Reportages uit Egypte - het blijft blijkbaar moeilijk

YNet plaatste deze foto van AFP bij zijn artikel ''One day we'll kill all Jews'' . Tantawi en Netanyahu onder de zool, met de huls van een traangasgranaat als ornament. De foto werd zo te zien niet genomen tijdens de demonstratie waar het stukje over ging, maar op het Tahrir-plein. 

Update zie hieronder. Reportages uit Egypte, het blijft blijkbaar moeilijk. Ik schenk meestal niet al teveel aandacht aan de missers en probeer mijn eigen gang te gaan. Ik geef er - wat sommigen misschien arrogant zullen vinden - zelfs de voorkeur aan bijna alles wat ik over Egypte schrijf in het Engels te doen - op mijn andere blog. Omdat ik denk daardoor een publiek te bereiken - onder meer in Egypte zelf - dat beter begrijpt waar ik het over heb.
Maar nu komt van twee kanten kritiek van anderen. En omdat ik me realiseer dat de impact van de foute reportages ook naklinkt, wil ik me er voor een keer wel bij aansluiten.
Professor Juan Cole (blog: Informed Comment) valt over een reportage in het Israelische YNet (=Jediot Ahronot) van een demonstratie afgelopen vrijdag bij de moskee van Al-Azhar in Cairo tegen de verjoodsing van Jeruzalem. (Het was de derde demonstratie die dag, er was er een op Tahrir tégen de militairen, één vóór de militairen in de wijk Abassiya en deze dus, van de Moslim Broederschap, tegen de bezetting en de annexatie van Jeruzalem). Cole ergert zich eraan dat de Israelische verslaggever die het stuk schreef het de hele tijd heeft over 'haat tegen de Joden' en zelfs opschrijft dat
'Muslim Brotherhood spokesmen, as well as Palestinian guest speakers, made explicit calls for Jihad and for liberating the whole of Palestine. Time and again, a Koran quote vowing that "one day we shall kill all the Jews" was uttered at the site.' 
Terecht wijst Cole erop dat uit de hele Koran geen enkele quote te halen is met 'doodt de Joden' erin, maar wel allerlei terechtwijzingen aan de Joden dat ze hun eigen heilige boeken niet naleven (ze worden dan soms vergeleken met ezels of met apen, ap). Cole, die Arabisch, Perzisch en Urdu beheerst en hoogleraar geschiedenis van het Midden-Oosten is aan de universiteit van Michigan, kan het weten. Hij wijst er ook op dat de Ynet-verslaggever totaal geen moeite doet om aan te geven waar het eigenlijk om ging: een demonstratie tegen de wijd en zijd gedocumenteerde bezetting  en daaropvolgende illegale annexatie van Jeruzalem (wat toch de derde stad qua heiligheid in de Islam is na Mekka en Medina), met alles wat daar verder nog op volgde aan verdrijvingen en discriminatie van Palestijnen en verandering van het karakter van de stad. YNet laat die context weg en doet het voorkomen alsof het eigenlijk gaat om een demonstratie tegen de Joden. (Al moet gezegd dat het tot verwarring kan leiden dat Arabieren het in het dagelijks spraakgebruik meestal over 'Yahud' (Joden) hebben als ze Israeli's bedoelen). 
Het is de moeite waard om de stukjes in Ynet en dat wat Juan Cole erover schreef met elkaar te vergelijken.Vooral ook omdat ik, uit een paar van de reacties die ik op een eerder stukje van mijzelf over Egypte kreeg, begreep dat het verslag van Ynet zijn weg heeft gevonden naar het circuit van wat ik maar even gemakshalve de 'pro-Israel blogs' zal noemen. Daar worden dan bovendien - als ik het goed begrijp - deze demonstratie en die op Tahrir met elkaar verward: kijk hoe antisemitisch al die demonstranten op Tahrir te keer gaan, leuke Arabische Lente.

=============================================

Eldad Beck

Update. Ik zie nu pas (dinsdag 29 November) dat de schrijver van het door Juan Cole (en door mij) gewraakte stukje ene Eldad Beck is, en dat deze zelfde correspondent van Yediot Ahronot op 6 december naar Den Haag komt om voor de 'Vrienden van het CIDI' een lezing te houden over 'Israel en de Arabische Lente'.  Hoe toevallig is dat nou weer. Ik neem aan dat we enigszins kunnen vermoeden welke kant die lezing op zal gaan. Ze laten zich daar bij het CIDI heel deskundig en onpartijdig voorlichten namelijk. Dan kunnen later zelf ook heel onpartijdig en deskundig te werk gaan. 
=============================================

Kerk van mar Girgis in Marinab voor de brand.

Het tweede betrof de NOS. Ik had me zelf al geërgerd aan Jan Eijkelboom die afgelopen donderdag boze winkeliers in downtown Cairo en kameeldrijvers bij de pyramides interviewde, en dacht dat hij door de mening te vragen van deze mensen die de huidige onrust in Egypte in hun portemonnee voelen, had aangetoond dat heel Egypte niets meer voelde voor dat gedemonstreer op Tahrir en de roep om democratie. 
José, een trouwe lezeres van dit blog, stuurde vervolgens een link naar een uitzending van zaterdag van de NOS, een reportage van  Lex Runderkamp over de brand in de Mar Girgis kerk van het dorpje Marinab in het gouvernoraat Aswan. Deze brand werd aanleiding voor de demonstratie van 9 Oktober bij Maspero in Cairo, die ten koste van 27 doden de kop werd ingedrukt.
Runderkamps reportage zit er nog verder naast dan die van Eijkelboom. Hij komt met het verhaal dat er bijna geen kopten wonen in dat dorpje Marinab, dat de kerk geen kerk was, dat de kopten dat ook zelf zouden hebben gezegd, en dat onduidelijk was wie er nu eigenlijk brand heeft gesticht. En dat allemaal op basis van gesprekken ter plaatse. 
Opmerkelijk, allemaal. Jan Dirk Snel nam op zijn blog (hier) de moeite om Runderkamps verslag minutieus te ontleden - om tot de conclusie te komen dat het allemaal heel onwaarschijnlijk is wat hij bericht. Ik zelf werd onweerstaanbaar herinnerd aan mijn tijd voor de Volkskrant toen mijn collega's er altijd op aandrongen dat ik toch meer interviews met 'gewone' mensen in mijn verhalen moest doen en niet altijd van die analyse-achtige stukken moest schrijven. Ik probeerde ze uit te leggen wat er in Egypte kan gebeuren als je zou doen wat ze vroegen. Dan krijg je de versie die de mensen denken dat je graag wil horen, een half- of helemaal gelogen versie uit voorzichtigheid, dan wel een opzettelijk tendentieuze versie. Je moet zelf zo goed mogelijk al alle feiten op een rij hebben om door te kunnen vragen en ontzettend goed hoor en wederhoor toepassen om de onjuuistheden tegen elkaar te kunnen wegstrepen. Als je doet of je in Amsterdam of Dedemsvaart straatinterviews doet, krijg je versies als dat van  Lex Runderkamp. 
Zijn verslag is namelijk een schoolvoorbeeld van wat er gebeurt als je getuigenissen optekent zonder de context te leveren (of zelfs maar te kennen). Het opmerkelijks eraan is dat hij uiteindelijk komt met precies dezelfde versie als die van de nog uit de Mubarak-tijd overgebleven gouverneur van Aswan, generaal-majoor Mustafa El-Sayed. En die versie was, zo staat wel vast, van a-z gelogen. Ook Al-Sayed, die had nagelaten in te grijpen in Marinab, beweerde dat de kerk in Marinab geen kerk was (het gebouw was al als kerk ingebruik sinds 1949), dat er misschien maar 25 christenen woonden in Marinab (er wonen er 250), en dat niet duidelijk was wie de kerk (en een aantal huizen van christenen die eveneens afbrandden) hadden aangestoken. En ook die laatste bewering was onzin - evenals Runderkamps met veel overtuiging geuite opmerking dat er in Marinab geen politie was om uit te zoeken wie de schuldigen waren. Er werden namelijk wel degelijk arrestaties verricht (vanzelfsprekend van moslims), maar die mensen werden tot schrik en ontsteltenis van de christenen in het dorp weer losgelaten.
Wie wil weten wat er echt is gebeurd moet het verhaal lezen van Sherry al-Gergawi in Al-Ahram Online (ook Dik Jan Snel gaf dat al) of dit verslag in Coptic Solidarity: Fact and Details on the Marinab St George Church Incident. 
En natuurlijk zou iemand nog kunnen aanvoeren dat ook Al-Ahram Online niet heilig is en het fout kan hebben. Maar die kans lijkt me klein. Ik heb toen ik in juni in Cairo was lang met de nog vrij nieuwe hoofdredacteur van Al Ahram Online, Hani Shukrallah, gesproken. Hij vertelde toen dat  geweld tegen en discriminatie van kopten  een onderwerp is dat hem enorm ter harte gaat en volop aandacht verdient. Dat, en de kwaliteit in de berichtgeving van Ahram Online waar Shukrallah in korte tijd in het algemeen voor heeft gezorgd, maken dat ik denk dat er niet aan Sherry Gergawi's verslag hoeft te worden getwijfeld. 
Al met al zou de les van deze gemiste reportages - zowel die van YNet als van de NOS - moeten zijn dat je niet zomaar je eigen setje ideeën op Egypte (of welke andere toch erg van de onze verschillende maatschappij) zou moeten loslaten als je er prijs op stelt een behoorlijk resultaat te boeken. Edward Said schreef daar in de jaren '70 en '80 al boeken over - Orientalism en Covering Islam. Verplichte kost op het menu van verslaggevers die de NOS naar verre streken stuurt, zou ik zeggen. En wat YNet betreft: ook daar zouden ze Said wel eens kunnen lezen, maar dat zullen we wel niet doen, want ongelukkigerwijs was Said een Palestijn. Los daarvan: wanneer komen Israeli's eindelijk eens los van de rare gedachtekronkel dat verzet tegen het feit dat Israel meent zich in Jeruzalem en omstreken ongeveer alles te kunnen permitteren, gelijkstaat aan antisemitisme? Verzet tegen het Amerikaanse optreden in Irak of Afghanistan is toch ook niet hetzelfde als Amerikanenhaat?