Een zinnige kerstboodschap, met dank aan Kairos

Geen kwaad woord over de Basse Normandie, het was het mooiste landschap ter wereld deze winterse Kerstdagen, maar qua internet was het diep treurig. La connection est moue, très moue, zeiden ze bij het internet-café in Pré en Pail. Nou, moue (slap, lusteloos) was een eufemisme. Deze post over de verklaring van Kairos is dus twee of drie dagen te laat.

Checkpoint

Persoonlijk ben ik niet zo onder de indruk van de christelijke retoriek van geloof, hoop en liefde, de betekenis van Jezus als vredesstichter en de in mijn ogen nogal zalvende oproepen aan de Palestijnen om de moed erin te houden, maar met de intentie van de verklaring die Kairos dezer dagen heeft doen uitvaardigen in Bethlehem kan ik van harte instemmen. Het was hoog tijd dat de christelijke Palestijnen ook eens duidelijk van zich lieten horen, en dan vooral een duidelijk signaal afgaven aan de christelijke kerken in het Westen dat zij hun Palestijnse geloofsgenoten gruwelijk in de steek laten als zij maar uitsluitend blijven hameren op hun solidariteit met het Joodse volk en de staat Israël.

Kairos' verklaring liegt er niet om. In 15 punten worden de grieven uiteengezet die alle Palestijnen, en dus ook de christelijke, hebben tegen de huidige situatie van bezetting en onderdrukking. Het zijn punten die gaan van het nu al jaren afwezig zijn van een werkelijk vredesproces ('het zijn woorden, slechts woorden'), via de dagelijkse vernederingen bij de checkpoints, tot de nederzettingen die land en natuurlijke hulpbronnen opslokken en duizenden hun broodwinning ontnemen. Het zijn de grieven betreffende de Muur die gemeenschappen deelt en mensen afsluit van hun land, of betreffende het voortgaande proces van zuivering van Jeruzalem van christenen en moslims. Er worden punten in genoemd als de discriminatie van de Palestijnen in het eigenlijke Israël, of het feit dat er geen godsdienstvrijheid bestaat en moslims niet tot hun heilige plaatsen worden toegelaten op hun feestdagen, of de schuld die het Westen (mede) draagt aan de verdeeldheid onder de Palestijnen doordat de verkiezingsoverwinning van Hamas in 2006 niet werd erkend.

Het zijn punten waarop mijns inziens nauwelijks iets af te dingen valt, ook al roept rabbijn Evers in het Nieuw Israelietisch Weekblad nog boos dat de nederzettingen helemaal niet doen wat in het Kairos-manifest wordt gezegd (ik zou zeggen: laat Evers dan in een volgende bijdrage aan het NIW maar eens uitleggen op wiens land die nederzettingen dan WEL zijn gebouwd en wiens natuurlijke hulpbronnen zij dan WEL gebruiken).

Echte tegenspraak heeft het Kairos document dus, behalve de van politiek onbenul getuigende opmerkingen van Evers, niet uitgelokt. Maar wel heel veel boze reacties, vooral van de Joodse gemeenschap. Dat kwam natuurlijk niet in de laatste plaats doordat in het document expliciet wordt verwezen naar de Kairos verklaring van 1985 waarin stelling werd genomen tegen de apartheid in Zuid-Afrika. En ook doordat de ondertekenaars – belangrijke christelijke kopstukken in Palestina – een beroep deden op kerken, regeringen en personen elders ter wereld om niet alleen de bestaande VN-resoluties aangaande Israël/Palestina nu eindelijk eens echt serieus te gaan nemen, maar ook om Israël economisch te gaan boycotten, teneinde een einde te maken aan de bezetting, de Palestijnen hun mensenrechten terug te geven en de Israëli's 'te verlossen van het geweld dat de bezetting met zich meebrengt'. Alweer een groep die oproept tot BDS (Boycot, Divestment and Sanctions).

Beide, maar vooral de expliciete vergelijking met Zuid-Afrika, zetten kwaad bloed. Discriminatie en racisme zijn vloeken die de Joodse gemeenschap, die zo kort geleden zelf nog zo zwaar onder racisme leed, niet graag over zichzelf hoort uitspreken. Het Centraal Joods Overleg (CJO) noemde de vergelijking in een verklaring misplaatst, omdat in Palestina sprake zou zijn van 'een slepend conflict tussen twee volkeren over hetzelfde land, terwijl de apartheidspolitiek gebaseerd was op de verwerpelijke ideologie van de ongelijkheid van rassen'. Mooi gezegd, maar niet zo to the point. Niet voor niets worden de door nederzettingenblokken en wegen van elkaar gescheiden Palestijnse enclaves op de Westoever waarin de Palestijnen tegenwoordig opgesloten zitten, wel vergeleken met de Zuid-Afrikaanse Bantustans van destijds. En wat moeten we zeggen van twee volledig gescheiden rechtssystemen op de Westoever: één voor Joden en één voor Palestijnen. Is dat niet gebaseerd op een verwerpelijke ongelijkheid van zoniet rassen, dan toch etnische groepen?

Maar de CJO-reactie – vervat in een brief aan de Protestantse Kerken (PKN) laat het daar niet bij. Echt tegenspreken wat het Kairos-document naar voren brengt – ik zei het al – doet het CJO niet, maar in plaats daarvan wordt een stortvloed aan beschuldigingen aan het adres van de Palestijnen op ons losgelaten waaruit we moeten concluderen dat niet Israël, maar zijzelf  schuld zijn aan het feit dat ze nog steeds zijn bezet. Volgens beproefd zionistisch recept wordt iets gezegd over Palestijnse slachtpartijen in 1929, het doden van christenen door Hamas, het feit dat Hamas in 2007 een coup zou hebben uitgevoerd in de Gaza-strook, over twee christelijke Palestijnse leiders, de een hoogbejaard (Nayef Hawatmeh) en de ander overleden (George Habash) die de ergste Palestijnse terroristen zouden zijn geweest. Ook wordt nog eens de mantra herhaald dat de Palestijnen in 2000 in Camp David een vredesvoorstel met inbegrip van de zeggenschap over delen van Jeruzalem zou zijn gedaan, wat zij zouden hebben afgewezen.

Het is allemaal voor het grootste deel onwaar (of op zijn minst te nuanceren en in een context te plaatsen) maar dat gaan we dus niet doen, want dit zionistische van dik-hout-zaagt-men-planken- gedoe heeft maar één doel: de discussie verleggen van de zaak die hier door Kairos naar voren wordt gebracht en waar het om gaat: het feit dat Israël – de laatste 15 jaar of zo geen enkel realistisch vredesvoorstel heeft gedaan en intussen voortgaat Jeruzalem te verjoodsen en steeds meer landjepik te plegen op de Westoever, terwijl het met hulp van het Westen voorkomt dat Hamas en Fatah zich weer met elkaar verzoenen en nieuwe verkiezingen organiseren. Let wel – ik zei het eerder – geen van deze punten wordt door het CJO tegengesproken, er wordt alleen een serie verdachtmakingen tegenover gezet.

Ik word hier altijd nogal droevig van, vooral omdat het CJO (in dit geval de heren Koster, Naftaniël en Vis) ook spreekt namens een club waar ik lid van ben (Koster is voorzitter van het Verbond voor Progressief Jodendom zoals de Liberaal Joodse Gemeenten zich tegenwoordig noemen en daar hoor ik ook bij). Het geeft me altijd een moedeloos gevoel als ik me realiseer hoe in dit soort gevallen het officiële jodendom steeds teruggrijpt op de gecanoniseerde mythologie van de 'terroristische' Palestijnen en het vredelievende Israël dat nu eenmaal de taak heeft zijn burgers te beschermen, terwijl een paar weekjes goed het nieuws volgen (zelfs via de Israëlische kranten) al volstaat om te zien hoe de zaken werkelijk liggen. Hoe lang zal het nog duren voordat ook het officiële jodendom en zijn vertegenwoordigers in staat zullen zijn de zaken onder ogen te zien zoals ze werkelijk zijn?

Maar misschien moet ik niet teveel treuren. Belangrijke christelijke Palestijnen durven het woord apartheid uit te spreken, de dingen bij de naam te noemen en om een boycot te vragen om Israël te helpen zich om te vormen tot een maatschappij waar Joden, christenen en moslims gelijkwaardig zijn. Waarschijnlijk is dat een belangrijke stap vooruit.