigal en de dode Smadar , als professor van de Hebreeuwse universiteit een vernietigende studie heeft gepubliceerd over het racistische gehalte van Israels studieboeken. Of dat de grootvader van Yigal en Smadar, generaal Matti Peled, al in de jaren '70  deel uitmaakte van een groepje Israeli's, de ''Israeli Council for an Israeli-Palestinian Peace'', dat contacten had met Yasser Arafat en een twee-statenoplossing propageerde toen de Israelische regering nog niets van een dialoog of van zo'n oplossing wilde weten. Inmiddels is ongeveer de hele familie Elhanan-Peled ervan overtuigd dat zo'n twee-statenoplossing door de Israelische regering met haar nederzettingen onmogelijk is gemaakt, maar op dat moment kwam Nataschha dus met haar idee dat de jongste generatie met exact dezelfde benadering misschien alsnog de oplossing zou kunnen gaan bieden.    
Dat is, vrees ik, puur wensdenken. Het laat zien dat ze blijft hopen op een mentaliteitsverandering, op een situatie waarbij Israeli's en Palestijnen elkaars vrienden worden en de Palestijnen zich eindelijk zullen neerleggen bij hun miserabele situatie van totaal ontrechte vreemdelingen in hun eigen niet meer bestaande land. Met permissie, dat is een kortzichtig en trouwens ook reactionair. Het doet denken aan de politiek van de oude vos Shimon Peres, die in het Westen altijd hoge ogen gooide met zijn model voor ''coëxistentie door economische ontwikkeling'', dat ervan uitging dat als de Palestijnen (en de hele regio) maar economische voorspoed zou kennen, iedereen de terechte Palestijnse grieven en problemen wel zou gaan vergeten.
Het heeft niet gewerkt, zoals het ook erg de vraag is of Natascha's oplossing van een modern leven met uitgaan, bier, seksuele vrijheid en begrip voor elkaar dat wel zal gaan doen. Het Israelisch-Palestijnse probleem is niet een kwestie van mentale, psychologische of zelfs godsdienstige tegenstellingen. Het heeft diepgaande structurele oorzaken. En wie dat in een tv-serie vrijwel helemaal buiten beschouwing laat is in feite niet veel beter dan Trump die de problemen - en daarmee de Palestijnen als volk - zo' n beetje afschaft, of de Israelische regering die het bestaan van een Palestijnse natie domweg blijft ontkennen. Zo' n tv-serie met een fietsend dapper meisje is misschien leuk om naar te kijken, in feite is het irrelevant.