Deal Hamas- Fatah is in ieders voordeel, maar reacties Netanyahu en de VS geven weinig hoop

 Het akkoord voor de verzoening van Hamas en Fatah is nog niet eens officieel getekend - dat gebeurt volgende week in Cairo - of er is al weer een hoop om te doen. De laatste ontwikkelingen zijn, nu zaterdag, dat Ismail Haniye, de premier van Hamas, heeft gezegd dat de PLO haar erkenning van Israel maar moet intrekken, nu blijkt dat Israel een bezwaar heeft tegen de overeenkomst. 
De uitlating van Haniye was waarschijnlijk niet echt diplomatiek verstandig. Maar hij reageerde dan ook op uitspraken van de Israelische premier Benjamin Netanyahu, die woensdag direct op het nieuws van de verzoening Fatah-Hamas had gereageerd door te zeggen dat Abbas moest kiezen tussen vrede met Israel of verzoening met Hamas, omdat allebei niet zou kunnen. Donderdag deed Netanyahu het nog eens dunnetjes over, toen hij in een bijeenkomst met bezoekende leden van het Amerikaanse Congres zei, dat Amerika moet overwegen de economische steun aan de Palestijnse Autoriteit stop te zetten als een nieuwe Palestijnse regering van Fatah en Hamas niet Israel erkent en geweld afzweert. Israel zou een dergelijke  regering niet zou erkennen, zei hij. 'Israel zou geen regering ter wereld erkennen die leden van Al-Qaida bevat,' voegde hij er grimmig aan toe.
Haniye riep de PLO daarop vrijdag op om haar erkenning van Israel in te trekken als Israel er blijkbaar bezwaar tegen heeft dat de Palestijnen een akkoord sluiten over eenheid. De Israelische aanwezigheid 'op ons land is illegaal en kan niet worden erkend', zei hij. Tegelijkertijd herhaalde hij dat een een (tijdelijke) nieuwe Palestijnse regering die na de deal Fatah-Hamas wordt gevormd niet met Israel zal onderhandelen en dat Hamas niet van plan is Israel te gaan erkennen. 

Haniye en Abbas. Archieffoto uit 2007. (AP)

De VS deden vrijdag ook hun duit in het zakje door te stellen dat een nieuwe Palestijnse regering straks wel de drie criteria van het Kwartet (de VS, EU, VN, en Rusland) zal moeten voldoen, wil zij aanspraak kunnen blijven maken op Amerikaanse hulp. En die drie criteria zijn, zo spelde, Jacob Sullivan,  directeur voor Planning van het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken uit, zijn: erkenning van Israel, erkenning van bestaande overeenkomsten en het afzweren van geweld. 

De eerste waarschuwingsschoten zijn daarmee dus gelost. En het is tekenend dat zowel Israel als Amerika er  niet op uit lijkt te zijn pragmatisch op te treden, maar alleen een soort 'wettische' aanpak wil te hanteren die duidelijk maakt dat het zoeken van een overeenkomst net tot hun prioriteiten behoort. Wat is namelijk het geval? Bij de PA, waar ik zoals lezers van dit blog weten, veel kritiek op heb, zijn ze niet helemáál gek. Daar is over dit punt nagedacht en de constructie die eruit is gekomen is deze: de nieuwe regering van Hamas en Fatah zal niet gaan onderhandelen met Israel (netzomin als de oude van Fayyad dat deed, trouwens). Nee,  eventuele onderhandelingen zullen - als die ooit worden hervat - worden gevoerd door de PLO, waarvan Mahmoud Abbas de president is. Op die manier verandert er eigenlijk niets ten kwade. 
Wèl verandert er veel ten goede. Namelijk dit: Abbas' prestige en 'draagvlak', om het zo maar te zeggen, worden door de deal aanmerkelijk vergroot. Na de overeenkomst spreekt hij niet alleen meer uit naam van de Westoever maar van àlle bezette Palestijns gebieden. En tegelijkertijd blijft Hamas een beetje uit de wind De beweging kan blijven bij haar pragmatische standpunt dat zij zelf Israel niet wil erkennen, maar ermee akkoord gaat dat de PLO dat wèl doet en met Israel blijft praten, en waarbij ze een eventueel akkoord zal accepteren als dit door het Palestijnse volk in een referendum wordt aanvaard.
Al met al gaat iedereen erop vooruit. Dat is ook de mening van iemand als Yossi Beilin, ooit een van de architecten van de Oslo akkoorden. 'Israel zegt vaak dat Abu Mazen niet het hele Palestijnse volk vertegenwoordigt, maar zodra er een eenheidsregering is, verliest die bewering haar geldigheid,'  zei hij. Bovendien noemde hij het positief dat Israel straks weer één adres heeft waartoe het zich kan richten. 'Als zo'n nieuwe regering akkoord gaat met een staak-het-vuren dat ook Gaza omvat, zullen we ermee moeten praten. Het geeft Israel een voordeel, want Abbas krijgt greep op Gaza. Maar wie niet van plan is het vredesproces vooruit te helpen, zal het wel als een kans zien om vooral niets te hoeven doen. Ik denk dat dàt is wat Netanyahu zal gaan doen.'
Shlomo Ben Ami, die minister van buitenlandse zaken onder Ehud Barak is geweest, zei hetzelfde in iets moeilijker bewoordingen. 'Het is zowel prachtig nieuws voor iedereen die echt vrede wil, als een schitterend  excuus om te kunnen zeggen dat Abu Mazen een pact met terreur heeft gesloten, zoals we Netanyahu nu horen doen, ' aldus Ben Ami


Een toevoeging nog - waarop ik kwam via het blog Mondoweiss en het blog van Anja Meulenbelt. Beiden wezen erop dat iedereen het steeds heeft over de eisen die gesteld moeten worden aan Hamas: 1) erkenning van Israel, 2) het erkennen van tot nu toe gesloten akkoorden en 3) het afzweren van geweld.  Maar als we in plaats van het Handvest van Hamas nu eens het Handvest - pardon het Platform - van Likud erbij pakken, wat zien we dan? Wel, dan zien we dat deze partij van de huidige Israelische premier Netanyahu op alle drie deze  punten minstens zo slecht, nee, veel slechter scoort dan Hamas. Aangaande punt 1) erkenning zegt Likud niet dat zij een Palestijnse staat niet erkent, nee, ze wijst die gewoon volledig van de hand. The Government of Israel flatly rejects the establishment of a Palestinian Arab state west of the Jordan river.  In plat daarvan kunnen de Palestijnen van Likud autonomie krijgen, wat dat dan ook moge betekenen.
Aangaande punt 2) het naleven van eerder gesloten akkoorden (waarvan Hamas heeft gezegd dat zij bereid is die te 'respecteren')  gaat Likud met kracht tegen de bepalingen van Oslo, The Roadmap en andere afspraken in door de nederzettingen te verdedigen. The Jewish communities in Judea, Samaria and Gaza are the realization of Zionist values. Settlement of the land is a clear expression of the unassailable right of the Jewish people to the Land of Israel and constitutes an important asset in the defense of the vital interests of the State of Israel. The Likud will continue to strengthen and develop these communities and will prevent their uprooting. 
We kunnen daar nog aan toevoegen dat Likud zich uiteraard ook met volle kracht verzet tegen een deling van Jeruzalem. En over het derde punt 3) geweld... Tja, misschien kunnen we wat dat betreft volstaan met een verwijzing naar krijgsverrichtingen in een recent verleden? En de dagelijkse praktijk in en rond Gaza?
En deze laatste toevoeging over de programma's van beide bewegingen Hamas en Likud is wat mij betreft geen loze exercitie. Het wordt, denk ik, de hoogste tijd dat we met rationele maatstaven - los van alle emotionele waarderingen en banden - gaan kijken naar wie van de partijen en nu eigenlijk echt zijn best doet om te komen tot een akkoord. En vooral ook wie niet.