Aan Max van Weezel, van Abu Pessoptimist

Beste Max,
Op Facebook zag ik dat jij en je dochter Natascha elkaar enkele malen in het openbaar brieven hebben geschreven. Dat bracht me op het idee jou ook eens zo'n brief te schrijven. Waarom niet? Vrienden onder elkaar tenslotte  - zijn we dat trouwens nog steeds? - en ooit strijdmakkers die samen voor het blaadje van Vrede Nu Nederland een paar interviews maakten - onder meer met de polemoloog B.V.A. Röling en de KVP-politica Marga Klompé. 
Eerlijk gezegd werd het idee om je te te schrijven geboren naar aanleiding van vragen die Natascha stelde toen ze met het CIDI een reisje maakte door Israel en bezet gebied. Ze vroeg of het waar was dat er in bezet gebied gescheiden wegen zijn voor Joden en Palestijnen. En of Arafat, die jij ontmoet had volgens haar, een terrorist was geweest. Ik was benieuwd wat je daar op zou antwoorden. En, ja, je gaf er  antwoorden op waar ik graag op in had willen gaan. Maar de definitieve beslissing om deze brief te schrijven kwam toch naar aanleiding van je column ''Joodse terreur, het is weer zover'' over de brandstichting op de Westoever die een baby (en later ook de vader van de baby) het leven kostte. Ik zal je dadelijk zeggen waarom. En ook waarom ik je überhaupt wilde schrijven.
Maar eerst Arafat en de gescheiden wegen.
De wegen - op die vraag antwoordde je niet. Laat ik het dan maar zeggen: ja, ze zijn er. Het is maar al te waar. Waar je wel op inging was wat Natascha vroeg over Arafat. Hij was een groot deel van zijn leven terrorist gewest, schreef je, want verantwoordelijke voor ''gruwelijke bomaanslagen en vliegtuigkapingen". Toch zag je hem ook ''als de man die definitief vrede had kunnen sluiten met Israël als hij het had aangedurfd'', maar die in 2000 ''wegliep van de onderhandelingstafel'' in Camp David waarna de tweede intifada uitbrak. ''Arafat heeft een historische kans op vrede uit zijn handen laten vallen, zo zie ik zijn rol in de geschiedenis, '' schreef je. ''Sindsdien is het eigenlijk nooit meer goed gekomen tussen Israël en de Palestijnen.''
Dat is nogal wat. Dat Arafat een terrorist was zal ik maar even laten voor wat het was, ook al zijn daar wel wat nuanceringen bij aan te te brengen en is het niet helemaal eerlijk de rol van Israel daarbij onbesproken te laten. Maar als je hem opvoert als ''de man die definitief vrede met Israel had kunnen sluiten als hij het aangedurfd had'', wil ik je wel degelijk tegenspreken. Je laat daarbij helemaal buiten beschouwing dat de twee-statenoplossing waar iedereen nu nog steeds de mond vol van heeft, geen Israelische maar een Palestijnse uitvinding was. Het was Arafat, daarbij geholpen door een nagenoeg eensgezind bestuur van de PLO, die het aangedurfd heeft - en met succes - om de PLO die twee-statenoplossing door de strot te duwen. Dat was geen sinecure, uiteindelijk deden de Palestijnen afstand van 68% van het oorspronkelijke Palestina. Ik heb dat proces, dat jaren heeft geduurd, van nabij meegemaakt. Zoals je weet heb ik een aantal van de hoofdrolspelers bovendien goed gekend, met één lid van de Uitvoerende Raad (het PLO-hoofdbestuur) en een aantal uitvoerders van deze politiek was ik zelfs bevriend. Arafat zelf heb ik ook meermalen (tijdens bijeenkomst van het PLO-parlement) in actie gezien en ook heb ik hem eenmaal geïnterviewd. Ik vond hem - anders dan een aantal van zijn collega's - zeker geen sympathieke man, maar voor de manier waarop hij de twee-statenoplossing door de Palestijnse gelederen heeft geloodst kan ik alleen maar diepe bewondering koesteren. De Nobelprijs die hij uiteindelijk samen met Rabin en Peres kreeg, had hij daarom naar mijn mening meer dan wie ook verdiend.
En ach, dat weglopen van de onderhandelingstafel in Camp David. Je weet hoe omstreden die onderhandelingen zijn geweest. De toenmalige Israelische minister van Buitenlandse Zaken Shlomo ben Ami die erbij was, heeft later gezegd dat hij het aanbod van Barak ook niet zou hebben aanvaard als hij Arafat was gewest. Het voert te ver om er hier nader op in te gaan, misschien praten we er nog eens over bij een glas van het een of ander. Ik denk alleen - nee, ik weet zeker - dat als Israel het Palestijnse aanbod van een twee-statenoplossing eerder had aangenomen en er serieuzer op was ingegaan, de verhouding tussen Israeli's en Palestijnen een heel andere geweest had kunnen zijn. Uiteindelijk vond Camp David plaats twee jaar nadat de tussentijdse Oslo-Akkoorden hadden moeten zijn uitgemond in een ''definitieve oplossing''. En je maakt mij niet wijs dat het alleen - of zelfs maar grotendeels - aan de Palestijnen lag dat die oplossing er in 2000 nog steeds niet was.  

Maar dan wat je over die brandstichting schreef in je VN-column: 

  Joodse terreur is dus geen nieuw gegeven in het heilige land. Maar toch worden de aanslagen van vorige week ook in Israël zelf als een keerpunt beschouwd. Eerst stak een ultraorthodoxe man tijdens de jaarlijkse Gay Pride in Jeruzalem zes mensen neer. Een dag later kwam een baby uit het Arabische dorp Kfar Douma om het leven toen Joodse kolonisten het huis van zijn ouders in brand staken. Vlak daarvoor hadden ze op de muur van de woning leuzen bevestigd als ‘Wraak’ en ‘Lang leve de Messias’.

Een keerpunt? Ook in Israel? Werkelijk? Hoe verklaar je dan dat B'tselem op zijn website schrijft A burned infant was only a matter of time in view of policy to not enforce law on violent settlers? Waarom zijn er dan al deze rapporten van Yesh Din over straffeloosheid van kolonisten wanneer zij Palestijnen afranselen, bomen omzagen, land inpikken, en oogsten, auto's, moskeeën, kerken en ook woonhuizen in brand steken?
Terecht schreef je dat Joodse terreur niet iets is dat nu ineens is ontstaan en noemde je een een aantal zaken zoals de joodse ondergrondse van de jaren '80, Baruch Goldstein die in 1994 zijn geweer leegschoot op de biddende moslims in de Ibrahimi-moskee in Hebron (overigens was het niet niet één maar twee geweren en ook nog wat handgranaten), en de moord op Rabin. Je had trouwens nog wel meer kunnen noemen, maar daar gaat het nu niet om. Het gaat erom dat die andere zaken incidenten, zo je wilt uitwassen waren. Maar de terreur van de kolonisten op de Westoever is geen incident, geen uitwas, die is structureel - 120 aanvallen op Palestijnen en hun bezittingen in 2015 tot en met juni, schreef OCHA. En dat is omdat het leger toekijkt of de kant van de kolonisten kiest als ze wandaden plegen, de politie klachten niet afhandelt en rechters geen straffen opleggen.

En nu de vraag waarom ik dit schrijf. Niet omdat ik het allemaal zoveel beter weet dan jij. Nee, eerlijk gezegd omdat ik denk dat je dat laatste over dat geweld van de kolonisten zet zo goed weet als ik. Ik heb jou altijd als een van de beste Nederlandse journalisten beschouwd - ook van die paar keer dat we samen optrokken heb ik waarschijnlijk meer geleerd dan jij van mij.  Het moet voor een kritische journalist als jij bent ook een koud kunstje zijn om zelf even op die sites te kijken van B'tselem, Yesh Din, Amnesty. of Al-Haq. Ik neem aan dat je dat ook wel eens doet. Nee, ik schrijf dit juist omdat ik denk - vrees - dat je het donders goed weet, maar toch wat anders, wat gedempter - gemitigeerder, zeggen ze in Den Haag - over dit soort dingen schrijft. Waarom? Omdat het pijn doet dit allemaal waar te nemen met betrekking tot een land waar je van houdt? Om niet ''Israels vijanden in de kaart te spelen'' zoals het ook wel heet? Of puur uit de macht der gewoonte?
Het is dát wat ik ontzettend graag van je zou willen weten. Ikzelf heb me - zoals je wellicht intussen wel weet - over dat soort overwegingen heengezet. Daarmee heb ik me niet bepaald populair gemaakt in eigen kring. Misschien heb je je wel eens afgevraagd hoe het komt dat jij - geen lid van de LJG - daar wel eens programma's hebt gepresenteerd of interviews afgenomen, terwijl ik - wel lid van de LJG daarvoor niet word gevraagd. Het is niet de enige prijs die ik voor mijn uitgesprokenheid betaal, nog los ervan dat het vaak inderdaad pijn doet om zo'n blog als het mijne te blijven volhouden. Maar ik heb nu eenmaal dat geloof dat uiteindelijk niemand gebaat is bij het toedekken van de feiten en dat journalistiek als geen ander métier kan helpen om misstanden recht te trekken. Misschien ook vanuit een soort boosheid als van de door mij - en wie weet ook door jou - bewonderde Yeshayhu Leibowitz die zich al meteen in 1967 opwond over het feit dat de Westoever niet direct  werd aangeboden als ruilmiddel voor een regeling en die waarschuwde dat de bezetting de Israelische maatschappij volstrekt zou corrumperen. Ik zou heel graag willen weten hoe jij dat de rol van een journalist in dit verband ziet.
Met hartelijke groet,
Maarten Jan

PS. Het hoeft natuurlijk helemaal niet, maar het zou toch leuk zijn als je op deze brief antwoordt. De beste plek omdat te doen is waarschijnlijk hier op dit blog - ik heb nu eenmaal geen neutraal medium gekozen voor mijn brief. Je bent van harte welkom. Mijn email is m.hijmans@planet.nl