 |
| Sternhell |
Vorige maand kwam op een weekend een duizendtal leden van de Franse Parti Socialiste, onder wie partijleiders en ministers, bijeen in Parijs om te discussiëren over het Front National, een radicale rechtse partij die volgens recente opiniepeilingen op het punt staat haar aanhang aanzienlijk te vergroten. Het doel van de conferentie was om tot een beter begrip te komen van het fenomeen Front National en de historische en intellectuele wortels ervan, en om methodes te ontwikkelen om etnisch en racistische nationalisme te bestrijden.
Als we kijken naar wat er heden ten dage aan de hand is, moeten we een simpel feit onder ogen zien: chauvinistisch, racistisch rechts is een integraal deel van de Europese cultuur en een element dat is ingebouwd in het Europese etnische en culturele nationalisme. Ook moet we ons realiseren dat de opkomst van chauvinistisch, racistisch rechts in de 20ste eeuw niet een toevallig product was van de Eerste Wereldoorlog en de crises die als gevolg ervan uitbraken. Veel mensen stellen nu de verontrustende vraag: zijn we getuigen van een terugkeer naar de jaren dertig?
Een Israelische deelnemer aan deze conferentie kon er niet anders dan de situatie in Europa vergelijken met wat heden ten dage gebeurt in Israel, en kon er niet omheen om zich te herinneren dat de laatste keer dat links in Israel een vergelijkbare conferentie hield, de periode was kort na de debacle van de verkiezingen van 1977 (toen de Likud-partij van Menachem Begin de Arbeiderspartij van de eerste plaats verdrong, AbuP.) Links in Israel is wars van ideologie; het houdt het op 'pragmatisme', wat niets anders is dan bot opportunisme, aangezien het door 'pragmatisch' te zijn hoopt aan te tonen dat het in staat is de regeringspartij te zijn. En doordat het vervolgens nalaat de etnische, religieuze en messianistische perceptie van de natiestaat die rechts aanhangt, krachtig te bestrijden, collaboreert het linkse establishment in feite met rechts.
In de situatie die op dit moment in Israel en Europa bestaat, zijn zij die niet xenofobie en racisme te vuur en te zwaard bestrijden, in feite bezig zich met dit meest destructieve fenomeen uit de moderne geschiedenis te verzoenen. Uiteindelijk dienen we ons af te vragen of de huidige golf van xenofobie niet in principe gelijkstaat aan het antisemitisme van de jaren dertig waarmee de Joden die in West-Europa woonden of die erheen waren geëmigreerd, werden geconfronteerd. In andere woorden: is ''islamofobie'' vandaag de dag de plaats aan het innemen van het antisemitisme als sociale ziekte? Alle groepen waaruit Europees links bestaat vinden dit een uiterst verontrustende vraag. Iedereen is zich ervan bewust dat radicaal rechtse groepen steeds sterker worden op het Europese continent - zelfs in landen waar de groei van radicaal rechts verbazing oogst, zoals in Noorwegen dat geen hoge werkloosheidscijfers of armoede kent en dat een fantastisch sociaal zekerheidsstelsel heeft. Veel mensen geven tegenwoordig schoorvoetend toe dat de oorsprong van het probleem te vinden is diep in de Europese cultuur en het Europese concept van 'organisch nationalisme' (dat veronderstelt dat staten hun bestaansrecht ontlenen aan 'eenheid van taal, ras, cultuur en religie', AbuP.).
Uiterste
Als we Europa en Israel anno 2013 met elkaar vergelijken is de conclusie moeilijk te vermijden dat onder de Westerse staten het land waar radicaal rechts het machtigst is (en zelfs aan de macht is) en waar links het zwakst is, Israel is. Ook hier is de wortel van het probleem te vinden in de cultuur van het land, in het concept van de natie als een stam en de problematische definitie van de Joodse identiteit. Het is zelfs nog moeilijker om de conclusie te vermijden dat Israelisch rechts - van de Likud en Yisrael Beiteinu tot Habayit Hayehudi - nog veel rechtser is dan Marine Le Pens Front National. Vergeleken met de meeste ministers en leden van de Knesset lijkt Le Pen een gevaarlijke linksradicaal.
Israel bevindt zich op dit moment aan het meest rechtse uiterste van het politiek spectrum, en zijn rechtse groepen behoren tot de ergste en gevaarlijkste van degene die op dit moment actief zijn in democratische samenlevingen, met uitzondering van neo-nazi groepen. Israel verwijdert zich stap voor stap van de familie van verlichte naties in de wereld - door wetten die in de Knesset worden voorgesteld die zijn gebaseerd op openlijke etnische en nationale discriminatie, en door het onderdrukkende regime op de Westoever.
Net als in Europa is de sleutel tot Israels overleving als verlicht land in handen van wat 'gematigd rechts' wordt genoemd en van diegenen die zich wentelen in de modder van het zogenoemde 'politieke midden'. Mensen als de leider van de Yesh Atid partij, minister van Financiën Yair Lapid, en zijn volgelingen. Wiens zijde zullen zij kiezen in tijden van crisis en waar zal Israels Arbeid partij zich naar richten? Zal zij de kant kiezen van de hardline nationalisten die er voor zorgen dat de Israelische samenleving dagelijks achteruit gaat? Of van links dat zich aan zijn principes houdt en ervoor vecht?
Sternhell diende onlangs als getuige deskundige in een proces dat de Israelische groep Im Tirtzu had anagespannen tegen menen die hen op Facebook voor fascistisch hadden uitgemaakt. Im Tirtzu verloor het proces, mede dankzij Sternhells getuigenis. Sternhell heeft ook een boek op zijn naam dat de grote vraagtekens stelt achter de 'socialistishe component' van de arbeidersbeweging in Israel. In The Founding Myths of Israel: Nationalism, Socialism, and the Making of the Jewish State Princeton Univ. Press, 1999 noemt hij de arbeidersbeweging eerder nationalistishe en corporatistisch.
Andere boeken van Sternhell zijn onder meer: Ni droite ni gauche. L'idéologie fasciste en France, Paris: Éditions du Seuil, 1983; transl. Neither Right nor Left: Fascist Ideology in France, Princeton Univ. Press, 1995. En The Birth of Fascist Ideology, with Mario Sznajder and Maia Asheri, published by Princeton University Press, 1989, 1994.
4 opmerkingen:
Sternhell klinkt al net als Avnery. Beiden hebben een scherp oog voor misstanden en zijn tegelijkertijd blind voor de kern van de zaak. Zinnen als "Israel verwijdert zich stap voor stap van de familie van verlichte naties in de wereld" hoor je maar al te vaak bij "progressieve joden". Maar niemand kan aantonen dat Israël ooit lid is geweest van de familie van verlichte naties in de wereld (als die er al zijn). Zelfs de idealistische kibboetsen in de jaren 30 waren niet bedoeld om een samenleving op te bouwen met respect voor de autochtone bevolking.
De etnische zuivering van 1 miljoen Palestijnen in 1948 en 1967, het vernietigen van 500 dorpen en steden en de talloze bloedbaden gebeurden met welwillende toestemming en/of op aandringen van "links".
De Law of Return (1950) die alle joden uitnodigt zich in Israël te vestigen (zelfs bekeerde gojim) en land van Palestijnen te claimen, en de Citizenship Law (1952) die het de verdreven Palestijnen verbiedt terug te keren, komen toch echt niet uit de koker van "rechts".
Niets is zo hypocriet als doen of het nu opeens allemaal aan "rechts" ligt. Wat er momenteel gebeurt is gewoon de voortzetting van de zionistische politiek, in ieder geval vanaf het Plan Dalet, maar eigenlijk al vanaf veel eerder.
Engelbert Luitsz, van mij mag u dat allemaal denken. Maar Sternhell is nu niet bepaald het voorbeeld van iemand die denkt dat het allemaal aan rechts ligt. Lees zijn boek 'The Founding Myths of Israel' waarin hij kibbutzim, de vakbeweging en de diverse socialistische partijen genadeloos debunkt. Avnery is trouwens ook niet iemand die alleen rechts de schuld geeft. Beiden weten ook donders goed wat er in 1947-49 is gebeurd. En dat is al heel wat meer en beter dan de gemiddelde Israeli, want alleen dat weten schept m.i. een mogelijkheid tot het hebben van een echt verzoeningsgesprek met de tegenpartij, de Palestijnen, als het erop aankomt.
En ja, zij zijn zionisten. Dat is ook niet mijn direct mijn politieke overtuiging. Maar met een ironische twist van Orwells opmerking zou je kunnen zeggen dat weliswaar veel mensen zionist zijn, maar dat sommigen toch zionistischer zijn dan anderen. Ik vind het nogal simpel om alle zionisten over één kam te scheren en met het badwater ook alle kinderen weg te gooien.
Natuurlijk is er desondanks ook over de zionistische opvattingen van Avnery en Sternhell nog wel meer te zeggen. Maar op dit plekje met zijn beperkte ruimte laat ik het hier maar even bij.
Beste Abu,
Ik weet ook wel dat de ene zionist de andere niet is, dat geldt voor elke etnisch-nationalistische beweging, net als voor elke andere beweging.
Avnery schreef onlangs nog: "On the whole, the situation of the Arab minority inside Israel proper is much like that of many national minorities in Europe and elsewhere."
Jonathan Cook heeft dit goed gedebunked.
http://www.jonathan-cook.net/2013-10-28/how-come-uri-avnery-knows-so-little-about-israel/
Mijn punt is dat er in bepaalde kringen een idee rondzwerft van een fatsoenlijk Israël en dat er allerlei krachten zijn en zijn geweest die dat tegenwerken. Maar dat Israël heeft nooit bestaan, het was ook nooit de bedoeling van Herzl, Rothschild, Jabotinsky of Ben-Goerion om dat te bereiken.
Het doel van de joodse staat was een vreemde mengeling van seculier jodendom en joodse mystiek, exclusief voor een bepaalde groep mensen. De reden dat Palestina verkozen is boven andere locaties heeft vooral te maken met de belangen van de Britten. De religieuze component is pas lang na WW2 echt belangrijk geworden.
Ik kan het niet anders zien dan een blinde vlek, psychologisch verklaarbaar vanuit hun lange band met het land. Een onvermogen hun eigen verleden te kunnen herzien.
Sternhell heeft in drie oorlogen gevochten en Avnery was lid van een terreurgroep. Dat schept een band. Jouw natie is het land waar je voor vecht, zegt men wel. Maar het vechten van de Palestijnen wordt anders beoordeeld, ook al zijn zij de rechtmatige bewoners van het land.
Beste Engelbert Luitsz, Ik heb dat stuk van Avnery gelezen, evenals de - terechte - kritiek van Jonathan Cook. Maar daar gaat het hier niet om. U stelt dat er nooit een fatsoenlijk Israel heeft bestaan en dat dat ook nooit de bedoeling is geweest van Herzl en een aantal anderen. Dat kan zijn. Maar ik vind dat niet zo'n belangrijke vaststelling. We doen dan de fatsoenlijke mensen die ook in Israel wonen (en ik ken er persoonlijk wel een paar) tekort en lossen met deze vaststelling niets op. Ik denk dat Israel er goed aan zou doen de eigen ontstaansgeschiedenis met andere ogen te gaan zien - wat heet: ik denk dat het een must is - maar ik geef er de voorkeur aan niet zonder meer een land als onfatsoenlijk aan te merken en in meer constructieve kaders te denken. Ik ben ook niet bereid alle uitgangspunten van het zionisme zoals het ooit begon zonder meer als fout en verkeerd af te doen. Als we naar de situatie van de Joden in Europa eind 19e en begin 20ste eeuw kijken, ben ik geneigd wel te begrijpen waar de verlangens naar een eigen land vandaan kwamen. Maar helaas, als we aan die discussie beginnen, hebben we niet echt genoeg aan de beperkte ruimte voor commentaar.
Er is overigens wel één opmerking van u waar ik het zonder meer mee eens kan zijn: de onevenwichtige manier waarop het vechten van beide partijen wordt beoordeeld. De vrijheidsstrijder van de één is de terrorist van de ander, zullen we maar zeggen. Daarom zitten Palestijnse vrijheidsstrijders/terroristen in de gevangenis en werden Israelische vrijheidstrijders/terroristen als Menachem Begin en Yitzhak Shamir premier.
Een reactie posten