Elie Wiesel, 1928 -2016, de Holocaust overlevende die van zijn voetstuk viel

In 2010 schreef ik op dit blog over de deze zaterdag overleden auteur Elie Wiesel. Het was een stukje waarin ik vertelde dat ik aanvankelijk onder de indruk was van Wiesel en diens boeken, maar later helaas tot de ontdekking moest komen dat hij een beperkte nationalist was, die mooi kon schrijven en praten over het lijden van de Joden onder de Holocaust, maar niet, zoals hij wilde doen voorkomen, zijn ervaringen kon doortrekken naar ander, meer algemeen menselijk lijden.
Wiesel,  in Roemenië geboren, belandde in 1944 in Auschwitz en een jaar later in Buchenwald. Na de oorlog, waarin hij een groot deel van zijn familie verloor en de Joodse omgeving in het dorp waar hij was geboren verdwenen was, werd hij journalist in Frankrijk. Aanvankelijk kon hij niet over zijn holocaust-verleden schrijven, totdat de schrijver François Mauriac hem onder tranen wist over te halen. Hij schreef daarna in het Jiddisch Oen di velt hat geschvigen, wat hij later vertaalde in het Frans onder de titel La Nuit. en (Night het Engels).
Ik raakte bij het lezen van dat  boek in de ban van zijn geserreerde, economisch manier van schrijven, maar vooral l'Aube (de Dageraad) bleef me bij: het beklemmende verhaal van een lid van een Joodse ondergrondse in het Israël van voor de geboorte van de staat, die 's nachts een Britse militair gezelschap houdt, die bij het aanbreken van de dag moet worden geëxecuteerd als represaille voor de terechtstelling van een Jood.
Ik las in de loop van de jaren meer van Wiesel en schreef  in 1986 - toen hij in 1986 de Nobelprijs voor de Vrede kreeg, hij woonde toen inmiddels in de VS - in De Volkskrant over hem dat hij de herinnering aan de Holocaust levend hield als afschrikwekkend voorbeeld van wat mensen elkaar in het algemeen kunnen aandoen. Ik herinner me dat ik schreef over zijn menselijke bewogenheid, onder meer met het lot van de Cambodjanen onder Pol Pot.
In later jaren kwamen er echter gaandeweg steeds meer redenen om aan dit beeld te gaan twijfelen. Wiesel schaarde zich steeds vaker achter hasbara (Israelische propaganda) uitingen, zoals een pagina grote advertentie in de New York Times waarin hij de religieuze en andere vrijheden van Jeruzalem bejubelde zonder zich erg aan de feiten te storen. In 2010 schaarde hij zich, onder meer in het gezelschap van de strafrechtadvocaat en verdediger door dik en dun van Israel, Alan Dershovitz, achter een aanval op de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch. Die moest worden doorgelicht omdat zij het had gewaagd een kritisch rapport te schrijven over het optreden van Israel in 2009 in Gaza. En in hetzelfde jaar maakte  hij, alweer in het gezelschap van Dershovitz, de Zuidafrikaanse rechter Richard Goldstone, voorzitter van een commissie van de VN die een uiterst kritisch rapport over de Israelische aanval van 2009 op Gaza uitbracht, van ''het plegen van een misdaad jegens het Joodse volk''. 
Wiesel was een veel gevraagd spreker en zijn boeken werden buitengewoon goed verkocht. Maar de lijst van zijn pro-Israelische en anti-Palestijnse en anti-islamitische opstelling werd langer en langer.  Zo was hij onder meer ook lid van de board van NGO-Watch, de rechtse Israelische organisatie die zich tot taak heeft gesteld Israelische mensenrechten- en andere progressieve organisaties ervan te betichten dat ze zich door het buitenland lieten betalen om Israel zwart te maken. Nu hij is overleden heeft het geen zin dat niet allemaal te herhalen, ook al omdat ik moet zeggen dat hem als schrijver altijd ben blijven bewonderen. Maar des te pijnlijker was het om iemand zo van het voetstuk te zien tuimelen van de Nobelprijswinnaar voor de Vrede, die begaan was met mensenrechten in het algemeen.