Jeff Halper (Foto's Anja Meulenbelt).
''Bijna tien jaar geleden schreef ik een artikel waarin ik Israels “matrix of control” over de bezette Palestijnse gebieden beschreef. Die bestond toen uit drie in elkaar grijpende systemen: militair bestuur over het grootste deel van de Westoever, en voortdurende invallen van leger en luchtmacht elders, plus een kluwen “facts on the ground,” met name nederzettingen op de Westoever, Gaza en Oost-Jeruzalem, maar ook bypass wegen die de nederzettingen verbinden met Israel, of bestuurlijke ingrepen zoals het slopen van huizen en deportaties. Ik stelde in 2000 dat als de matrix niet ontmanteld zou worden de bezetting niet beëindigd zou worden, en de twee-statenoplossing niet van de grond zou komen.''
Dit zijn - in mijn vertaling - de beginwoorden van een artikel van Jeff Halper uit 2009 in Merip (Middle East Research and Information Project). Halper, een Amerikaans-Israelische ''peacenik'' die 18 jaar lang voorzitter was van het Israelische Comité tegen de Sloop van Huizen (ICADH) - (hij trad onlangs af omdat omdat hij 18 jaar wel genoeg vond), heeft zich over de jaren ontpopt als een uitermate kritisch analist van de situatie in Israel/Palestina. In 2008 schreef hij het boek: ''An Israeli in Palestine, Resisting Dispossession, Redeeming Israel'', waarin hij het idee uitwerkte dat Israel in wezen gedefinieerd en bepaald wordt door de manier waarop het de Palestijnen heeft onteigend en onderdrukt, een proces dat nog immer doorgaat. Halper, van huis antropoloog, stelde dat Israel zich in het Midden-Oosten - en op de lange duur ook in de rest van de wereld - alleen maar een aanvaardbare plek kan verwerven als het zich daar bewust van wordt, afstand doet van het achterhaalde idee dat het een exclusief Joodse staat moet zijn, en zich omvormt tot een gedemocratiseerde staat voor al zijn inwoners.
Binnen enkele weken na nu komt een nieuwe boek van hem uit: ''War against the People'', waarin hij voortbouwt op het thema van wat hij de ''matrix of control'' noemt, het stelsel van onderdrukkende maatregelen dat de Palestijnen in zijn greep heeft en hun leven van de wieg tot het graf volledig beheerst.
In dit boek probeert Halper vat te krijgen op de intrigerende vraag hoe het komt dat Israel nu al tientallen jaren de Palestijnse gebieden bezet houdt en koloniseert en er op grote schaal de mensenrechten schendt, maar ''wegkomt'' met dit systeem van onderdrukking, uitzettingen, verbanningen, afbraak van huizen en dodelijk geweld, zonder dat er in de Westerse wereld veel protesten rijzen. Halper was een paar dagen geleden in Amsterdam, en voor een select clubje belangstellenden sprak hij over de ideeën achter dit boek en uitte hij wat gedachten over de situatie, nu het tijdperk van vredesbesprekingentoepassingen op basis van de Oslo-akkoorden vrijwel zeker achter ons ligt.
Halper begon met erop te wijzen dat de decennia van bezetting en onderdrukking Israel tot de leidende expert in de wereld heeft gemaakt van crowd control en het eronder houden van grote bevolkingsgroepen. Hekken, al of niet elektronisch, checkpoints, drones, regelmatige invallen en militair optreden met veel vertoon, het is allemaal allang het punt is gepasseerd dat het gaat om een dreiging van Palestijnen af te weren. Veiligheid is ook allang niet meer waar het over gaat. De Palestijnse gebieden zijn een laboratorium geworden, waar de nieuwste methodes voor crowd control en oppressie kunnen worden uitgetest. Israel is er de world expert in, volgens hem. Waar op Amerikaanse vliegvelden de schoenen uit moeten in het kader van veiligheidsmaatregelen is dat in Israel helemaal niet meer nodig. Israel hanteert namelijk zijn eigen sophisticated methodes van ''ethnic profiling'' en die zijn afdiende. Waar het bij dit alles om gaat is totale onderwerping, het ''pacificeren'' van de massa.
Israel is daardoor een belangrijk exporteur geworden van hekwerken en bijbehorende elektronica, van drones en wapensystemen die worden verkocht onder vermelding van het feit dat ze in oorlogen in Gaza zijn getest. Israel loopt voorop op het terrein van wat GNR wordt genoemd, de militaire toepassingen van Genetica, Nanotechnologie en Robots - wereldwijd een industrie waarin 1,5 biljoen dollar omgaat. Israel loopt voorop als het gaat om wat ''avionics'' wordt genoemd: zo wordt de nieuwe stealth straaljager F-35 weliswaar gebouwd in de VS, maar is de high tech cockpit een Israelisch product.
Israel opereert met zijn soft- en hardware op dit gebied binnen het kader van het mondiale kapitalistische systeem. Want de oude manier van oorlogen tussen staten is achterhaald, aldus Halper. ''De laatste conventionele oorlog was die tussen Irak en Iran in de jaren tachtig. En de oorlog daarvoor was de Yom Kippur-oorlog van 1973. Maar dat is passé. Tegenwoordig gaat het om counter-insurgency, het bedwingen van massa's. En dat niet alleen in bijvoorbeeld Afghanistan, maar ook in de noordelijke landen. Het is een mondiale ontwikkeling om bevolkingen te alle mogelijke manieren controleren en eronder te houden. Vandaar de naam van mijn boek ''War against the people', het is oorlog voeren tegen bevolkingen. Het is een ontwikkeling waarbij de politie steeds meer wordt gemilitariseerd en legers steeds meer het karakter krijgen van politiemachten. Oorlog gaat in de richting van het uitoefenen van politietaken. Dat is de ''matrix of control''. En dat is waar Israel in uitblinkt.''
Het verklaart ook waarom Israel populair is in de weereld, volgens Halper. Het levert strategieën, tactieken, wapensystemen en onderdelen. En dat is ook waarom het ''wegkomt' met zijn onderdrukking en schendingen van de mensenrechten. Schuldgevoelens over de Holocaust (in Europa) of het bestaan van Joodse pressiegroepen en christenzionisten (vooral in Amerika) alleen kunnen niet verklaren waarom die mensenrechtenschendingen er blijkbaar zo weinig toe doen. Het zijn zeker factoren die een rol spelen, aldus Halper, maar er is meer: ''Het is een kwestie van belangen die parallel lopen. Ik moet altijd denken aan de woorden van Henry Kissinger die ooi zei: 'Staten hebben geen vrienden, staten hebben belangen'. Dat is waarom Israel en Zuid-Afrika het destijds goed met elkaar konden vinden. Dat verklaart waarom Saudi-Arabië en Israel nu naar elkaar toe groeien. Dat verklaart gewoon heel veel. We moeten ons realiseren dat Israel in de top tien van wapenleveranciers van de wereld staat, en dat het de tweede wapenleverancier is van landen als China en India, de twee landen met de grootste legermachten ter wereld.
Halper geeft het voorbeeld van de resolutie die de Palestijnse Autoriteit in december 2014 indiende in de Veiligheidsraad, waarin een deadline werd gevraagd voor het houden veen vredesbesprekingen en het beëindigen van de bezetting. De PA had negen stemmen nodig en dacht dat ze die ook had veiliggesteld, maar kreeg er uiteindelijk slechts acht. Nigeria dat had gezegd vóór te zullen stemmen, haakte namelijk af op het laatste moment. ''De Nigerianen,'' aldus Halper, '' die altijd pro-Palestijns zijn geweest, zwichtten voor Israelische druk omdat ze vonden dat ze de Israelische wapens niet konden missen in hun strijd tegen Boko Haram. De Amerikanen hanteren een wapenembargo tegen Nigeria.''
Zo komen we uit bij de huidige situatie op de grond. Volgesn Halper ziet die er als volgt uit: Met de Palestijnen is het gedaan, met de economie in Israel gaat het goed, de nederzettingen breiden zich uit, de twee-statenoplossing is geschiedenis, maar niemand klaagt. En dat is verklaarbaar, want Israel heeft mondiaal een grotere reikwijdte dan de VS. Het levert wapens aan iedereen, tot aan moslim-landen toe zoals Pakistan en wie weet zelfs Saudi Arabië. Het heeft bases buiten zijn eigen grondgebied, in Azerbeidzjan (waarschijnlijk om Iran te kunnen aanvallen), en in Eritrea. Het trainde en traint troepen van de presidentiële garde van Mobutu tot militairen in Colombia, het heeft miljardairs als Lev Leviev, die de hele handel in (bloed)diamanten in Afrika beheerst. En het deporteert onwelkome zwarte vluchtelingen uit Sudan en Eritrea die het ''indringers'' noemt vanuit Israel naar Rwanda en Uganda, in ruil voor wapenleveranties, waarmee het zich dus eigenlijk begeeft op het pad van de mensensmokkel.
Het vredesproces is, na de laatste poging van John Kerry vrijwel zeker definitief ten einde. De laatste oorlog in Gaza was er als het ware omdat te onderstrepen, volgens Halper. ''Een militaire noodzaak was er niet, want de Palestijnen zijn geen echte dreiging met die primitieve raketjes. Het was als het ware een boodschap om hen duidelijk te maken dat de tijd van onderhandelingen mu over is en dat ze het verder kunnen vergeten. Dat ze zich beter koest kunnen houden en moeten onderwerpen, omdat er anders weer zo'n uitbarsting volgt met een militair volstrekt onnodige overkill. Houdt je maar koest, want er komt toch niemand voor je op. ''
Bi-nationaal
Maar intussen is het toch de vraag, volgens Halper, of de toestand lang kan voortduren zoals hij is. De Palestijnse Autoriteit (PA) heeft langzamerhand ongeveer al haar krediet verloren, omdat het enige waar zij feitelijk nog toe dient, het uitvoeren is van politietaken die helpen de Israëlische bezetting in stand te houden. De ineenstorting van de PA is daarom een kwestie van tijd. Het kan elk moment gebeuren, wie weet al volgende week. In dat geval ontstaat een instabiele situatie - met een paar duizend door de Amerikanen getrainde PA-politiemannen die dan geen leiding meer hebben. Dat zal Israel ertoe dwingen om de Westoever opnieuw militair in te nemen. En vanaf dat moment is het zonneklaar - en voor die mensen die tot dan toe nog twijfelden - dat sprake is van één staat, een apartheidsstaat. De enige mogelijkheid om te streven naar een vredesovereenkomst neemt dan in één klap het karakter aan van een strijd voor gelijke burgerrechten. De enige keuze die het handjevol linkse mensen dat Israel nog rijk is hebben, is dan BDS, Boycott, Desinvestment and Sanctions.
BDS is wat Halper betreft dan ook volledig OK. Dat binnen het één-staatsmodel gestreefd moet worden naar afschaffing van de bezetting en gelijke democratische rechten voor iedereen is evident. Ook de eis voor erkenning van het Recht op Terugkeer is volkomen terecht, volgens hem. ''Het is volstrekt duidelijk dat zonder dat nooit sprake kan zijn van een regeling, elke discussie daarover is zinloos. '' Maar hij maakt wel een kantttekening. Dat is dat hij de BDS-beweging verwijt dat zij wel eisen heeft, maar geen strategie voor een oplossing. ''Misschien,'' mompelt hij, ''ook wel het gevolg van het feit dat alle Palestijnse leiders die ooit ideeën hadden door Israel in de loop der jaren zijn vermoord of in de gevangenis gezet.''
Zelf heeft Halper een soort charter ontworpen. De één-staat staat zou wat hem betreft bi-nationaal moeten zijn, met waarborgen voor beide bevolkingsgroepen, opdat niet - om maar iets te noemen - een parlementaire meerderheid van Palestijnen (die er waarschijnlijk onvermijdelijk zal komen) op een dag de shabbat kan afschaffen. Volgens Halper is zo'n bi-nationale set-up die de culturele en religieuze verschillen tussen de bevolkingsgroepen vastlegt op een manier die het onmogelijk maakt dat ze op een kwade dag geweld wordt aangedaan, nodig om ooit binnen de Joodse bevolkingsgroep genoeg mensen over de streep te trekken. Verder moet worden vastgelegd dat de nieuwe republiek zich zal conformeren aan het internationale humanitaire recht. Bij de uitoefening van het Recht op Terugkeer moet een program van integratie van de vluchtelingen worden gevoegd. Halper merkt op dat volgens een studie van Salman Abu Sitta 85% van de grond die de vluchtelingen destijds is afgepakt, nog steeds beschikbaar is. Er dient ook - iets wat het Zuidafrikaanse ANC heeft nagelaten met veel akelige gevolgen die nog steeds doorwerken - een programma te komen om te zorgen dat de zwakken in de samenleving economische zekerheid wordt geboden. En tenslotte moet dit alles gepaard gaan aan een vredesakkoord waarin de hele regio participeert. Het wachten is op mede-ondertekenaars voor zijn plan. Veel volgelingen heeft hij tit zijn verdriet nog niet, maar hij blijft hopen.
Jeff Halper, War Against the People - Israel, the Palestinians and Global Pacification, Pluto Press, $25,00
Geen opmerkingen:
Een reactie posten