Nogmaals Itamar Marcus: wie hitst hier eigenlijk wie op?

Marcus

Het is een oud gezegd dat het eerste slachtoffer van een oorlog meestal de waarheid is. Een andere wijsheid is dat overwinnaars bepalen wat de officiële geschiedschrijving wordt.
Beide gaan op voor de manier waarop Itamar Marcus, de directeur van het door hem in 1996 opgerichte Palestinian Media Watch (PMW) praat over Palestijnen. Marcus was woensdagavond te gast bij Christenen voor Israel in Nijkerk, een plek waar hij overigens wel vaker komt. 
Zijn voordracht bestond eruit dat hij een lange reeks beelden en video´s uit zijn  laptop de revue liet passeren en daar commentaar bij gaf. De voorbeelden en het commentaar illustreren - zei hij - het verschil tussen wat de Palestijnen (de Palestijnse Autoriteit van Mahmoud Abbas) in het Engels zeggen tegen hun Israelische en Westerse gesprekspartners - en in het Arabisch tegen hun eigen mensen. Het is een oud stokpaard van een bepaalde categorie Israelische Palestijnen-watchers dat Marcus hier van stal haalde: de zogenaamde ´dubbele tong´ van de Palestijnen die hun onbetrouwbaarheid zou illustreren. In het Engels zeggen ze een twee-statenoplossing en vrede te willen,  in het Arabisch zeggen ze wat anders, aldus deze lezing. Vervolgens liet hij een eindeloze rij zaken zien die allemaal zouden moeten aantonen dat de Palestijnen de boel eigenlijk gewoon flessen. In feite was het echter een stroom ware, half-ware, regelrecht onware - en in alle gevallen tendentieus opgediende - informatie, waarbij zo´n beetje elk item op zijn minst ook van heel ander commentaar zou kunnen worden voorzien dan Marcus erbij gaf en waarbij het een zware opgave zou zijn kaf en koren te scheiden.

Grenzen
Zo liet hij beelden zien van een lied dat gezongen wordt bij een verjaardag van de Palestijnse organisatie Fatah, waarbij de grenzen van Palestina niet alleen de Westoever en Gaza maar ook Israel omvatten. Of kruiswoordpuzzels waarin Akka (Akko), Jaffa (Jaffo), Haifa en Tel Aviv net zo goed als Ramallah of Nablus steden in Palestina blijken te zijn. Voor Marcus is dat kennelijk een bewijs van het feit dat de Palestijnen toch eigenlijk Israel willen terugveroveren. Voor iemand die weet dat Palestijnen zichzelf in het dagelijks spraakgebruik definiëren als afkomstig uit de dorpen en steden van waaruit zij, of hun ouders of grootouders, in 1948 vluchtten of werden verjaagd, ligt dat toch ietwat anders. Moet je een hele bevolking verbieden van Palestina te spreken als ze het hebben over het gebied waar ze vandaan komen? Als dat historisch niet onjuist en bovendien ingeburgerd is in het spraakgebruik? Moet hen verboden worden Arabische namen te gebruiken in plaats van de Israelische (Jaffa in plaats van Jaffo, of Beisan in plaats van Bet Shean) als die namen door de Israeli´s veranderd zijn? Of, zoals in het geval van honderden dorpen, door de Israeli´s zijn verwoest en door kibbutzim of Israelische dorpjes vervangen? Kan zoiets niet gewoon samengaan met een streven naar vrede? Of is, zoals in de visie van de Marcussen van deze wereld, het pas in orde als de Palestijnen de taal en de geschiedschrijving van de overwinnaar tot de hunne maken?
En, trouwens, hoe zit dat met de Israeli´s die, in het officiële spraakgebruik op last van de regering, niet van bezette gebieden of Westoever meer mogen spreken, maar het moeten hebben over ´Judea en Samaria´? Die de namen Shechem en Hebron bezigen voor steden die Nablus en El-Khalil heten en die een half miljoen mensen hebben ondergebracht in nederzettingen die zijn gesticht op land dat in 1967 is bezet en dus afgepakt en gestolen van de Palestijnen? Hoe zit dat met Marcus zelf, die in zo´n nederzetting (Efrat) woont? Is het dan niet gewoon een chotspe om Palestijnen te verwijten dat ze zeggen dat Haifa in Palestina ligt?

Jezus
Misschien dat het was omdat hij bij Christenen voor Israel te gast was, die hun bijeenkomst openen met het lezen van psalmen en het houden van een gebed, maar Marcus had ook items in petto over het ontkennen van de christelijke (en Joodse) historie van Palestina. Hij liet een video zien waarin de mufti van Jeruzalem Jezus een Palestijn noemt en zegt dat Jezus wordt geëerd als een islamitische profeet. Marcus ziet hier een ontkenning van de christelijke geschiedenis in. En de meeste Christenen voor Israel die vermoedelijk weinig weten van de Islam, lijken hem daarin te volgen.Wat Marcus nalaat te vermelden, is dat Jezus in de Quran ´Issa heet en daarin inderdaad de status heeft van profeet. De mufti vertelt dus niet zoveel nieuws, of het moest zijn dat de mufti Jezus een Palestijn noemde. Nou ja, big deal. 
Problematischer ligt het feit dat dezelfde mufti, onlangs bij een herdenking van zoveel jaar Fatah het volgende zei:
  "47 years ago the [Fatah] revolution started. Which revolution? The modern revolution of the Palestinian people's history. In fact, Palestine in its entirety is a revolution, since [Caliph] Umar came [to conquer Jerusalem, 637 CE], and continuing today, and until the End of Days. The reliable Hadith (tradition attributed to Muhammad), [found] in the two reliable collections, Bukhari and Muslim, says:
"The Hour [of Resurrection] will not come until you fight the Jews.
The Jew will hide behind stones or trees.
Then the stones or trees will call:
'Oh Muslim, servant of Allah, there is a Jew behind me, come and kill him.'
Except the Gharqad tree [which will keep silent]."
Therefore it is no wonder that you see Gharqad [trees] surrounding the [Israeli] settlements and colonies. This is Palestine, when we talk about it, from the beginning of the Jihad, with the continuation of the Jihad, with the struggle, and with the way of the Martyrs."
Marcus (en de Israelische regering ook trouwens die hierover bij de PA heeft geprotesteerd) zagen in het feit dat de mufti deze hadith citeerde een oproep om Joden te doden. Het is een problematische hadith 1) in die zin dat hij nogal eens uit zijn context wordt geciteerd. Hij heeft betrekking op Mohammeds strijd tegen drie Joodse stammen die rond het jaar 625 in de buurt van Mekka te vinden waren en gemene zaak maakten met Mohammeds tegenstanders. De mufti verwees door deze hadith te citeren dus naar een historisch conflict tussen de profeet Mohammed met Joodse stammen zo'n 1400 jaar geleden. Je kan je afvragen wat de mufti dán had moeten aanhalen bij de 47ste verjaardag van een Palestijnse beweging die is opgericht als een beweging die is opgericht om verzet te bieden tegen de kolonisatie van heel Palestina. Maar aan de andere kant had hij dit ook wel wat mogen relativeren door de historische parallel wat meer nadruk te  geven. Als Marcus dát nu had gezegd....

Verering van geweld
 Een belangrijk - zoniet het belangrijkste - onderdeel van Marcus´ presentatie is wat hij het verheerlijken van geweld noemt. Daarbij gaf hij voorbeelden waarbij inderdaad vragen rijzen. Een voetbaltoernooi in het vluchtelingenkamp Al-Amari genoemd naar Wafa Idriss, de eerste vrouwelijke zelfmoordbom, die zichzelf in 2002 liet ontploffen bij een supermarkt in Jeruzalem (1 dode, 150 gewonden). Een voetbaltoernooi genaamd naar Abdel Basset Odeh, die zich in 2002 liet ontploffen tijdens een traditionele Seder (paasviering) in Netanyah (30 doden, 140 gewonden). Een plein, en zomerkampen, genaamd naar Dalal Mughrabi, een 20-jarig meisje dat in 1978 een commando leidde dat in rubberbootjes vanuit Libanon bij Haifa aan land kwam en een bus kaapte (37 doden), waarbij zijzelf omkwam.
Vooropgesteld dat dit ook mijn rolmodellen niet zijn, vallen er toch wat kanttekeningen te maken bij Marcus´ ééndimensionale presentatie van deze voorbeelden. Het Wafa Idriss-voetbaltoernooi vond plaats in het kamp Al-Amari waar Wafa Idriss zelf vandaan kwam en waar iedereen haar en haar nogal trieste levensgeschiedenis kende. Het toernooi genoemd naar Abdel Basset Odeh was een eenmalige gebeurtenis in 2003, kort na de Tweede Intifada waarin de gemoederen nog sterk werden beïnvloed door het feit dat tijdens deze opstand rond 5000 Palestijnen werden gedood (tegen plm.1000 Israeli´s). En Dalal Mughrabi, tenslotte, heeft de status van een soort historische figuur, uit een tijd waarin Israel elk gesprek met de Palestijnen afwees en strijd de enige optie leek. (Waarbij kan worden aangetekend dat de gijzeling van de bus bedoeld was om de passagiers te ruilen voor Palestijnse gevangenen. De doden vielen pas nadat een eenheid onder leiding van de huidige Israelische minister van defensie Ehud Barak de bus was aangevallen. De juiste toedracht van wat er toen gebeurde is nooit onderzocht, of in ieder geval nooit openbaar gemaakt).
Maar zoals gezegd  - dit zijn kanttekeningen bij de presentatie van Marcus, de kritiek op zich kan ik hier wel volgen. Dat geldt echter niet voor het feit dat hij ook schande spreekt van het feit dat kampen of toernooien genoemd worden naar Abu Jihad (Khalil al-Wazzir) of Abu Iyad (Salah Khalaf). Beiden zijn historische leiders van de PLO en beiden zijn door Israel vermoord. Marcus noemt ze ´terroristen´ omdat ze gewapende strijd hebben gevoerd tegen Israel. Maar daar wordt niet bij verteld dat dat in een andere tijd was (zie wat ik hierboven schreef over Dalal Mughrabi) en dat ze allebei ook hun nek ver hebben uitgestoken voor een twee-statenoplossing. Abu Iyad deed dat - voor een toen nog vijandig publiek - tijdens bijeenkomsten van de Palestijnse Nationale raad (het PLO-parlement). Ik heb dat meerdere malen meegemaakt als verslaggever. En Abu Jihad, die ik redelijk goed heb gekend, deed hetzelfde, maar meer binnenskamers. Dat Marcus vindt dat er geen kampen, straten, pleinen of wat ook naar deze mensen zouden mogen worden vernoemd is net zo belachelijk als Nederlanders de verering van Willem van Oranje verbieden omdat door zijn toedoen Spanjaarden zijn gedood. (Of Israeli´s het recht ontzeggen een plein naar Yitzhak Rabin te noemen, die heeft ook het nodige bloed aan zijn handen, namelijk). En wat voor Abu Iyad en Abu Jihad geldt, geldt ook voor Abu Ali Mustafa, de gematigde leider van het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina die in 2001 tijdens de Tweede Intifada met een raket in zijn kantoor door de Israeli´s werd vermoord. Maar ook Abu Ali Mustapha is volgens Marcus een terrorist.

Niet minder tendentieus is Marcus´ betoog dat de Palestijnse Autoriteit de brief waarmee zij onlangs een aanvraag voor het lidmaatschap van de Verenigde Naties aanvroeg, liet overhandigen door Latifa Abu Hmeid, de moeder van vier ´terroristische zonen in Israelische gevangenissen´. Als we dit vergelijken met een verslag van de gebeurtenis van het persbureau AP lezen we iets anders: namelijk dat Latifa (70) is gekozen omdat ze model kan staan voor de situatie waarin de Palestijnen zich bevinden. Zeven (!) van haar zoons zitten gevangen, één zoon is door de Israeli´s gedood, en haar huis is twee keer door de Israeli´s opgeblazen.
Als ik vervolgens even Google op Nasser Abu Hmeid, de gevangen zoon met de zwaarste straf (zeven keer levenslang), kom ik te weten dat hij gold als de rechterhand van Marwan Barghouti, een belangrijke leider van Al-Fatah en de Aqsa strijkrachten van Fatah, die eveneens gevangen zit, maar bekend staat als een groot voorstander van een twee-statenoplossing met de Israeli´s. Barghouti zit op dit moment voor straf in een isoleercel, omdat hij onlangs bij een rechtszitting waar hij als getuige was opgeroepen, met een verslaggever sprak. Hij zei bij die gelegenheid dat het conflict over zou zijn als Israel zich terugtrekt tot de grenzen van 1967.
(En - dit zij nog even terzijde opgemerkt - hoe kritisch kijken de Israeli's eigenlijk naar hun eigen 'verheerlijkers van geweld'. Lees bijvoorbeeld even dit stukje. Of vraag je af waarom rabbijnen als Yitzhak Shapira en Dov Elitzur die een boek schreven waarin het doden van Palestijnse kinderen werd vergoelijkt omdat die zouden kunnen opgroeien tot vijanden, nooit is bestraft. Over deze zaken hoor je Marcus niet. Of beter: hij wijst erop dat een keer een vrouw is bestraft die pamfletten uitdeelde waarop een Quran, Mohamed en een varken stonden afgebeeld

Latifa Abu Hmeid overhandigt de aanvraag voor het VN-lidmaatschap aan de vertegenwoordiger van de VN in Palestina.

Welk doel?
Marcus vertelde nog veel meer en bij alles wat hij zei zijn op vergelijkbare manier vraagtekens en  nuanceringen op hun plaats. Waarmee ik niet wil zeggen dat alles wat Palestinian Media Watch ter berde brengt allemaal onzin is. Net als de grotere zusterorganisatie Memri (Middle East Media Research Institute) heeft PMW soms wel een punt. De Palestijnse tv is zeker niet het meest sophisticated medium dat ik ken, en hetzelfde geldt voor de krant Al-Hayat al-Jedida. Ook kan je je afvragen of alle kinderprogramma's die de Palestijnse tv brengt allemaal de toets der kritiek kunnen doorstaan (al overdrijft Marcus vaak ook op dit punt). Maar de grote vraag die zich aandient is: waartoe dient dit alles? Als het erom zou gaan de Palestijnse Autoriteit te wijzen op dingen die beter verbeterd kunnen worden, is dit niet de meest voor de hand liggende manier. Dan breng je de zaken heel anders en niet zo hetzerig en tenenkrommend vooringenomen anti-Palestijns als Marcus dat woensdag bij Christenen voor Israel deed. Dan heb je ook niet zo´n gigantische slipstream van islamofobe, rabiate, Israel door dik en dun verdedigende sites achter je aan die alles wat je rondbazuint honderdvoudig versterken en er soms nog een schepje bovenop doen (doe een steekproef: google één van de Palestijnse namen genoemd in dit stukje en zie wat ik bedoel).
Maar die slipstream, en die toon, zijn er niet zomaar. Ze zijn de bedoeling, ze zijn eigenlijk de raison d'être van instituten als Memri en Palestinian Media Watch. Beide zijn namelijk geen onderzoeksinstituten zoals ze beweren te zijn,  maar wapens in de 'war of words' die Israel voert tegen de Palestijnen, en via hen ook de gehele Arabische wereld en alle critici van Israels politiek, waar ze zich ter wereld ook bevinden. Ze zijn, naast tal van andere instituten als NGO-Monitor, Stand with Us, The Jerusalem Institute for Public Affairs en hoe ze allemaal mogen heten, een onontbeerlijke schakel in de enorme krachtsinspanning die Israel zich getroost in de propaganda-oorlog die het 'hasbara' noemt. Zoals in alle oorlogen - ik zei het al helemaal in het begin van dit stukje  - sneuvelt  ook in deze oorlog de waarheid als eerste, zeker in de handen van de strijdende partijen zelf. Voor christen-zionisten als Christenen voor Israel maakt dat niets uit. Die zijn bij voorbaat overtuigd dat wat Israel doet goed gedaan is en dat Palestijnen leugenaars en erger zijn. Bij hen gaat Marcus' verhaal erin als Gods woord in een ouderling. Maar anderen, die pretenderen toch wat afstandelijker naar het Israelisch-Palestijnse conflict te kunnen kijken - zoals de leden van het Nederlandse parlement die woensdag ook door Narcus werden gebriefd - zouden zich moeten schamen, dat ze blijkbaar alles wat Marcus ze voorschotelt voor lief nemen en nu een beroep doen op minister Rosenthal om de Palestijnse Autoriteit dan maar op rantsoen te zetten. Kunnen ze echt niet meer voorlichting en hetzerige propaganda van elkaar onderscheiden? Is het echt zo erg met de politici van de kleine christelijke partijtjes gesteld dat ze niet in staat zijn verhalen als die van Marcus zelf tegen het licht te houden?
 .   
1) Als aanvulling op de Quran is de overlevering van het handelen en de uitspraken van Mohamed door tijdgenoten ook een belangrijke bron van de islamitische interpretatie en jurisprudentie. Zo'n overlevering heet een hadith.