Netanyahu omhelst het Arabische vredesplan uit 2002 en Mohammed Dahlan wacht in de coulissen

Lieberman en Netanyahyu maken bekend dat zij een coalitieakkoord hebben getekend. (Reuters 25 mei 2016)

De Israelische premier Netanyahu heeft dinsdag trouw aan een twee-statenoplossing beleden. Dat was opmerkelijk, want hij heeft dat nog niet zo vaak gedaan. En hij zocht er een speciaal moment voor uit: de installatie van de zeer omstreden, ultra-rechtse nieuwe minister van Defensie, Avigdor (Vicky) Lieberman. Hij deed het trouwens ook op een heel onverwachte manier, namelijk door te verwijzen naar het Arabische vredesplan uit 2002 (ook wel het Saoedische vredeplan genoemd), waarin de Arabische Liga Israel erkennning en normale relaties aanbood, in ruil voor een volledige terugtrekking uit de bezette gebieden, erkenning van het Recht op Terugkeer van de Palestijnse vluchtelingen en de stichting van een Palestijnse staat.
 Israel heeft dat plan eerder nooit veel aandacht gegeven. Sterker nog: het heeft het tot dusver altijd van de hand gewezen. Maar nu zei Netanyahu ''out of the blue'' dat het plan enkele "positieve elementen" heeft, maar dat sommige herzieningen nodig zullen zijn in het licht van de ontwikkelingen van de afgelopen tijd. Hij zei bereid te zijn daarover met de Arabische landen te praten.
De VS prees kort na Netanyahu's uitlatingen het feit dat  Netanyahu liet zien dat hij nog steeds voor een twee-statenoplossing is, al zei de woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Washington dat hij ''geen idee had'' waarom hij dat deed in de vorm van een verwijzing naar het Arabische vredesplan.
 Israelische commentatoren zochten naar aanleiding van zijn mysterieuze opmerkingen naar een relatie met de internationale kritiek op het aantreden van Lieberman en de komende Franse top in Parijs, aanstaande vrijdag, waar Israel niet aan mee wilde doen, maar waar behalve de EU en Rusland ook de VS desondanks in de persoon van minister van Buitenlandse Zaken John Kerry wèl acte de présence geeft. Netanyahu zou de bui zien hangen. Persbureau Reuters haalde commentator Ben Caspit van Ma'ariv aan, die schreef zeker te weten dat de Europeanen na het aantreden van Lieberman de nodige ammunitie aan het aanslepen zijn.

Mohammed Dahlan

Zelf heb ik een ander idee, al moet ik erbij zeggen dat het nogal speculatief is. Ik heb me tot nu toe op dit blog zelden aan dat soort dingen gewaagd (vroeger bij de krant deed ik het vaker), maar het viel me op dat er een raakpunt zou kunnen zijn met ander nieuws dat eveneens zomaar uit de lucht kwam vallen. The Middle East Eye (MEE) namelijk meldde op 28 mei dat de Verenigde Arabische Emiraten, Jordanië en Egypte gezamenlijk een plan hebben om de Palestijnse ''president'' Mahmoud Abbas, te vervangen door diens oude vijand en rivaal Mohammed Dahlan. Abbas is nu 81, hij is ineffectief en zijn mandaat is al zeven jaar geleden verstreken. Dahlan daarentegen, een voormalige chef van de (geheime) politie in Gaza, is redelijk jong (hij is 54), Israel-vriendelijk (en het Westen goedgezind) en heeft nog flink wat contacten binnen Fatah, zijn oude partij en de partij van Abbas. Hij geeft goede betrekkingen met Abdel Fattah al-Sisi van Egypte, de Jordaanse koning Abdallah II, en vooral ook met Mohammed bin Zayed de kroonprins van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), waar hij woont sinds hij in 2011 door Abbas van de Westoever werd verbannen (hij woont overigens ook een deel van de tijd in Egypte).
Volgens MEE zijn er over de plannen al besprekingen geweest tussen de VAE en Israel en wordt Saudi-Arabië op de hoogte gehouden zodra er resultaten bekend worden. Het idee zou zijn om via het op de troon hijsen van Dahlan:
 • Fatah sterker te maken teneinde zich in verkiezingen te kunnen meten met Hamas
• Hamas te  verzwakken door fracties in binnen- en buitenland tegen elkaar op te zetten
• een vredesakkoord te sluiten met Israel met steun van de Arabische staten
• de controle in handen te krijgen van de Palestijnse instellingen zoals de Palestijnse Nationale Authoriteit (PNA), de PLO, en de leiding van al-Fatah
• te zorgen dat Dahlan de man achter de troon van Fatah en van de PNA wordt
Het problematische aan dit verhaal is echter dat Dahlan een hoogste controversiële figuur is. Hij werd geboren in een vluchtelingenkamp in Khan Younis, werd onder Arafat de chef van de politiemacht in Gaza, en probeerde in 2006 - na de verkiezingen in de Palestijnse gebieden die door Hamas werden gewonnen - met steun van de CIA en de Israeli's Hamas uit Gaza te verjagen. Die coup mislukte jammerlijk en dat werd de reden van de splitsing in twee bestuurlijke systemen op de  Westoever en in Gaza die nog steeds voortduurt en hem de eeuwige haat van Hamas opleverde.
Maar ook binnen al-Fatah is Dahlans positie allerminst onomstreden. Zijn pro-Westerse en pro-Israelische gezindheid, plus zijn honger naar de hoogste posities, leidde er in 2011 toe dat hij uit al-Fatah werd gezet en van de Westoever werd verbannen. De aanklacht luidde dat hij een coup tegen Abbas had willen plegen en met geld had gerommeld. Maar vervolgens kwam hij met tussenpozen weer in het nieuws, onder meer in 2010 via contacten met de Amerikanen waarbij hij de positie van Abbas wilde ondergraven, en in 2014 na berichten dat hij opnieuw een greep naar de macht had willen doen. Bij die gelegenheid werd ook opnieuw duidelijk dat hij nog steeds over contacten met delen van het leiderschap van Fatah onderhoudt, goede contacten met al-Sisi heeft en  en dat hij via de Golfstaten over grote geldbedragen kan beschikken waarmee hij invloed kan kopen. Wat dat betreft is de onthulling in MEE dan ook niet meer dan de zoveelste keer dat Dahlan als een soort onuitroeibaar spook in het Palestijnse verhaal opduikt. Hijzelf zou overigens volgens het verhaal in MEE, dit keer niet meteen voor het presidentschap willen gaan, maar daar stromannen als Nasir al-Qudwah of Abu Alaa (Ahmed Qureia) voor naar voren willen schuiven. Zelf zou hij willen  beginnen op de stoel van de voorzitter van het Palestijnse parlement. Dat zou hem een goede startpositie geven.
Dat is dan een variant. Maar wat het verhaal echter net even een andere wending geeft dan de voorgaande keren, is het feit dat de landen die nu achter het verhaal-Dahlan staan, ook zeggen te mikken op een vredesovereenkomst met Israel, met steun van de Arabische staten. Netanyahu leek daar met zijn uitlatingen bij de installatie van Lieberman op verrassende wijze op in te spelen door ineens het aloude Arabische vredesplan op te poetsen. Dat leek een geste die was bedoeld als een publiek signaal aan zijn Arabische gesprekspartners dat het hem ernst is. En dat op zijn beurt zou dan weer een bevestiging kunnen zijn dat de mededeling van MEE klopt dat er over dit onderwerp gesprekken van de VAE met Israel zijn geweest of nog gaande zijn.
Nogmaals, in dit stadium is wat ik hierover zeg allemaal vooral nogal speculatief. Maar als er ook maar een greintje waarheid in zit, is het wel zeer slecht nieuws voor de Palestijnen en voor het handjevol mensen dat echt nog blijft streven naar een redelijke oplossing van het conflict. Want Dahlan aan de macht, met steun van al-Sisi, de VAE en Jordanië, leidt regelrecht naar corruptie, machtswellust en uitverkoop van Palestijnse rechten. Neem dat maar van me aan. Dahlan is slecht nieuws.