De slappe knieën van rechter Goldstone

Dit had ik wel eerder willen schrijven, maar dit weekend kwam het er niet van: de stap terug van rechter Richard Goldstone.
Het zal niet veel mensen zijn ontgaan, Goldstone, de voorzitter van de Fact Finding Mission die op verzoek van de Raad voor de Mensenrechten vn de VN de Israelische veldtocht van December 2008-januari 2009 onder de loep nam, schreef vorig week een opiniestuk in de Washington Post. Het belangrijkste daaruit was dat hij afstand leek te nemen van de conclusie in zijn eindrapport van twee jaar geleden, het Goldstone-rapport, dat Israel zowel als Hamas oorlogsmisdaden en mogelijk misdaden tegen de menselijkheid hadden begaan, die verder - gerechtelijk - onderzoek noodzakelijk maakten.

Goldstone

Goldstone zegt nu onder meer in het stuk in de WaPo dat er meer materiaal boven water is gekomen dat - als zijn commissie dat indertijd had gehad - het  rapport daardoor zou zijn beïnvloed. En daarbij verwijst hij naar het rapport van een Commissie van Onafhankelijke Experts', die  onder leiding van de Newyorkse rechter Mary McGowan Davis, aan de VN-Mensenrechtenraad verslag moest uitbrengen over wat er met de aanbevelingen van het Goldstone rapport verder was gebeurd. In dat verslag, dat vorige maand werd uitgebracht (zie hier), werd ernaar verwezen dat Israel in zo'n 400 gevallen onderzoek is gaan doen naar gedragingen van militairen tijdens deze Gaza-veldtocht. Goldstone noemt bijvoorbeeld het geval van de familie-Samouni waarvan 29 leden werden gedood, toen het Israelische leger het vuur opende op een huis van één van hen, waarin de familie zich eerder op last van de militairen had verzameld. Die schietpartij, schrijft Goldstone, was kennelijk het gevolg van een foute interpretatie die iemand aan een beeldscherm in een operation room had gemaakt van beelden van een onbemand vliegtuigje. Goldstone zegt dat hij er alle vertrouwen in heeft dat als er iemand schuldig is, die dan ook zal worden gestraft. Maar waar het om gaat, is dat onder meer dit voorbeeld zou aantonen dat er geen sprake was van het opzettelijk doden van burgers, en dan ook niet van oorlogsmisdaden.

Het lijkt een uitermate zwakke redenering. Vooral als we lezen wat rechter McGowan Davis werkelijk zei. Ze klaagde dat Israel geen enkele medewerking had gegeven aan het onderzoek van haar Commissie van Experts en zelfs geen permissie had gegeven om ter plekke in de bezette gebieden te praten met mensen die iets hadden kunnen vertellen over de voortgang van processen en/of justitiële procedures. Israel weigerde alle medewerking aan het 'Goldstone-proces', schreef ze. Ze rapporteerde dat Israel weliswaar 400 onderzoeken had gestart, maar dat er kennelijk nog heel veel werk moest worden gedaan en dat de commissie geen inzage had gekregen in de stand van zaken. En ze voegde eraan toe dat Israel categorisch had geweigerd onderzoek te doen naar de planners, de opdrachtgevers en de commandanten van de Operatie Cast Lead.
Dat alles klinkt niet alsof het aannemelijk is dat we nu - zoals Goldstone schreef - veel meer weten over de Operatie Cast Lead. Van al die 400 onderzoeken is haast niets naar buiten gekomen. We weten niet veel meer dan dat ze hebben geleid tot een reprimande voor twee officieren wegens het bombarderen van een VN-gebouw met witte fosfor, een veroordeling van een soldaat wegens het stelen van een creditcard (zeven maanden), van een ander wegens het gebruiken van een jongetje als menselijk schild (drie maanden voorwaardelijk) en het in-staat-van-beschuldiging stellen van een korporaal wegens het doodschieten van  een vrouw die een witte vlag droeg. En als we daaraan toevoegen dat het gebruik van witte fosfor in bevolkt gebied sowieso gelijk staat aan een oorlogsmisdaad, en dat het de vraag is of het beginnen van een oorlog met de meest geavanceerde wapens in een van de dichtstbevolkte gebieden ter wereld niet ook op hetzelfde neerkomt, klinkt Goldstone's bewering dat we nu meer zouden weten en dat daarom de conclusie van oorlogsmisdaden misschien wel moet worden herzien als onzinnig, slap geklets. Daarvoor hoeven we niet eens te verwijzen  naar de uitlatingen van generaal Gadi Eizenkot over de zogenaamde 'Dahiyeh doctrine', die wel degelijk de vraag doen rijzen of Israel niet met opzet uit was op een zo groot mogelijke mate van destructie en de slachtoffers daarbij op de koop toe nam1). 
Wat is dan de reden voor Goldstone, die toch een reputatie heeft te verliezen heeft, onder er als oud-lid van de Hoge Raad in Zuid-Afrika, en ex-aanklager in de Ruanda en Yoegoslavië Tribunalen, om op zulke zwakke gronden zoiets te zeggen?  Er is maar één verklaring denk ik: de geweldige druk die Israel en Joodse gemeenschappen op hem hebben uitgeoefend. Algemeen werd hij verguisd en uitgemaakt voor verrader, bijna kon hij de bar mitswa van zijn kleinzoon in Kaapstad niet bijwonen, de Hebrew University schrapte hem van de lijst van Bestuursleden, in Israel kon hij zich niet meer vertonen en in Amerikaans Joodse gemeenschappen werd hij uitgemaakt voor rotte vis.
Ik weet niet of ik de vergelijking mag maken, maar ruim 30 jaar gelden maakte ik mee hoe Joods Nederland over me heen viel toen bekend werd dat ik - als bestuurder van een socialistisch zionistisch clubje (ik was toen nog zionist, zij het een dissidente) -  een gesprek had gevoerd met twee afgezanten van de PLO. Het Nieuw Israelietisch Weekblad wijdde de hele voorpagina aan de woedende reacties van zo´n beetje alle Joodse organisaties in Nederland. De telefoon stond roodgloeiend, minstens een hele week lang werd ik telefonisch uitgescholden en bedreigd. Ik werd in Amsterdam de synagoge uitgevloekt door een van de bestuursleden, en nog jaren later verlieten mensen de zaal als ik ergens binnenkwam en waren er mensen die weigerden me een hand te geven. Ik denk dat ik misschien een beetje kan begrijpen hoe Goldstone, die erover klaagde dat zelfs vrienden en familie zich van hem afkeerden (zie Haaretz van vandaag) - zich moet hebben gevoeld. Toch blijft het jammer dat hij door de bocht is gegaan; dat iemand van zijn postuur toch uiteindelijk slappe knieën blijkt te hebben, want iets anders kan het niet zijn geweest.

En zal dit gevolgen hebben? Niet voor rechter Goldstone, denk ik. Hij heeft gedaan wat hij heeft gedaan en veel mensen zullen hem blijven zien als iemand 'die Israel veel kwaad heeft gedaan en onze vijanden onnodig in de kaart heeft gespeeld'. Maar wel misschien voor Israel dat de flinterdunne  redenering van Goldstone aangreep om meteen een campagne te starten om het Goldstone  rapport alsnog van tafel te krijgen, daarbij dapper door het leger van hasbaristen gesteund. Of ze daarbij succes zullen hebben durf ik niet te voorspellen. Want Goldstone was natuurlijk niet het enige lid van de 'Fact Finding Mission' en bovendien heeft de VN Raad voor de Mensenrechten  (met onder meer de stem van Nederland tegen) het Goldstone rapport officieel aanvaard.  Maar er is ongeveer geen onderwerp te bedenken waar de rede het zo vaak aflegt tegen het onderbuik-gevoelen als juist dit Israelisch-Palestijnse conflict. Dus je weet maar nooit.

1) De Dahiyeh-doctrine verwijst naar de wijk Dahiyeh in Beirut, waar Hezbollah sterk in de meerderheid was, die in 2006 vanuit de lucht door Israel vrijwel geheel werd platgegooid. Generaal Gadi Eizenkort, toen commandant van Israels noordelijke sector, zei er later van dat elk dorp van waaruit op Israel gevuurd werd op dezelfde manier zou worden aangepakt:  met disproportioneel geweld, zodat er geweldige schade en vernielingen zouden worden aangericht. 'We zullen het niet beschouwen als een dorp, maar als een militaire basis. Dit is geen aanbeveling maar een plan. En het is goedgekeurd.'