Ruim 20 jaar geleden, in 1988 om precies te zijn, stuitte ik tot mijn verrassing als nog vrij verse correspondent in Egypte op het verhaal van de 26-jarige Sayyed die Sally werd. Dat gebeurde via wat waarschijnlijk de eerste geslachtsveranderingsoperatie was in Egypte. (Ik kon dat niet echt geverifieerd krijgen, zoals wel vaker gebeurde in dat land. En dat schijnt nog steeds zo te zijn). Wat wèl zeker was, was dat Sally voor haar operatie het groene licht kreeg via een fatwa (religieus oordeel) van niemand minder dan de verleden jaar overleden Mohammed Sayyed al-Tantawi, de Sheikh al Azhar (de hoogste autoriteit van de sunni moslims in Egypte), die toen nog mufti was van Egypte (wat net een trapje lager is). Tantawi oordeelde dat de ingreep was toegestaan als artsen verklaarden dat daar een medische reden voor was. In dit geval was dat naar het schijnt een hormonale storing, veroorzaakt doordat Sally's moeder tijdens de zwangerschap tevergeefs met pillen een abortus probeerde op te wekken.
Ik vond Tantawi's fatwa destijds opmerkelijk en schreef een stukje voor de Volkskrant ('Sayyed wordt Sally' in de rubriek Dag in dag uit). En daarna heb ik me nog vaak afgevraagd hoe het Sally verder was vergaan in een Egypte, waar haar situatie waarschijnlijk toch nog moeizamer moest zijn dan voor iemand als zij in het Westen. Vandaag, zoveel jaren later, stuitte ik met een soort ontroering op een follow-up. Het Duitse persbureau DPA interviewde Sally en vertelt hoe het met haar gaat.
En inderdaad, het valt niet mee. Ze is driemaal getrouwd geweest (alledrie de huwelijken ontbonden omdat ze geen kinderen kon krijgen) en ze heeft tevergeefs geprobeerd arts te worden via de Azhar-universiteit. Ooit behoorde ze tot de top tien eindexaminandi van haar jaar in Egypte en in 1988 was ze al behoorlijk ver met haar studie medicijnen aan de Azhar. (Medicijnen had haar voorkeur omdat ze alles wilde weten over haar eigen geval). Maar na haar operatie werd ze verbannen uit de mannenfaculteit, terwijl de Azhar - die zei dat de operatie haar geslachtsloos had gemaakt - weigerde haar over te plaatsen naar de vrouwenfaculteit. Dat betekende dat ze weg moest. (En dat ondanks de fatwa van Tantawi, die zo begrijp ik van DPA, intussen door diens opvolger Ali Gomaa ook al weer is herzien).
Sally moest na haar vertrek van de Azhar in haar onderhoud voorzien en deed dat onder meer als buikdanseres. Een tweede poging om de Azhar weer binnen te komen en haar studie af te maken werd eveneens afgewezen, nu omdat ze buikdanseres was geweest.
Nu, 22 jaar later, probeert Sally, die voluit Sally Abdallah al-Mursi heet, nog steeds haar draai te vinden. Ze heeft met geld dat haar vader haar naliet rechten gestudeerd en een graad in de kunstgeschiedenis gehaald, maar nog steeds wil ze dat laatste jaar medicijnen aan de Azhar afmaken. En daarvoor begint ze in november een rechtszaak voor een hof van de Afrikaanse Unie in Tanzania met rechtshulp van de NGO 'Het Egyptische Initiatief voor Persoonlijke Rechten'. Kortom, gemakkelijk is het voor haar zeker niet geweest. Zoals ook wel blijkt uit het feit dat ik haar foto vond op een Italiaanse site van transseksuelen. Blijkbaar geniet Sally een zekere bekendheid, als een soort eenkoppige voorhoede in Egypte van een voorlopig nog lang niet gewonnen strijd. Hopelijk heeft ze dit keer succes.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten