''Geheime onderhandelingen Israel-Hamas'' zijn definitief mislukt

Blair

De Groene Amsterdammer deed er eind augustus heel optimistisch overal: Israel en Hamas waren met elkaar aan het onderhandelen over een langdurig staakt-het-vuren. En dat het ging lukken leek haast zeker, want ze hadden er allebei baat bij. Hamas zou dan aan wederopbouw kunnen gaan werken en Israel zou daarmee zijn verdeel- en heerspolitiek nog verder kunnen uitbouwen, omdat dan immers Hamas en de Palestijnse Autoriteit nog verder uit elkaar werden gespeeld. Er zou ''feitelijk  een Palestijns mini-staatje in Gaza ontstaan'', aldus de Groene.
Maar nee dus. Het is namelijk oppassen geblazen met dit soort nieuws. Er wordt wel vaker in het geheim onderhandeld in het Midden-Oosten en resultaten daarvan zijn er vaker niet dan wel. Zo ook dit keer. De Palestijnse krant Al-Resala, die goede banden heeft met Hamas,  meldde, ongeveer rond de tijd dat de Groene uitkwam, dat de gesprekken waren afgesprongen op Israels weigering in Gaza een haven te laten bouwen. En David Hearst van Middle East Eye, die de gesprekken vanaf het begin nauwlettend had gevolgd, schreef dat hij deze dinsdag de bevestiging heeft gekregen dat de gesprekken definitief zijn afgebroken zonder dat dat er resultaat is geboekt.

Het was een wat schimmige vertoning,  deze onderhandelingen. In feite werd er ook helemaal niet gepraat tussen Israel en Hamas. Het ging om een initiatief van de vroegere Britse premier Tony  Blair in diens rol van ambassadeur van ''Het Kwartet'', de vier partijen (de VS, de VN, de EU en Rusland) die bij de Oslo-besprekingen een soort rol van ceremoniemeester op zich hebben genomen. Blair vervoegde zich eerst bij premier Netanyahu van Israel, maar kreeg van hem geen volmacht om namens Israel te onderhandelen. Niettemin nam hij toch contact op met Meshaal en Blair en Meshaal ontmoetten elkaar vervolgens in totaal elkaar vier keer in Abu Dhabi. Zelfs nodigde Blair Meshaal uit om naar Londen te komen op een datum in juni. Maar Meshaal sloeg dat van de hand, zolang niet vaststond dat er resultaten konden worden geboekt, zo meldde de krant Al-Resala in augustus. Ondanks dat was de uitnodiging echter een pikant detail, want de Britse regering moet van de uitnodiging weet hebben gehad. En Hamas staat, zoals bekend, op de lijst van ''terroristische organisaties'' waarmee de EU (en dus ook de Britse regering) weigert te praten.
 De gesprekken van Blair en Meshaal waren gericht op een bestand van tenminste vijf jaar. Meshaal was daartoe bereid als de grenzen open zouden gaan en Hamas een haven zou kunnen bouwen (en mogelijk ook een vliegveld). Het plan voor een luchthaven leek al vrij snel van de baan, maar wat de haven betreft zou er ook zijn gesproken over een maritiem corridor via Cyprus, al of niet onder Turkse garanties, of iets in die trant. Wel stelde Meshaal bepaalde grenzen voor aan het bestand: het zou alleen gelden voor Gaza en niet voor de Westoever, waar Hamas de vrije hand wilde houden in zijn concurrentiestrijd met de Palestijnse Autoriteit. Een overeenkomst zou ook geen betekenis krijgen in het kader van mogelijke hervattingen van vredesbesprekingen op basis van de Oslo-akkoorden. 
Israelische kranten meldden op 21 augustus, ondanks officiële Israelische ontkenningen, dat de gesprekken plaatsvonden en dat Meshaal tegenover de zender Al-Arabiya had bevestigd dat ze voorspoedig verliepen. Blair had intussen voor zijn initiatief de steun gekregen van de Vereenigde Arabische Emiraten, Jordanië en Saudi-Arabië. Maar later bleek dat steun van de twee belangrijkste partijen als het ging om het openen van de grenzen -  Israel en Egypte - was uitgebleven. Begin deze week werd daarom duidelijk dat Blairs plan definitief was mislukt.
Maar... mislukt of niet, een paar conclusies kunnen uit het verhaal toch worden getrokken. Ten eerste is -- opnieuw - duidelijk geworden dat Hamas bereid is tot een duurzaam bestand met Israel. Ook is helder dat Israel daarin niet is geïnteresseerd. Voor Netanyahu heeft de poging van Blair waarschijnlijk alleen het grote voordeel gehad dat hij de intenties van Hamas nog eens heeft kunnen aftasten. En tenslotte is gebleken dat de harde afwijzing van Hamas als onderhandelingspartner voor bepaalde EU-landen misschien toch minder hard is dan het lijkt.
Wat de redenen zijn geweest voor Blair om helemaal aan het eind van zijn periode als ambassadeur van het Kwartet (hij is inmiddels afgetreden) toch eindelijk een keer in actie te komen, is minder duidelijk. David Hearst van Middle East Eye suggereert een link met het feit dat er een grote gasvoorraad ligt voor de kust van Gaza, waarin British Petroleum wellicht in is geïnteresseerd, een firma waarmee Blair toevallig connecties heeft via zijn adviseurschap van JP Morgan. Ik durf daar, al ligt zoiets gezien Blairs relaties met kapitaalkrachtige instellingen wel voor de hand, geen uitspraken over te doen zonder dat er meer aanwijzingen zijn. Maar dat Blair zomaar iets voor niets zou doen, dat lijkt me inderdaad niet erg waarschijnlijk.